Եւ ունի Այրարատ գետս երեք • փարսախ, փարբւոյ ջուրն է. Հուրաստան գետ, Րջնւոյ ջուլն Է. Ազատ գետ, Գառնւոյ ջուրն է : վայոց ձոր, Եղեգից ձոն է, ուր կայ կենսաբեր ս նշանն. եւ Հերմոնի վանքն եւ անդ կայ նշխարք Սիւնեաց տեր Սաեփաննոսին ՚ի անհատիվանս. եւ Դալուձոր, ուր վարժարանն է եւ աթոռ սբ վար դապետին մերոյ : Գողթան դաճառն, Ագուլիմն է ) ուղայտ : լտսապատական, եւԳանձակ (ահաստան, Դավրեժն 4. զառաջինն շինեաց զնա ոսրով Հայրն Տրդատայ եւ անդ նստեալ առնուլ զվրեժ արեանն Արտաճանայ եղբօրորդւոյ իւրոյ, զոր Էսպան որդին Սասանայ եւ տամն ամ արեաց զտունն Պարսից. եւ կոչեաց զանուն քաղաքին Դավրէժ, յետոյ Հուլաւուն խանն նորոդեաց, վամն որոյ Հուլաւու թախտ, կոչի այժմ` : . Խրամ քաղաք (ամբիծոն է, ուր կայ ՙլ,ախավկայ բ Ստեփաննոն : Հեր եւ (արեւանդ գաճառն, է : Արտազ, Սակու է, ուր կայ նբ առաքեալն աշ դէոս : Հացունեաց դաշան, մօտ է ՙախչուան քա– ղաքին, ուր Սիւնեաց տիկինն շինեաց վանք, եւ անդ եդ զմամն ՚ի կենաց փայտէն , զոր առի Հերակլեայ յորժամ ազատեաց զխաչն՚ի գերութէն Պարսից եւ տարա ՚ի թավրիզու յՐստամպօլ : ՚ի ՙլ,ախչուան տապան է ծ- նահապետին լոյի եւ ՙլ,ոյեմզարայ ՛ի Սայրանդ : Աղբակ եւ Սալամաստ յերի կալով դց, ուր կայ նշխարք սբ առաքելոցն Րարդուղիմե ոսին : Եւ ի յՈրմի քաղաքն Դուդայ ակօբեան : լսկ ՚ի Հիւսիսոյ կողմն ՀաշԹարխանն աթոռն է, Դանկզղանին Հիւսիսական ազգինչեւ գայ Հասանէ La province d'Ararad a trois fleuves, qui sont K❜harsakh ou K'harpoï-dchour, Hourasdan ou Pedchnoï-dchour, Azad ou Karhnoï-dchour (57). La contrée de Vaïots-dsor se nomme actuellement Eghekets-dsor. On y trouve une croix vivifique et Hermonivank'h (58). Les reliques d'Étienne, prince de Siounie, sont à Thanhadivank'h (59) et Kaloudsor (60), où se trouvent le collége et le trône de notre saint vartabied. La province de Koghthan est Akoulis avec Dchougha ; l'Adrabadagan et Kandsag Schahasdan forment le pays de Tavrej. Cette ville fut fondée, pour la première fois, par Khosrov, père de Tiridate, qui s'y fixa pour tirer vengeance du sang d'Ardavan, fils de son frère (61), qui avoit été tué par le fils de Sasan. Pendant dix ans il ravagea le pays des Persans, et il donna à la ville le nom de Tavrej (62). Elle fut, dans la suite, rebâtie par Houlavoun-khan, et c'est pour cela qu'on l'appelle aujourd'hui Houlavou-thakhd. La ville de Khram est actuellement Schampidsor, où est le monastère de S. Etienne, proto-martyr (63). Her et Zarevant sont la province de Khoï. Ardaz est Magou, où se trouve le saint apôtre Thadée (64). Hatsounéats-taschd est auprès de Nakhtchovan: c'est là que la princesse de