FORMULAIRES DE LETTRES DU XII, DU XIII ET nostras, quas pro dilecto et familiari nostro magistro Stephano Parisiensi vobis porreximus, decano et capitulo Aurelianensibus scripsistis exorantes ut, eundem magistrum in fratrem admittentes et canonicum, sibi locum in capitulo, stallum in choro, juxta ritum sue consuetudinis, assignarent. Super quo noverit vestra DU XIV SIÈCLE. paternitas quod, sicut preces nostras pro eodem clerico repulerunt, sic vestras ducentes pro nullis, mandati vestri extiterunt penitus contemptores. Unde veștram iterum rogamus sanctitatem humiliter exorantes quatinus quod de dicto clerico incepistis vobis placeat consummare, et nobis executores super hoc negocio prebeatis qui mandatum adimpleri faciant apostolicum et sepefatum clericum in Aurelianensem canonicum promoveri. (Fol. 204.) 3. Honorius, episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis decano et cantori Parisiensibus, salutem et apostolicam benedictionem. Inducti dudum laudabili testimonio quod pro dilecto filio nostro magistro Stephano de [Parisius] super ipsius honestate et scientia plurimi perhibebant, venerabili fratri nostro episcopo et dilectis filiis nostris decano et capitulo Aurelianensibus nos dedisse meminimus in mandatis ut dictum capitulum memoratum Stephanum in canonicum reciperet et in fratrem, episcopus vero sic (1) prebendam in Aurelianensi ecclesia assignaret. Qui licet per commonitores a nobis traditos fuissent ammoniti super hoc diligenter, ipsi tamen, tam eorum monita quam preces nostras obturatis auribus transeuntes, id efficere neglexerunt. Unde discretioni vestre per apostolica scripta mandamus et precipimus quod pretaxatum episcopum ad hoc per censuram ecclesiasticam compellatis ut prenominato Stephano in ecclesia supradicta, quam cito facultas obtulerit, prebendam assignet, decanum et capitulum ad ipsum in fratrem et canonicum admittendum districtione simili compellentes, nisi aliquid rationabiliter objectum fuerit et probatum, propter quod non possit vel non debeat hoc impleri. (Fol. 204.) Les relations de Philippe Auguste avec le chapitre d'Orléans sont mal connues. Le dernier historien de ce chapitre (2) n'a trouvé presque aucun document à ajouter à ceux qui figurent dans le Catalogue des actes de Philippe Auguste. Mais notre formulaire en fournit plusieurs. Un chanoine avait été réclamé comme serf par un seigneur du voisinage. L'évêque Manassès s'en plaignit au roi : (3) A la marge (2) M A. de Foulques de Villaret, Recherches historiques sur l'ancien chapitre ca thedral de l'église d'Orléans, dans les Mém. de la Soc. hist. et arch. de l'Orléanais, XIX (1883). 4. Illustrissimo domino Ph., Dei gratia Francorum regi, M., eadem gratia Aurelianensis episcopus, salutem et debitum in omnibus obsequium. Significamus celsitudini vestre quod talis miles, nimia ductus presumptione, talem ecclesie nostre canonicum, eo quod ipsum ad se corporali servitute dicebat pertinere, in gravi carcere vinculavit; et licet canonicum nominatum ecclesie nominate sepe requisierimus, eum nobis restituere contradicit. Cum igitur idem a nobis fuerit ordinatus, et ea ratione censeatur immunis, vestre supplicamus serenitati quatinus eundem canonicum nobis restitui cum satisfactione debita faciatis. Et nos parati sumus justiciam exhibere, si quid adversus cum emerserit questionis. 