χωμάτων βουνίτζα μικρὰ ἢ λιθοσωρεία, ἵνα μὴ ἀσκόπως τινὲς τῶν τοῦ ἰδίου στρατεύματος περιπίπτοντες τοῖς τοιούτοις καταβλάπίωνται, ἀλλὰ καὶ ῥάβδους μικρὰς ἐν τῇ γῇ πηγνύτωσαν· καὶ κώδωνας εἰς σχοινίας δεδεμένους τῶν ῥάβ δων ἀπαιωρείτωσαν κύκλῳ παντὸς τοῦ χάρακος, ὅπως οἱ λανθάνοντες πολέ ἢ κατάσκοποι τὰς βίγλας περιτυγχάνοντες τοῖς τοιούτοις εὐκόλως ἐπιγι

μιας νώσκωνται.

III

Περὶ τῶν ἐν νυκτὶ ὀφειλουσῶν γίνεσθαι φυλακῶν ἤτοι κερκίτων.

Δεῖ δὲ τὰς ἔνδον τοῦ χάρακος ἐν νυκτὶ φυλακὰς ἤτοι κέρκιτα ἐπιμελῶς γινεσθαι ἐν τῷ κενῷ χωρίῳ, καὶ ἕκαστος μὲν τῶν ταξιαρχῶν φυλακὰς δι ̓ ὅλης 1ο νυκτὸς εἰς τὸν ἴδιον ἐχέτω λαόν· ὁ δὲ ὁπλιτάρχης ἀπὸ τῶν ψιλῶν τῶν μὴ τεταγμένων εἰς τὰς ταξιαρχίας ἀναλαμβανόμενος ἄνδρας ρ' ἕως μεσονυκτίου, καὶ τούτους ὑπαλλάτίων δι ̓ ἑτέρων ρ', ἄχρι πρωίας ποιείτω τὴν ὀφειλομένην φυλακὴν ἔνδον τοῦ χάρακος ἐν τῷ κενῷ χωρίῳ κυκλεύων τῆν στρατιάν· τὸ γὰρ κενὸν χωρίον τούτου χάριν ἐκ προμηθείας πρὸς λυσιτέλειαν ἀφορίζεται, ὅπως 15 μὴ μόνον ἐν αὐτῷ τὰ κέρκιτα γίνωνται, ἀλλὰ καὶ πολεμίων ἐνίοτε προσβαλλόντων τῷ χάρακι καὶ βέλη κατὰ τοῦ ἀπλήκτου πεμπόντων εἰς αὐτὸ καταπίπλωσι· καὶ μὴ τοὺς ἔνδον ἵππους ἢ τοὺς ἀνθρώπους λυμαίνωνται· πολλὰ γὰρ ἐναντία τισὶ στρατεύμασι ἐκ τοῦ τοιούτου τρόπου συνέβησαν. Πρὸς τούτῳ 5 δὲ, ἵνα καὶ οἱ εἰς τὰ ἄκρα ἀπληκεύοντες στρατηγοί, εἰ συμβῇ πόλεμον συμπε 20 σεῖν τοῖς τοῦ χάρακος, εἴτε ἐν ἡμέρᾳ εἴτε ἐν νυκτὶ πεζῇ, μετὰ τοῦ μαχίμου αὐτῶν λαοῦ παραταττόμενοι ἐν τῷ κενῷ χωρίῳ ἐπιβοηθῶσιν αὐτοῖς 7. Δεῖ δὲ τοὺς τοιούτους ἀκρίτας στρατηγοὺς σὺν τῷ ὑπ ̓ αὐτοὺς λαῷ ἐξωτέρω πάντων τῶν θεμάτων καὶ πλησίον τῶν πεζῶν σκηνῶν μόνῃ διειργομένους τῇ μέσον κειμένῃ ὁδῷ τῇ ὁριζούσῃ τὰ τῶν ἱππέων καὶ πεζῶν ἀπλῆκτα, ἵν ̓ ἐν τοῖς 25 ἀπροόπλοις καὶ αἰφνιδίως ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἐπερχομένοις πολέμοις ἐξ ἑτοίμου καὶ προχείρως ὄντες τοῖς τοῦ χάρακος συνεργῶσι καὶ συνασπίζωνται. ὁ δὲ ὁπλιτάρχης μὴ μόνον δι ̓ ὅλου ποιείτω τὰ κέρκιτα, ἀλλ' ὑπαλλατιέσθω 10 διὰ

1

Les mss. λιθοσωρεῖαι.

