Images de page
PDF
ePub

(XV, 1) Von der Edelen vnd lieben tugent der Diemüticheit. Ein historj über die tugent der Diemüticheit.

(XV, 2) Von der pösen vntugend der hoffart.

Ein historj über die hoffart dez teüfels.

(XVII, 1) Von der Edelen und züchtigen tugent der cheüscheit vnd irem lobe.

Ein historj über die tugent der cheüscheit.

(XVII, 2) Von der pössen vntugent der vncheüscheit.
Ein historj über die vncheüscheyt.

(XVIII) Von der tugent der massen die mit den lateynischen genant ist Moderancia.

Von der tugent der massen des hermleins.

Ein Capitel von der Massen der alten Ee.

(Hier endet nach Zarncke s. 98 der erste theil).

Ein ander Capitel von der Massen vnd wie man reden sol.
Ein straffung über die zungen vnd andere lere.

Ein ander Capitel über das reden dez grossen meister vnd lerers Tulii.

Ein clein Capitel über rat geben.

Ein ander clein Capitel über die ordnung czu reden als dan Tulio spricht.

Ein Capitel von der torhett.

Ein ander lere vnd anweysung des grossen phylosofo vnd Meisters Albertano, von erste sein anfang, darnach von der pösen zungen. Das dritte von dem dienen Das vierde von zuchtiger Milticheit, das fünfte ein straffung dez mans Das sexte von der zuchticheit.der zungen, Das sybent vnd leste czu leben jn der forchte gotez. Amen.

Ein Capitel und straffung über die pösen vnd falschen zungen.
Wie man dienen sol den freünden vnd andere peyspille.
Von der zucht vnd Milticheit der zungen.

Ein ander lere und capitel der straffung dez mans.
Ein ander Capitel von der züchticheit der zungen.
Ein Capitel zu leben jn der forchte gotes.

Nr XVI, 1 und 2 der ersten abtheilung Zarnckes scheint mir zu fehlen.

In den letzten abschnitten, welche im allgemeinen Zarnckes zweitem theile zu entsprechen scheinen, liegt der meister Albertano zum grunde, weshalb man ihn früher als den verfafser des ganzen werkes angesehen hat. Albertano war ein richter in Brescia

welcher in den jahren 1235-1246 lateinische abhandlungen schrieb, die gleichzeitig in das florentinische volgare übersetzt sind. sie sind gedruckt zu Florenz 1610, 1732, 1832, auch zu Brescia 1824. die uns bekannten abhandlungen sind überschrieben 1. Della consolazione e del consilio, 2. Delle sei maniere di parlare oder Ammaestramento di dire e di tacere, 3. Trattato dell' amore e della dilezione di Dio e del prossimo e dell' altre cose e della forma dell' onesta vita. seine schriften sind eine sammlung von allerlei biblischen sprüchen und stellen aus geistlichen und weltlichen schriftstellern, die zum erweise seines vorliegenden gegenstandes dienen können. s. Jagemanns literargeschichte von Italien III, 1 s. 372. vergl. Brunet manuel du libraire.

Von den in dem ganzen werke neben der bibel angeführten schriftstellern nennen wir schliefslich Omero, Tulio, Tolemeo, Plato, Terenzio, Sallustio, Longino, Giovenale, Persio, Boetio, Valerio Massimo, Varrone, Seneca, Pittagora, Aristotele, Magrobio, Verturio, Ermes, Andronico, Santo Bernardo, Cassiodoro, Ugucione, Affinoro, Bario, Barbarlico, den Phylosofo Socrate, Alegrecio. neben diesen uns zuweilen dunkelen namen findet sich auch der uns interessantere des Piero Alfonso, der neuerlich durch den von Valentin Schmidt veranstalteten abdruck seiner Disciplina clericalis wieder bekannt geworden ist. aus denselben haben die Blumen der tugend manche erzählungen entlehnt welche uns gleichfalls aus den Gestis Romanorum bekannt sind.

HAMBURG.

J. M. LAPPENBERG.

FRAUENLOB.