5. Vestre nobis majestatis autenticum reseravit quod nos talem canonicum, quod, eo quod noster servus sit, vinculorum in carcere detinemus, immunem et liberum restituere procuremus, quia se servum esse nostrum minime confitetur. Sed nos non volumus ipsum restituere, quia testes paratos habemus ad probandum quod ipse nobis servitute corporis tenebatur. Nos igitur, jure nostro fungi volentes, serenitatem vestram humiliter imploramus quatinus nos ad ipsum restituendum nullatenus compellatis. Tamen, si vestre censura di[c]tabit curie, ipse restituetur contra nostrum beneplacitum. (Fol. 206 vo.) Le chapitre entretenait de bons rapports avec les chanoines de SaintVictor de Paris. Il leur recommandait ses clercs qui voulaient aller étudier aux écoles de la capitale : 6. Venerabilibus viris et dominis karissimis de tali loco ecclesie decano totique ejusdem loci capitulo R., humilis clericus, salutem et debite subjectionis reverentiam. Vestram latere non credimus universitatem nos ab annis teneris in ecclesia vestra deservisse cum omni sollicitudine, cumque aliquod beneficium non fuimus assequti, nunc habemus in propositum ad scolas Parisienses nos transferre quantocius; sed non habemus unde nobis possimus necessaria ministrare. Cum servitii nostri non immemores esse debeatis, universitati vestre cum lacrimis supplicamus quatinus abbatem Sancti Victoris Parisiensis dulciter exoretis, et ab ipso nobis .x. panes singulis septimanis et unam culcitram commodari, necnon sex denarios ad communes expensas conferri nobis liberaliter faciatis. 7. Talis ecclesie decanus totumque ejusdem loci capitulum abbati Sancti Victoris Parisiensis, salutem et sincere dilectionis affectum. R., presentium lator, jamdudum in ecclesia nostra devotissime servivit; et cum ecclesiasticum per nos FORMULAIRES DE LETTRES DU XII, DU XIIe ET DU XIV SIÈCLE. FORMULAIRES DE LETTRES DU XII, DU XIII ET DU XIV SIÈCLE. beneficium hucusque non fuerit assequtus, decrevit ad Parisienses scolas se, quod dolemus graviter, declinare, necnon exercitium suum legum (1) subtilitatibus aplicare. Nos igitur, facultatem ejus modicam attendentes, vestram rogamus in Domino devotionem quatinus premisso R., nostre precis contemplatione, cum ex parte nostra venerit ad vos, consilium et auxilium impendatis in partes necessaria ministrantes; et nos inde vobis persolvemus actiones multimodas gratiarum, cum se tempus nobis obtulerit oportunum. (Fol. 206.) Voici maintenant une liasse de pièces intéressantes à divers titres pour l'histoire du diocèse d'Orléans sous le pontificat de Manassès de Seignelay (1207-1221): 8. ...Dei gratia Aurelianensis episcopus, abbatibus, prioribus, archidiaconis in sua diocesi constitutis, in Domino salutem. Cum suscepte dispensationis teneamur super afflictos et rei familiaris inopia laborantes pietatis et misericordie viscera largiter aperire, illorum tamen dolores ampliori compassione prosequi nos oportet qui, manu dominica flagellante, ad laborandum assurgere vel ad mendicandum possunt nullatenus se transferre. De illorum angustiis silere non possumus quos ante fores matris ecclesie in tantis scimus decubuisse langoribus ut spem recuperande salutis non habeant, ac inedia penitus et fame tabescant. Eapropter universitati vestre mandamus quatinus nuncios prefate domus, cum ad ecclesias vestras sub obtentu nostrarum pervenerint litterarum, sine contradictione recipiatis, vestras plebes studiosius inducentes ut de beneficiis a Deo collatis ad sustentandos pauperes caritative transmittant. Nos vero, confisi de misericordia Redemptoris et victoriosissime crucis meritis, omnibus ejusdem domus benefactoribus quartam partem penitentiarum hujus anni, peccata oblita, vota fracta, dum ad ea redierint, offensas patrum absque manuum injectione misericorditer relaxamus. (Fol. 207 v°.) 9. Significatum est nobis quod quidam parrochiani vestri panem tantum et aquam sumentes in tribus sabbatis jejunant, manifeste sperantes quod in anno presenti subitanea morte nullatenus morirentur, in tantum affirmantes quod omnis homo qui non jejunaverit mortis subitanee penam evadere non valebit. Cum igitur mors hominum soli Deo cognita sit, vobis auctoritate pontificali mandamus quatenus omnes illos qui sub obtentu jejunaverint ad nos confes (1) Ms. legnorum. |