» Daer werd mede in gevonden een bruin albasten bussche » van binnen zeer konstig hol gemaekt, met een klein busken > van witten steen gebakken. 7 DEEL 1. Nog werd ter zelver plaetse gevonden, daer de voorschre» ven urna lag, vier aerde pottekens en eene teyle van gebak» ken eerde, twee pottekens daervan met eene oore, alwaer gebrande assche in was. Nog is hier gevonden twee lampen, de >> eene van gebakken rooden steen (N. 7) en de andere van rood koper (N. 5), maer zoo bruin van verve dat men ze kwalyk kon » bekennen, een was markelyk verbrand, vóór, daer die gebrand » had. » Alle deze oudheden heeft de voorschreven heer Secretaris lang bewaerd; maer alswanneer, in het jaer 1654, de koning >> in van Zweden hier tot Antwerpen komende, en den voor» schreven heer Secretaris komende bezoeken om de antiqui» teiten te zien, heeft van den zelven verzocht het voorschreven >> manshoofd, hetwelk haer is vereerd geworden, die hetzelve » heeft medegenomen naer Rome, stellende hetzelve in haer › cabinet, en haer leven lang bewaerde. » Deze voorschreven antiquiteiten zyn na de aflyvigheid van » den voors. heer Phil. van Valckenisse, Secretaris der stad Antwerpen, gekomen in handen van zynen zoon A. van Valckenisse, ook Secretaris der stad, van denwelken ik » dezelve heb afgeleend en tot mynen huize gebragt, en zelf afgemeten hunne grootte, tot de letteren op het grafschrift » om die precies uittetrekken; opdat aen deselve niet en zou mankeren, zoo hebbe ook de kleuren van de lampen en urna willen nakomen. Hierna werden alle deze antiquiteiten door » den voorschr. Secretaris vermangeld tegen antike medaliën ⚫ aen den heer Markies van Dynsen, Baron van Duffel, in 't jaer 1679. De Reverende Pater Papenbroeck van de Societyt » Jesu willende de voors. antiquiteiten gebruiken, om dezelve » te brengen in zekeren boek van hem gemaekt (1), heeft van » my alle de teekeningen vorzocht, om eenige van de lampen, ⚫ benevens de urna te doen in eene plate snyden en te doen » drukken. En verstaen hebbende dat zeker hoofd van een » manspersoon, dat daerby was gevonden, was van de koningin ⚫ van Zweden mede naer Rome genomen, zoo heeft de voors. » Pater hetzelve hoofd te Rome doen uitteekenen (2), en » mede doen in de plate snyden, en 't zelve gesteld neffens (1) Acta SS, T. 1. Junii. (2) By de erven van den Kardinael Azzolini, welke dit borstbeeld by testamente van de koningin van Zweden had bekomen. Vruchteloos zocht onze stadgenoot, de Hr. J. Dewitte hetzelve te Rome, wanneer hy in 1842, by zyne terugreis uit Griekenland, zich voor ons wel met deze opsporing wilde gelasten. 't portrait van Voluntillia Rodine; ende dit hoofd meent men » geweest te zyn Sophrus haer heer of man. Tot dus verre Van Caukercken, by wiens verhael wy nog willen voegen dat tot de duistere tyden, over welke wy handelen, almede moet gebragt worden een oud beeld, dat in de maend Mei des jaers 1702, buiten de Roode poort, by het delven der grachten rondom de nieuwe vestingwerken, op eene diepte van zeven voet onder den grond werd gevonden. Het was van tamelyk harden steen vervaerdigd, maer zeer ruw gebeiteld, en verbeeldde, half lyfs tot beneden den gordel, een gehelmde man, toegerust met borstharnas, arm- en dystukken." Papebrochius, gelyk hy zelf verhaelt (1), zag dit beeld ten huize van den persoon, die het had gekocht; hy vond dat het gansch geen romeinsch voorkomen had, maer veeleer dat van een geharnast krygsman, gelyk men doorgaens de oude Teutonen voorstelt. Met de regterhand hield de figuer drie ballen voor de borst, en in de linker, welke open was, eenen vierden bal, op de wyze als wilde zy denzelven werpen of kaetsen. Rondom het beeld stonden palen, blykbaer daer gesteld om hetzelve te beschutten. De puinen van eene poort, welke men niet verre van daer ontdekte, lieten vermoeden dat het beeld er eertyds in een tempeltje gestaen had. Vele gissingen werden nopens dit beeld gemaekt. Sommigen wilden er eenen Priapus in zien, om dat er tusschen de dystukken eene gedaente van mannelyk lid was. Anderen zagen in den kryger het afbeeldsel van Mars, en Papebrochius zou genoegzaem met dit gevoelen ingestemd hebben, had men kunnen bewyzen, dat de eerste Franken, in ons Taxandrië, dergelyke (1) Annales Antverpienses Mss. ad annum 457. harnassen droegen, als hetgene welk aen het beeld bevonden werd; maer daer bleef het aen haperen. Ter plaetse, waer omtrent in dien tyd de volmolen werd gebouwd, vond men ook eene ronde holte vol koperen plaetjes, zoo ronde als vier- en achtkantige, naer zoo het scheen moesten dezelve dienen om geld te slaen, destemeer dat er een daertoe geschikt yzeren aembeeld bywas, weshalve Papebrochius denkt, dat het eene en andere daer door valsche munters kon zyn verborgen geworden. Eindelyk ontdekte men nog een hoogst merkwaerdig meerminnenbeeld dat meer dan een voet lang was; maer zoo week en broos, dat het in zyn geheel niet kon bewaerd worden, ZOOmin als een ronde horizontale zonnewyzer van gebakken steen. Al deze stukken lagen diep in het zand gedolven, en het is des te onmogelyker het juiste tydstip, tot welk zy behoord hebben, te bepalen, dat wy vergeefsche moeite hebben aengewend om er eene echte teekening van te bekomen. Dat men uit de ontdekkingen van den jare 1608 het gevolg trok, dat de Romeinen hier eenen post of sterkte bezeten hebben, was zeer natuerlyk; maer lang vóór dat die gedaen werden, was er eene overlevering in zwang, volgens welke er een tempeltje aen Mars toegewyd zou bestaen hebben ter plaetse waer later S. Michielskerk gebouwd werd, waertoe ook verwyzen de volgende versen, welke men by Valckenisse aentreft. Hic Martis fanum quondam fuit arma tenentis, |