2

6

7

8

4

καταπίπτουσι Κ.

5

8

3 κώδονας ΕΚ. χοινία Μ. τοῦτο ΕΜ. πεσῇ — παραταττομένοις ἐν τῷ κ. χ. ἐπιβοηθοῦσιν α. Κ. — * Les mss. τῆς ὁριζούσης. • Peut-être μόνος. 10 ὑπαλατέσθω Κ.

τὸν πολὺν κόπον, ἀνθρώπων πιστῶν ὡς εἰκὸς ἀποστελλομένων παρὰ τοῦ βασιλέως ἡμῶν τοῦ ἁγίου.

10

IV

Περὶ τῶν ὀφειλουσῶν γίνεσθαι ἐν νυκτὶ καὶ ἡμέρᾳ βιγλῶν.

Τὰ δὲ ἐξ ἔθους ἐξώβιγλα καὶ ἐσώβιγλα τὰ καὶ πλησιέστερον ἱστάμενα δεῖ 5 ποιεῖν ἀπὸ ἀκοντιστῶν καὶ τοξοτῶν πεζῶν. Τὰ δὲ ἐσώβιγλα ἐχέτωσαν” ἄνδρας η', διιστάμενα ἕκασία ἀπὸ τοῦ χάρακος ὡσεὶ τόξου βολὴν ἢ καὶ μικρόν τι πλέον. Τὰ δὲ ἐξώβιγλα μακρότερον σηκέτωταν ἀπέχοντα τῶν ἐσωβίγλων μὴ πλέον λίθου βολῆς· ταῦτα δὲ ἀπὸ τεσσάρων ἀνδρῶν ἔστωσαν, ἅτινα καὶ καλοῦνται τετράδια. Εκάστη δὲ ταξιαρχία εὐτρεπίζειν ὀφείλει ἀνὰ ἑ' ἐσώβιγλα καὶ ἐξώβιγλα διιστάμενα κατὰ πλάτος ἀλλήλων ὡσεὶ ὀργυίας ν'. Αἱ δὲ ἔτι μακρότερον ὀφείλουσαι γίνεσθαι βίγλαι διὰ τοῦ ἱππικοῦ μαχίμου γινέσθωσαν, καὶ αἱ μὲν μετὰ τοὺς πεζοὺς ἱστάμεναι πρῶται καὶ αὗται διεκγινέσθωσαν ἱπποτῶν ἀπέχουσαι τῶν τε πεζικῶν ἐξωβίγλων, εἰ ὁμαλός ἐστι καὶ καθαρὸς ὁ τόπος ἐξ ἱκανοῦ διαστήματος· αἱ δὲ πορρωτέρω γινόμεναι, αἳ καὶ ἐξώβιγλα καλοῦνται, 15 τετράδια ἔσίωσαν. Αὗται δὲ ἔτι φαίνοντος τοῦ ἡλίου πρὸς τὴν τεταγμένην φυλακὴν τῆς νυκτὸς ἀπίτωσαν. Εἰ δὲ δύσβατος εἴη καὶ δασὺς ὁ τόπος καὶ ἄνευ ὁδῶν οὐχ οἷός τέ ἐστι περιπατεῖσθαι, μόναι αἱ ὁδοὶ ἀσφαλῶς μὴ πόρρω τοῦ ἀπλήκτου φυλατέσθωσαν, καὶ μᾶλλον ἐκεῖναι ἀφ ̓ ὧν ὑπόληψίς ἐστι πολεμίους ἐπελθεῖν· εἰς μόνα δὲ τὰ μέρη ἀφ ̓ ὧν, ὡς εἴρηται, ὑποψία ἐστὶν ἐπελεύ10 σεσθαι ἐναντίους οἱ ἱππόται φυλατζέτωσαν. Τὰ δὲ λοιπὰ τὰ κύκλῳ διὰ μόνων γενέσθω τῶν πεζῶν. Εχέτωσαν δὲ καὶ ἀρχηγοὺς τῶν χρησίμων, ἵνα καὶ παρ' αὐτῶν δεόντως αἱ βίγλαι τὰς στάσεις λαμβάνωσι καὶ κερκιτεύωνται πρὸς τὸ μὴ τῆς φυλακῆς ἀμελεῖν. Εἰ δέ τινα ἀπαγγελίαν αἱ βίγλαι κομίζουσι, μὴ περιδεῖς ἢ ἀτάκτως ὡς ἔτυχε περιπατείτωσαν ἀλλ ̓ ἀσφαλιζέσθωσαν, τοῦ μήτε 15 τοὺς κώδωνας διασεῖσαι μήτε τεταραγμένως εἰς τὸν χάρακα εἰσελθεῖν κἀν