Siounie fonda un monastère (65), et y plaça un morceau du bois de la vraie croix, quand Héraclius délivra la croix de l'esclavage des Persans, et qu'il l'amena de Tauriz à Sdampol (66). A Nakhtchovan se trouve le tombeau du grand patriarche Noé, et à Marant celui de Noïemzara. Aghpag et Salamasd sont auprès de ces endroits; dans celle-ci on trouve les reliques de l'apôtre Barthélemy. A Ormi sont celles de Juda, fils de Jacques. Du côté du nord est Haschthar-khan, qui est la résidence de la race issue de Tchangez-ghan (67), fixée du côté du մինչեւ ՚ի լեառն կովկաս, ուստի ելին ազն Թաթարաց: Հոգքթա ղախանն, որ որդի է Զանկզղանին, որ եկն նստաĆ ՚ի յլանք եւ զերեք որդին առաքեաց ՛ի վր երեք բաժին Եիս, զյանկու ղանն ի վր որասանայ, զրղուն ղանն, ի վը Հռոմոց. զՀու լաւուն ղանն ՚ի վը Հայոց, եւ վրաց եւ աբելացւոց եւ առին զբոլոր u t վ ոկանին Յն, Սարիզն է, զի մինչեւ ՚ի կասբից ծով եւ ապա դաշտն Գագա, ուր կայ մ= |Սարգիմն եւ չկավանք, եւ են ՚ի վը լաորդաց ձորոյ գետլն է շինեալ խոյակապ եւՀռչակաւոր սբ ուխտքն Հաղբատ եւ Սանահին, զոր շինեաց Խոսրովանուշ թագուհին կին ողորմած- շոտին ի նժ թուին : Տաշրացւոց գաճառն, ամբկի ձոլն է, ուր կան ս ուխտն Որդաձորու սք նշամն : Տաշիր,1 օռի է, ուր կայ Հոպան եւ Հռովմայրի սբ նշանն եւ ովիան ()ձնեցւոյն սբ գերեզմանն սքանչելագործ- մք հայրապետին, որ եհան ի վերին յԵէս զազդս Հռոմոց Հրամանա սուլտանին, զի ի խանկարմանն իզրի որ Հաճանեցաւ՝ Հերակլեայն, որ ազատեաց զխաչն, որ վեց ամ՝ գերի եկաց ՛ի դավրէժ. եւ վեց կա Թուղիկոս ութսուն եւ չորս տարի Ջաղկեդոնի դաանութբն նստան յաթոռն սք լուսաւորչին մինչեւ ՛ի Յովհան ()ձնեցին, որ երկրորդ լուսաւորիչ եղե, եւ սրբեաց զազգս Հայոց ՚ի յերկաբնակաց դաւա նութէն. եւ արար ժողով ՚ի յանածկերտ եւ կա րգեաց զչորս աւագ տծնս եւ ասաց զմեղաք ամին ՚ի եւ ծնի Դաւթի մարգարէին : Խոռխոռունիք, խոշոլնի է, իւր վիճակով : ֆայտակարան, Տվխիս է : վ արդանակերտ, Տփխեաց nord, et dont la domination s'étend jusqu'au mont Caucase, d'où est sortie la nation des Tartares. Hokk'htha-ghakhan (68), fils de Tchangez, vint se fixer chez les Alains, et envoya ses trois fils vers les trois parties du monde (69): Mangou-ghan, vers le Khorasan; Arghoun-ghan (70), vers le pays des Romains, et Houlavoun-ghan, dans l'Arménie, la Géorgie et la Babylonie. Ils s'emparèrent ainsi du monde entier. Le pays de Vergan est celui de Kharizm (71), qui s'étend jusqu'à la mer Caspienne. Ensuite est la plaine de Gaga, où sont S. Sargis et Mschgavank'h (72). Près du fleuve de la vallée des Savortiens (73), sont les célèbres et admirables monastères d'Haghpad