Ces ravages furent cause qu'une horrible famine se répandit par-tout. Outre cela, il vint une espèce de serpens qui, jour et nuit, faisoient du dégât de tous côtés et s'introduisoient même jusque dans les lits. Ces animaux dévastèrent tout le pays qui s'étend jusqu'à l'Océan (48). Cependant la famine continuoit toujours; elle frappoit également les hommes et les animaux, qui se dispersoient tous sur les montagnes, dans les plaines et dans les vallées, pour y trouver de quoi vivre. Pour comble de malheur, des loups qui dévoroient les hommes, se jetèrent sur ce qui étoit échappé à l'épée, aux serpens, à la faim, à la mort, et en détruisirent beaucoup. Cela arriva par deux raisons; d'abord c'est qu'ils étoient accoutumés à manger des cadavres, et ensuite que les hommes échappés à la famine étoient sans force et languissans. Ces calamités durèrent l'espace de sept ans.

Գ1ԼՈՒԽ Օ:

Յաղագս թէ զի արդ եւ ուստի յարուցեալ նետաձիդ ազդացն Թա. Թարաց բան, եւ թէ որպէս եւ որքան աշխարՀաց տիրեն, եւ ըս իւրեանց օրինացն զամենեսիան կառավարեն խաղաղութեամբ։ Նաեւ թէ ըստ որում՝ յորոց գտեալ շարհս Օրբէլեանց` զօրանան յոյժ գ

.

իսկ յետ մետասան ամի զարԹց տեր արեւելից զազգն նետողաց, որ յուղալք կոչէին. եւ ըot գեղջկացն Թաթարք• որ ՛ի Զին եւ ի Սաչին աշ խարՀի՝ անդր քան զաթաստան • անասուածք եւ անօրենք: այց բնութեամբ օրինացն զարդա րեցեալ ք • ատեցօղք աղտեղի գիջութեանց , եւ ք ամենայն վնասակար գործ-ոց . արդարամիաք առ միմեանս. միամիտք եւ հնազանդք առաջնորդաց իւրեանց . իրաւարարք՝ եւ իրա‘ադատք: Իսկ բարուք աղքատք, եւ ընչաքաղցք նեղիչք եւ կեղեքիչք • մարդկան: Պատկելով յոյժ գեղեցիկք՝ եւ լերկք ըստ կանացի դիմաց: լւ ծանօթք րիստոսեան Հահատին, եւ յոյժ սիրօղք փրիստոնեից : (աղեղունս կորովիք` եւ յաՈնախ պատերազմունս յոյժ հնարաւորք: Րայց յետոյ Թողին զբնական բարս իւրե անց. եւ ելին ի Հայրենի սահմանն՝ որ ունէին, մին ընդ լահմէտի օրինօքն , եւ ուսան զանայն պղծութիւնս եւ անկարգութիւնս, եւ անառակ կեանս վարէին: չա բաժանեցեալ սոցա յերիս առաջս՝ գնաց մին ընդ արեւելից հիւսիսով յաշ

CHAPITRE VI.

De l'invasion des Tatars, célèbres par leur habileté à tirer de l'arc. Détails sur leur origine. Combien de royaumes tombèrent en leur pouvoir, comment ils s'en empårèrent, et comment, d'après leurs lõis, ils les gouvernèrent tous avec tranquillité. Les Orpélians prennent avec leur secours` un très-grand accroissement.

CEPENDANT onze années après (1), le Seigneur fit sortir des régions orientales la nation des archers, qu'on appelle Moughal et vulgairement (2) Thathar. Ces peuples venoient du pays de Tchin et de Matchin, situé au-delà du Khatai [Khathasdan] ; ils n'avoient ni dieux, ni lois. Malgré ceļa ils étoient naturellement attachés à la justice; ils haïssoient les plaisirs honteux et toutes les actions nuisibles; ils se conduisoient avec la plus grande équité les uns à l'égard des autres; ils étoient entièrement soumis à leurs chefs; enfin ils étoient équitables et intègres dans leurs jugemens. Cependant, comme ils étoient extrêmement pauvres et qu'ils aimoient les richesses, ils furent les oppresseurs et les spoliateurs des autres hommes. Ils étoient aussi distingués par la grande beauté de leur visage, qui, comme celui des femmes, étoit entièrement dépourvu de poils (3). Ils avoient connoissance du christianisme et ils aimoient beaucoup les chrétiens. Ils étoient aussi fort habiles à tirer de l'arc et très-expérimentés dans tous les genres de combats. Par la suite des temps, ils abandonnèrent leurs mœurs primitives, quittèrent les usages de leurs pères, embrassèrent la loi de Mahomet [Mahmed], commirent toute