1

6

8

9

3

Les mss.

· τὰ πλειέστερον Κ; τὰ πλησιέστερον Μ. — ' Les mss. τὸ δὲ ἐσώβιγλον ἐχέτω. ἐσωβίγλων ἢ ἐξωβίγλων. Si c'est ἐσώβιγλα, on aurait 5 fois 50 = 250 orgyes, a raison de quatre taxiarchies sur chacun des quatre côtés du camp, cela fait un côté de 1,000 orgyes; or il semble qu'il n'y en a que 500. — ' Les mss. πολεμίοις. – 5 φυλατζέσθωσαν Κ. — * γενέσθαι Κ. — περιδιῶς Κ. — ο περιπατείσίωσαν ΕΜ, περιπατεισθωσαν Κ. - " Les mss. τετεραγμένως; Τα 2' main a fait la correction dans M.

8

4

9

6

τεύθεν δειλίαν έμποιήσαι τοϊς ένδον, αλλ' ηρέμα τους κώδωνας υπελθόντες αταραχώς το ιδίω ταξιάρχη και το οπλιτάρχη απαγγελλέτωσαν το συμβάν, και σαρ’ ευθύ ο μηνύων στελλέσθω ? παρ' εκείνων των αγίω ημών βασιλεί. Και

ταύτα μεν εν νυκτί» τη δ' ημέρα οι ιππείς μόνοι τας βίγλας σoιείτωσαν πορρω5 τέρω δε και μακρότερον είπερ ο τόπος, ώς είρηται, φανερός έστι και επίπεδος.

V V

Πώς δεί σμικρύνεσθαι το απλήκτον, ολοκλήρου της σεζικής στρα

τιάς υπαρχούσης, της δέ ιππικής ολιγοστής: πώς δε ταύτης σολλής ούσης, της δε σεζικής ελαχίστης, αναπληρούν το ενδέον και ασφαλώς σεριφυλάττειν την στρατιάν.

10

15

Εί δε γε συμβή ολιγοστόν είναι το των ιππέων στράτευμα το δε σεξικόν ολόκληρον, και χώρος κενός ένδον ουκ ολίγος καταλιμπάνεται, δεί τρείς οπλίτας ισίαν εις την μίαν όργυιαν και ποιείν 1 σύκνωσιν και εκ τούτου σμικρυνθήσεται και αναλόγως το πλήθει των ιππέων και του απλήκτου χώρος και γενήσεται σύμμετρος.

Ει δε το μεν ιππικόν πλείον είη το δε σεξικόν ολίγον ώς μη εξικανείς την στρατιάν δύο ισταμένων οπλιτών, δηλονότι καθ' εκάστην όργυιαν καθώς εξεθέμεθα διά των ημίσεων ακοντισιών σασών των ταξιαρχιών μή ομου ισταμένων, αλλά κατά ε' οπλίτας ενός εισαγομένου ακοντισιού και κατά μέτωπον τούτοις συνταττομένου και του απλήκτου μεγεθύνεται τόπος: οίδε γάρ ο τών οπλιτών αριθμός ελαττούν και αυξάνειν το απλήκτον.