et de Sanahin (74), fondés par la reine Khosrovanousch, femme du pieux Aschod, en l'an 410 [961 de J. C. ]. Le pays des Daschiriens est actuellement Pampegi-dsor, où se trouve le saint monastère du saint signe d'Ortadsor. Dans ce pays est encore Lorhi, où sont les saints signes de K'hobar (75) et de Hrhômaïri (76), aussi bien que le merveilleux tombeau du saint patriarche Jean Odsnetsi, qui, par l'ordre du sulthan (77), affranchit notre pays de la domination Romaine, sous laquelle il étoit depuis la conduite indigne d'Esdras, qui s'étoit soumis à Héraclius (78), le même qui avoit délivré la croix qui avoit été gardée six ans à Tavrej. Pendant quatrevingt-quatre ans (79), six patriarches suivirent la doctrine perverse de Chalcédoine et s'assirent sur le trône du saint illuminateur, jusqu'à ce que Jean Odsnetsi, notre second illuminateur, purifia la nation Arménienne du dogme erroné des deux natures, et fit un concile à Manadzgerd, où il régla les quatre grandes fêtes, et à la fête du prophète David il prononça la prière d'expiation de tout le monde. Khorkhorhouni est Khoschorni avec son territoire. P'haïdagaran est Dep'hkhis (80). Vartanagerd est le territoire de վիճակն է : Ափխազ, Մազքթաց vն է 1ւ եզելն լ րաց ¬ին: Սցխիթայ, պատրիարգարանն է լվաց: Սամ ցխէ, խլցխայ է. իշխանաց երկիրն է . անդ է օծեալ խաչն սբ Հայրապետին ՙլ,երսեսի, որ այժմ` Սանաս սաց կոչի : Տայոց գաւառն, վիրս է : Էսպես գա, ճառն, սահմանակից է Տայոց եւ այլք բազումք : կալնոյ քաղաքն, էրզրում է, որ կոչի Թոդու պօլիս, զոր պարսպեաց փոքր թագաւորն թէոդոս, եւ էին վերակացուք գործ-ոցն Մովսես քերթողն եւ Դաւիթ անյաղթն : Աղիովին եւ հաջբերունի, Արճէշ է, ուր կան սբ ուխտքն եծոբայ եւ }ոծե աբեր եւ տնկարու• մբ նշանն ամենազօր : րագրեւանդ դաւառն Մանածկերտով, վ աղար շակերտ կոչի, եւ լպահունիք • անդ գնաց ընդ առաջ մբ լուսաւորչին թագաւորն Տրդատ մինչ ՛ի գիւղա ի քաղաքն ագրեւանդ առ ափն փրաատ դետոյ. ի ստորոտ ՙպատ լերինն, անդ մկրտեաց զթագաւոյն զօրօք իւրովք : Առբերանի եւ Տարբերունի, Րերկրի է, ուր կայ սբ ուխտն որ ուսկան որդւոյ: վասպուրական, վան է . ուր կան սբ ուխաքն վարագայ. անդ կայ սբ նշանն, զոր եբեր Հռիփսիմե կոյն , եւ սĘ նշան դետադարձ , զոր բերին որդիքն Սենեքարիմայ ընդ սբ մարմնոյն Պետրոս կաթու ղիկոսին, եւ անդ Հանգուցին : ւ Ձորապատ , որ Սալանապատ: Գաւառք են լվասպուրականլն, եր եսուն եւ վեց : ռըշտունիք, Ոստան է, ուր կայ սբ ուխտն Հոգոց վանքն , ուր կայ կենդանագիր պատկե մն է տիրամայր սբ ածածնին, զոր եբեր աքեան արդուղիմոս, եւ անդ է սբ գերեզմանն Տրդատայ Թագաճորին եւ լ}շխէն տիկնայ եւ |