Eine handschrift der gymnasialbibliothek zu Halberstadt, 76. 4o, 15s jh., hat auf bl. 4a der in ihr befindlichen Halberstädter synodalstatuten zwei strophen Frauenlobs in zum theil besserem texte als der von herrn von der Hagen MS. 3, 402a aus der weimarischen handschrift gegebne ist. durch senkrechte striche habe ich die enden der zeilen bezeichnet.

BONN.

Dr. FLOSS.

I

Mir lachent blumen vnd der walt mir touwet suzlich | durch min oren. Der voghelin donen vnd ir | sanc wil mir ein wip sin

wol. ghestalt so kan mir | vur baz nicht betoren. der sne noch winterlich ghetwanc wie sie sich gen mich stellet die vil here | In der sulben lere ist alles daz gen mir ghe var❘ was meyen winter ie gebar.

II

Ich han die minne vnd ouch der werlde kraft ge weghen. Nu dunket mich daz ich en mach ir bey der keyne wiz enpern. doch weiz ich daz we lich | vnder in zwein mer werdin hat. liep vnd lust.| der minnen. amtes musen pleghen die wirken alles | daz der tac erluchtet alle dinc begern gheminnert | vnd ghemeret sin nach minnen rat. wurm voghel | visch tier wurtz und krut. sten vnd holtz die haben ir gir sust minne ez alles wircken kan sich werlt des wis ir vndertan.

VOM ANTICHRIST.

Im sechsten bande dieser zeitschrift s. 369 ff. ist ein deutsches gedicht über den Antichrist mitgetheilt dessen lateinische quelle noch unbekannt zu sein scheint. ich fand in der handschrift H. 86 der stadtbibliothek zu Metz eine kurze zusammenstellung der gangbaren vorstellungen vom Antichrist, die zu anfang des elften jahrhunderts von einem gewissen Albwinus auf veranlassung des Kölner erzbischofs Heribert (999 bis 1021) verfasst und diesem gewidmet wurde. wer jener Albwinus gewesen habe ich nicht ermitteln können; in urkunden Heriberts und in seinem leben kommt er nicht vor. dieser lateinischen schrift schliefst sich das deutsche gedicht im ganzen enge an; einzelne partien führt sie weiter aus und bricht kurz vor dem schlufse ab. die handschrift ist die nämliche in der Mone auf dem vorsetzblatte irische glossen entdeckte. die schrift über den Antichrist findet sich, von einer hand des zwölften jahrhunderts, blatt 130 bis 133 a.

BONN.

Dr. FLOSS.

DE ANTICRISTO QUOMODO NASCI DEBEAT.

Heriberto Coloniensi episcopo. Albwinus suorum omnium seruorum ultimus. gratiam et pacem sempiternam. Ex quo domine

pater misericordię vestrę gratiam promerui. semper uobis in omnibus fidelis fui. Vnde quamuis sint indignę apud deum preces meę orationis. tamen pro uobis semper dei misericordiam exoro. ut uos faciat post hanc vitam feliciter regnare.

Igitur quia pium studium habetis. uobiscum scripturas audire et frequenter loqui de nostro redemptore. siue etiam scire de anticristi impietate et persecutione. nec non et potestate eius et generatione. sicut mihi seruo uestro dignati estis precipere. uolui uobis aliqua scribere de anticristo. et ex parte certos reddere. quamuis non indigeatis a me hoc audire. quia apud uos habetis satis prudentissimos uiros. et ualde necessarios nostro tempore. Ergo de anticristo scire uolentes. primo notabitis quare sic uocatus sit. Ideo scilicet quia Cristo in cunctis contrarius erit. et Cristo contraria faciet. Cristus venit humilis. ille uenturus est superbus. Cristus humiles venit erigere. peccatores iustificare. ille humiles deiciet. peccatores magnificabit. impios exaltabit. et semper uitia que sunt uirtutibus contraria docebit. legem euangelicam dissipabit. demonum culturam in mundo reuocabit. gloriam propriam querat. et omnipotentem se nominabit.