20

1

2

Les mss.

3

4

1 Les mss. απαγγελέτωσαν.

στελέσθω, sauf Ε. σοιήτωσαν Μ. - * Apres σοιεϊν, συεϊν, qui est barre de 2 main dans E; ce meme mot est ajoute aussi dans M par

la 2° main. - Les mss. εκ τούτους μικρυνθήσεται, sauf E. –° τούτους Κ; peut-etre faut-il τούτου. - ' μεγαθύνεται Κ.

5

6

7

VI

10

Περί των ιβ' ταξιαρχιών. Ει δε δύο και δέκα ταξιαρχίαι ώσιν εν τη εκστρατεία και τούτων εκάστη τους ανά πεντακοσίους οπλίτας και διακοσίους ακοντισιάς και τριακοσίους τοξότας 2

έχει, αποτελούσι μεν και αύται τετράγωνον σχήμα έκαστα δε των πλευρών 5 είς οργυίας ανά επιακοσίας πεντήκοντα το μήκος αποτείνεται, δύο οπλιτών δηλαδή ισταμένων εκάστη οργυία. Ο δέ μινσουράτωρ κατά τον δοθέντα αυτό τύπον μετρεϊν οφείλει μετά του σχοινίου από του μέσου προς ανατολάς οργυίας τοε', ομοίως και προς δύσιν, είτα και πρός άρκτον και μεσημβρίαν τω αυτώ μέτρα και τότε κατά μέσον ήξασθαι την βασιλικής σκηνής 4, και διδόναι τω μέν βασιλικό απλήκτω οργυίας σας κατά τε εύρος και μήκος: ομοίως και τους λοιπούς δ' μέρεσι τον αυτόν αποδιδότω αριθμόν ν' δε κύκλω οργυίας ώσπερ είρηται εν εκάστω μέρει αφοριζέτω τοίς τε κενούς χωρίοις και τοϊς των πεζών απλήκτους και τη οδώ τη διακρινούση τας των ιππέων και πεζών 5 σκηνάς.

Δύο δε είσοδοι, ότε δώδεκα ταξιαρχίαι ώσι καθ' εκάστην πλευράν από του 15 χάρακος εισίτωσαν, και η μεν εξ ανατολών ή και βορειοτέρα κατέναντι της του

πρώτου βεστιαρίου σκηνής μέχρι του κενού χωρίου της κόρτης φθάζουσα ίσιαται, επιμιγνυμένη τη από άρκτου ερχομένη ανατολικωτέρα και δημοσία οδώ: ομοίως δε και αι λοιπαι δεξιαι οδοί, ή τε ανατολική και νότιος εξ εναντίας της του επί της τραπέζης σκηνής επιμίγνυται σαρόμοιον δε και αι δυτικαί ταϊς δυσί πλαγίοις· ώδε εννοούνται γαμματοειδώς , καθώς και εκτεθείσα ιστορία σερί τούτων και σερί των λοιπών αναδιδάσκει. Μέσον δε των δύο δημοσίων οδών των εν εκάσια αλευρώ αποκεκριμένων και, οδός αφοριζέσθω σθενή και δύο οργυίας εύρος έχουσα και τεμνέτω τα των ιππέων απλήκτα και άχρι της κόρτης απευθυνομένη εις

αυτήν αποληγέτω, ίνα ευχερώς και ακόπως προς την κόρτην συνέρχωνται 25 εκασθοι εις τας τεταγμένας αυτών διακονίας. Επει δε ή των τόπων ανεπιτη

20

1

3

Μss ταξιάρχων, sauf Ε ταξιαρχών. - Les mots οπλίτας.....τριακοσίους, qui manquent au texte, ont été rétablis en marge par la 2° main dans M. Les mots προς άρκτον.....και τότε sont donnés seulement Ε. σκευήν Κ. 5 Les mots απλήκτoις...και πεζών, qui manquent au texte, ont été ajoutés en marge par la 2° main dans M. επιμιγυμένη Κ. – πλαγίαις Κ. ο δε les mss.

