in het zoogenaemde Klein-Braband en in het voormalige land van Waes, voornamelyk op eene plek gronds, genaemd de Steenakker, by Waesmunster (1).

Ook te Antwerpen heeft men blykbare sporen der romeinsche overheersching waergenomen.

Van een gewaend Isisbeeld, wegens hetwelk De Bast (2) de

(1) Onder deze ontdekkingen behooren die van een klein bronzen standbeeld van Jupiter, in 1781 te Bornhem (provincie Antwerpen), en van een wit marmeren altaer, in 1813 te Santroden (Noord-Braband) opgedolven.

(2) Recueil d'antiq. rom. et gaul. p. 390 en 489.

zonderlinge gissing gemaekt heeft, dat de aloude godendienst der Egyptenaers, door eene of andere romeinsche krygsschaer, in het kanton Antwerpen zoude zyn ingevoerd geweest, zullen wy niet spreken, dewyl uit een nader en nauwkeuriger onderzoek is gebleken, dat dit beeld, 't welk in zwaren groven porfier-steen is gebeiteld, en over omtrent honderd jaren in eenen verwelfden kelder van het Reuzenhuis werd gevonden, niets anders is dan eene soort van caryatide, die tot eenen deurstyl of dergelyke behoord heeft.

Intusschen blyft het eene vraeg of deze gewaende Isis, welke thans in het Museum van Antwerpen berust (1), van noordschen of egyptischen oorsprong zy. Dat het beeld een' zeer hoogen ouderdom moet hebben, is de meening der beste oudheidskundigen, maer waer het mag vandaen zyn gekomen is tot dus verre nog een raedsel, voor welks oplossing de mineraelkunde ons mogelyk eens het middel zal aen de hand geven; daer niet slechts de gedaente en styl van het beeld, maer ook de aerd van den steen in aenmerking komt.

De oudheden, welke waerlyk onze aendacht vorderen, en als bewyzen van het verblyf der Romeinen in ons oord kunnen doorgaen, zyn diegenen welke in 1608 ontdekt werden omtrent de plaets waer zich weleer S: Michielskerk bevond. Dezelve bestaen in onderscheidene aschbussen en lyklampen, wier uiterlyke vorm onder alle opzichten eenen romeinschen oorsprong aenduidt; de eene en andere vindt men in het groote werk der Bollandisten afgebeeld (2), benevens eenige zerken

(1) Zy was het eigendom van den geleerden oudheidskenner, den heer De Witte, welke ze in 1841 aen het Museum schonk.

(2) Acta Sanctorum. tom. I. Junii.

met latynsche opschriften. Deze laetste echter komen hier niet in acnmerking. Wanneer Papebrochius er zoo breedvoerig over schreef, wist hy niet dat die Romeinsche gedenksteenen en zerken door Marquardus Gudius, omstreeks het jaer 1664, van Rome herwaerts gebragt (1), en aen den Graef van Merode, die een kabinet van oudheden bezat, verkocht of geschonken werden; weshalve dezelve van geen belang voor onze geschiedenis zyn.

Wat onze gemelde bewysstukken betreft, deze zullen wy met de eenvoudige woorden van den stads Rentmeester Van Caukercken beschryven (2) :

Aengaende de urna met de lampen en grafschriften, zegt

hy, zyn gevonden alhier te Antwerpen ter plaetse daer het » bolwerk van S. Michiels staet, hetwelk is gefondeerd in 't jaer » 1608 en 't zelve jaer volmaekt. In het fonderen van hetzelve » zyn gevonden, daer men de fondamenten zou leggen, deze » urna en lampen en grafschriften alle dewelke Mynheer Phil. » van Valckenisse, alsdan Heere van Hemixhem, heeft gekocht » van de werklieden die de fondamenten graefden. Wanneer » de voorschreve Ph. Van Valckenisse in 1618 is gestorven, » zyn alle dezelve gecomen in handen en geërft van zynen » zoon, ook genaemd Phil. van Valckenisse, die ik zeer wel » heb gekend, dewelke is geworden Secretaris der stad Ant» werpen.

» Deurna of bak was van marmer, wat rosachtig van kleur, het

(1) Joa. G. Graevii Corpus inser. p. DCCCLXXXIII. infra.

(2) Cronyke der Stadt Antwerpen enz., door Louis Van Caukercken, Rentmeester derselve Stadt Antwerpen A.o 1688-1690; ende tweede Tresorier A. 1691-1693. HS. In-fol. ter stads Archief.

> voorste als deze teekening en precies van dezelfde grootte (1) > en alzoo in zyn vierkant met een deksel of scheel er op,

» dewelke opengebroken zynde, is daerin gevonden assche, > benevens deze borstbeelden

W.V.

L DELELIE. SC.

» met zeven lampen: de grauwen (1, 2, 4, 5 en 6) waren van de » zelfde stoffe gelyk de weeke hollandsche steen nu ter tyt » is; maer de twee rooden (5 en 7) waren van beter aerde

gebakken gelyk de roode cerden steenen oft potten hier te » lande. De eene (N. 1) met een Mercurius hoofd versierd, was op den bodem met de letteren CTITISTCI geteekend (1). » De bekken van de lampen waren nog zwart, zoo dezelve gebrand hadden.

(1) Mogelyk de naem des potbakkers.