Hic igitur anticristus sue malignitatis multos habebit ministros. Ex quibus iam in mundo multi precesserunt. Antiochus. Domicianus. Nero. Nunc quoque nostro tempore anticristos multos esse nouimus. Quicunque laicus siue canonicus siue monachus contra iusticiam viuit, et ordinis sui regulam impugnat. et quod bonum est blasphemat. anticristus est. minister Satanę.

Sed iam de exordio anticristi uideamus. Non autem quod dico ex proprio sensu fingo uel excogito. in libris diligenter relegendo hęc inuenio. sicut ergo auctores nostri dicunt. anticristus ex populo Iudeorum nascetur. de tribu scilicet Dan secundum prophetam dicentem. Fiat Dan coluber in uia. cerastes in semita. Sicut enim serpens in uia sedebit et in semita erit. ut eos qui per semitas iusticię ambulant. feriat. et ueneno suę malitię occidat.

Nascetur autem ex copulatione patris et matris sicut alii homines. non ut aliqui dicunt de sola uirgine. sed tamen totus in peccato concipitur (7. concipietur). in peccato generabitur. et in peccato nascitur (l. nascetur). In ipso autem conceptionis suę initio diabolus simul introibit in uterum matris eius. et ex uirtute diaboli confouebitur et contutabitur in uentre matris. et uirtus diaboli semper cum illo erit. Et sicut in matrem domini nostri Iesu Cristi spiritus

sanctus uenit. et eam sua uirtute obumbravit. et diuinitate repleuit. ut de spiritu sancto conciperet. et quod nasceretur diuinum esset et sanctum. ita quoque diabolus in matrem anticristi descendet. et totam eam replebit. totam circumdabit. totam tenebit. totam interius et exterius possidebit. ut diabolo per hominem cooperante concipiat. et quod natum fuerit totum sit iniquum. totum malum. totum perditum. Vnde et ille homo filius perditionis appellatur. quia in quantum poterit. genus humanum perdet, et ipse in novissimo perdetur.

Ecce audistis qualiter nascetur. audite etiam locum ubi nasci debeat. Nam sicut dominus ac redemptor noster Bethlehem sibi preuidit. ut ibi pro nobis humanitatem assumere et nasci dignaretur. sic diabolus illi homini perdito qui anticristus dicitur. locum nouit aptum unde radix omnium malorum oriri debeat. scilicet ciuitatem Babilonię. In hac enim civitate que quondam fuit inclita et gloriosa urbs gentilium et caput regni Persarum. anticristus nascetur. et in civitatibus Bethsayda et Corozaim nutriri et conversari dicitur. Quibus ciuitatibus dominus in Euangelio improperat dicens. Ve tibi Bethsayda. uę tibi Corozaim. Habebit autem anticristus magos. maleficos. diuinos. et incantatores. qui eum diabolo inspirante nutrient. et docebit in omni iniquitate. falsitate et nefaria arte. et maligni spiritus erunt duces eius et socii semper et comites indiuisi.

Deinde Hierosolimam ueniens omnes cristianos quos ad se conuertere non poterit. per uaria tormenta iugulabit. et sedem suam in templo sancto parabit. Templum etiam destructum quod Salomon deo edificabit (7. edificavit). in statu suo restaurabit. et circumcidet se. et filium dei omnipotentis se esse mentitur (l. mentietur). Reges autem et principes primum ad se conuertet. deinde per illos ceteros populos. Loca vero per que Cristus dominus ambulavit. prius destruet. et que dominus illustrauit. Deinde per uniuersum orbem nuncios mittet. et predicatores suos. Predicatio eius et potestas eius tenebitur a mari usque ad mare. ab oriente usque ad occidentem. ab aquilone usque ad septentrionem. Faciet quoque signa multa. magna miracula et inaudita. arbores subito florere. et arescere. mare turbari. et subito tranquillari. naturas in diversas figuras mutari. aquarum cursus et ordinem converti. agitari aera uentis. et multimodis conmotibus. et cetera innumerabilia et stupenda. mortuos in conspectu hominum suscitari. ita ut in errorem inducantur si fieri potest etiam electi. Nam quando talia ac tanta signa uident.

« PrécédentContinuer »