εννούνται, 1° main; εννούνται, 2 main, M. – 8 αποκεκριμμένων Κ.

E deux fois le mot olevo).

par

6

9

a

INPRIMLRIE XATIOYALL.

3

7

δειότης ου συγχωρεί πολλάκις το απλήκτον γενέσθαι τετράγωνον (υπεσχόμεθα δε ανωτέρω περί των στενών και ανεπιτηδείων τόπων εκθέσθαι πώς δεί” το απλήκτον ετέρως εν αυτοίς σχηματίζεσθαι), λέγωμεν και ότι πολλάκις ετερόμηκες, είτε και τρίγωνον ή σιρογγύλον προς την κατεπείγουσαν χρείαν

ή 5 και την του τόπου θέσιν αποτελείται. Ει δε έτι ο τόπος στενόν σαντελώς και

επίμηκες αυτό ποιεί, έστι δε και υπερκείμενον εκ του σύνεγγυς όρος και, ει μεν τα εξ αυτού σεμπόμενα βέλη φθάζουσι το απλήκτον, ει τάχα και ένδον του χάρακος εις το κενόν πίπτουσι χωρίον, δύναται το στρατόπεδον εξ ανάγκης

του απλήκτου διατεθέντος προς την θέσιν του τόπου μίαν νύκτα εις εκείνον 10 τον επισφαλή τόπον στήναι αλήν κατοχυρούσθω και το ύποπτον μέρος διά πλειό

νων οπλιτών και ψιλών, ίν' εί ποτε οι πολέμιοι επιδραμόντες των τοιούτω τόπω ποιήσαιεν νυκτοπόλεμον, οι του χάρακος ασθενείς μη ευρεθώσι και απαράσκευοι. Ει δε τα βέλη εις τας σκηνές ευχερώς εμπίπτειν δύνανται, απο

φεύγειν δεϊ του μή απληκεύειν εις τους τοιούτους τόπους. Πολλά και γάρ των στρα15 τοπέδων νυκτός των τοιούτω τρόπω απώλoντο. Διά τούτο χρεία εστίν έρευνάν ,

έρωτάν, προμελετών και συμβουλεύεσθαι μετά δουκατόρων έμπείρων, και εάν ευρίσκηται τόπος επιτηδειότερος, ει 10 τάχα και μήκοθέν έστι, κινείτω και προ της αυγής το στρατόπεδον και μικρόν σαρεσπορευέτω 11 έως αν φθάση εις τον

επιτήδειον τόπον, σλήν μετά της καθηκούσης φυλακής και ασφαλείας ποιείσθω 20 την οδοιπορίαν· τούτο δε τάχα γενήσεται πολεμίων εφόδου μη υφoρωμένης

εν αυτή τη ημέρα· ει δε πολέμιοι προσδοκώνται εν στενούς και δυσβάτοις τόποις, νυκτός οδοιπορείν ου συμφέρον. Κρείττον 12 γαρ εις τον πλησιέστερον και επισφαλή απληκεύειν εν ημέρα τόπον και δύναμιν σεζικής αποστέλλειν τοξο

των και ακοντισιών προς το ανερευνήσασθαι και κατασχεϊν τους επισφαλείς 25 και δασείς τε και δυσκόλους τόπους εκείνους και παντοίως μηχανάσθαι και

ασφαλίζεσθαι κατ' αυτήν 11 την νύκτα 15 μή εναντίον τι 16 συμβήναι τη στρατιά.

1

2

3

5

6

7

Cf. p. 8ο, 1. 4. -' δε Μ. – 3 Les mss. λέγομεν. - πάντη ΕΜ. όρους corrigé de δρος dans M. - ° κατοχυρούσθω EM, κατωχειρούσθω Κ. – 7 ποιήσειεν 1" main, ποιήσαιεν

Κ 2° main dans M. σολλαι Κ.

έρευνών Κ.

σαρεσπερευέτω 1" main de M. – 12 πλείστον Κ.

αυτών Μ.

15 νύκταν Ε.

8

9

10 εις Μ.

11

13 το Κ.

16

TIS EM.