խարհն ազըաց՝ Սուտաղաց՝ ռուսաց, եւ Ձեր դէզաց, նաեւ ուլղարաց, տիրեցին զսահմանս նոցա՝ մինչ ի յԱլամանաց եւ Հունգարաց՝ որք են ֆռանգ, որոց գլխաւորին անուն աթու ղան : իսկ միւս կողմն գնաց առ Հնդկաստանօք, որք տիրեցին մեծ մասին Հնդկաց, եւ Հնազանդեցուցին զՈւղուրս եւ Ուղուզս, եւ զրազմիկս, եւ զԴելե միկս : ռին նաեւ զելամալեխ, զէշպալեխ եւ զամենայն կողմանմն զայնոսիկ. որոց գլխաւորն էր՝ օգաթաղանն: Իսկ միւս կողմն եկին լնդ աշխարհս, անցեալ ընդ մեծ գետն ) ահան եւ ընդ ջուրն՝ զոր ինքեանք Ամումօրան կոչեն. եւ պտուտկեալ փո թորկեալ Հասին յաշխարհս մեր , եւ առ Հասարակ տիրեալ՝ Հնազանդեցուցին զամենայն տիեզերս. կոխեցին՝ կործանեցին զամենայն թագաւորութիւնս : Օի առին զԽորասան, եւ կործանեցին զմայրա քաղաքս նոցա՝ զՐալէ, զնե, զավը, վեշաուր, զՏումն եւ զամղան: լռին նա եւ զխուժաստան, զի օռաստան, զՊարսկաստան ) զբուրդըստան եւ զրապստան : ռին եւ եւս զիարպէքիր, զսո րեստան , զ( ուշտար, զիրման , զՐաղդատ եւ զՐասրա, մինչ ի Հորմուզ քաղաքն, եւ ի ծով Հնդկաց : Առին այլ ես զտրպատական , զռան, զՀայաստան, զգիրս եւ զՀոռոմս մինչեւ յԱնկիւ րիա, եւ ՚ի Դանգրա(25), ի () միւոնիա (26) եւ զկիս լիկիա մինչ ի ծովն Ովկիանու եւ Պոնտոսի՝ ի քաղաքն Տրապիզծն: ռին նաես զաունն ( ամայ, ( զՈւրհայ՝ ն զառան մինչ ՛ի Համո եւ ի Համայ (30) : Րայց զառաջինն եկին յաշխարհս, օրման, Զատ ղատայ, լամն, սասուն, եւ Ղատաղան եւ առին զաշխարհս յամի աեառն, ումզ: Եւ յետ

sorte d'abominations et d'infamies, ne mettant plus aucun frein à leurs passions déréglées. Les Mongols avoient divisé leurs forces en trois corps (4): le premier, qui étoit sous les ordres de Batou-khan (5) [Pathoughan], marcha vers le nordest (6); il soumit les Khazars (7), les Soudagh (8), les Russes (9), les Circassiens (10) et les Bulgares (11), et s'empara de toutes leurs provinces, jusqu'à l'Allemagne et la Hongrie, pays qui sont habités par des Francs (12). Le second corps, sous le commandement d'Hogata - khan (13), s'avança vers l'Inde (14), et soumit une grande partie de ce pays; asservit les Oughours (15), les Oughouz (16), les Khrazmigs (17) et les Kélémigs (18); puis s'empara d'Alamalekh, de Beschbalekh (19) et de tous les pays qui en dépendent. Le troisième corps vint vers la partie du monde que nous habitons; pour cela il passa le fleuve Djihoun [Dehahan] et celui que les Mongols appellent Amoumoran (20); ils se répandirent comme un torrent impétueux, et parvinrent jusqu'à notre pays, qu'ils soumirent entièrement à leur puissance; ils détruisirent et renversèrent tous les royaumes. Ils firent la conquête du Khorasan, dont ils dévastèrent les métropoles, Balkh, Reï, Mérou, Nischapour, Tous et Daméghan (21); conquirent le Khouzistan, le Louristan, le Farsistan, le Kourdistan, l'Arabie, le Diarbekr, l'Assyrie, la ville de Souster, le Kerman, Baghdad, Basrah, et le pays qui s'étend jusqu'à Hormouz et à la mer des Indes (22). Ils prirent encore l'Aderbadagan, l'Arhan, l'Arménie, la Géorgie (23), le pays de Roum (24) jusqu'à Angoura, Gangra et Smyrne, la Cilicie (27), et tout le pays entre la mer Méditerranée, celle de Pont et la ville de Trébizonde (28). Ils joignirent à ces conquêtes la Syrie (29), Édesse, Harran et toutes les places jusqu'à Hams et Hama. Les premiers généraux qui vinrent dans ces pays, furent Tchorman, Tchaghadaï, Arslan,