ἐν Ἄργει καὶ Μεσσήνη ἐκ βασιλέων εἰς τυράννων δύ ναμιν ἀφικομένους, καὶ διαφθείραντας ἑαυτούς τε καὶ τὴν πόλιν ἑκατέρους ἑκατέραν, δείσας περὶ τῆς αὑτοῦ πόλεως ἅμα καὶ γένους, φάρμακον ἐπήνεγκε τὴν τῶν γερόντων ἀρχὴν, καὶ τὸν τῶν ἐφόρων δασμὸν, τῆς βασιλικῆς ἀρχῆς σωτήριον· ὥςτε γενεὰς τοσαύτας ἤδη μετ ̓ εὐκλείας σώζεσθαι, νόμος ἐπειδὴ κύριος ἐγένετο βασιλεὺς τῶν ἀνθρώπων, ἀλλ ̓ οὐκ ἄνθρωποι τύραννοι νόμων.

Ο δὴ καὶ νῦν οὐμὸς λόγος πᾶσι παρακελεύεται· τοῖς μὲν τυραννίδος ἐφιεμένοις, αποτρέπεσθαι καὶ φεύγειν φυγῇ ἀπλήστῳ πεινώντων εὐδαιμόνισμα ανθρώπων καὶ ἀνοήτων· εἰς βασιλέως δ ̓ εἶδος πειρᾶσθαι μεταβάλλειν, καὶ δουλεῦσαι νόμοις βασιλικοῖς, τὰς μεγίστας τιμὰς κεκτημένους παρ ̓ ἑκόντων τε ἀνθρώπων καὶ τῶν νόμων.

Τοῖς δὲ δὴ ἐλεύθερα διώκουσιν ἤθη, καὶ φεύγουσι τὸν δούλειον ζυγόν, ὡς ἂν κακὸν, εὐλαβεῖσθαι ξυμβουλεύοιμ ̓ ἂν μή ποτε, ἀπληστία ἐλευθερίας ἀκαίρου τινὸς, εἰς τὸ τῶν προγόνων νόσημα ἐμπέσωσιν· ὃ διὰ τὴν ἄγαν ἀναρτ χίαν οἱ τότε ἔπαθον, ἀμέτρῳ ἐλευθερίας χρώμενοι ἔρωτι. Οἱ γὰρ πρὸ Διονυσίου καὶ Ἱππαρίνου ἄρξαντες Σικελιώ τότε, ὡς ᾤοντο, εὐδαιμόνως ἔζων, τρυφῶντές τε καὶ ἅμα ἀρχόντων ἄρχοντες· οἳ καὶ τοὺς δέκα στρατηγοὺς κατἔλυσαν βάλλοντες τοὺς πρὸ Διονυσίου, κατὰ νόμον οὐδένα κρίναντες, ἵνα δὴ δουλεύοιεν μηδενὶ μήτε ξὺν δίκη, μήτε νόμῳ δεσπότῃ, ἐλεύθεροι δ ̓ εἶεν πάντη πάντως. Ὅθεν αἱ τυραννίδες ἐγένοντο αὐτοῖς· δουλεία γὰρ καὶ ἐλευθερία,

ται,

tyrans, avaient opprimé Argos et Messène. et précipité dans le même abîme leur trône et leur patrie, il craignit pour sa propre famille et pour Lacédémone; et sa politique prudente établit l'autorité du Sénat, et la législature des Ephores, sauve-garde de la monarchie. Aussi voyons-nous immuable et glorieux après tant de générations, ce gouvernement, où toute la puissance est dans la loi, reine des hommes, `et où les hommes ne sont point les tyrans de la loi.

Je dis ensuite à ceux du peuple qui veulent le despotisme Détournez-vous et ne vous croyez jamais assez loin de ce faux bonheur, qui trompe l'avidité ou la folie; essayez de vous contenter d'un roi; obéissez aux lois monarchiques, et tous les honneurs viendront vous trouver de la part des hommes et des lois.

Je dis enfin aux amis forcenés de la démocratie, à ceux qui fuient toute espèce de joug comme un fléau : Craignez que cet insatiable amour d'une liberté importune ne vous fasse tomber dans la même maladie que vos ancêtres, dans ce vertige où les entraînèrent les fureurs de l'anarchie et la soif immodérée de la liberté. C'est ainsi que les peuples qui régnèrent en Sicile avant Denys et Hipparinus, persuadés que le bonheur n'était que dans cette indépendance superbe, dans ce droit de commander à ses maîtres, déposèrent et chassèrent leurs dix généraux sans aucune forme légale, honteux de paraître esclaves d'un magistrat ou d'un juge, et impatiens d'être libres sans frein et sans loi. De là naquirent parmi

ὑπερβάλλουσα μὲν ἑκατέρα, πάγκακον· ἔμμετρος δὲ οὖσα, πανάγαθον. Μετρία δὲ ἡ Θεῷ δουλεία· ἄμετρος δὲ, ἡ τοῖς ἀνθρώποις. Θεὸς δὲ ἀνθρώποις σώφροσι, νόμος· ἄφροσι δὲ, ἡδονή.

Τούτων δὴ ταύτῃ πεφυκότων, ἃ ξυμβουλεύω Συρακου σίοις πᾶσι, φράζειν παρακελεύομαι τοῖς Δίωνος φίλοις, ἐκείνου καὶ ἐμὴν κοινὴν ξυμβουλήν· ἐγὼ δὲ ἑρμηνεύσω ἃ ἐκεῖνος ἔμπνους ὢν καὶ δυνάμενος εἶπε νῦν πρὸς ὑμᾶς. Τίν ̓ οὖν δή, τὶς ἂν εἴποι, λόγον ἀποφαίνεται ἡμῖν περὶ τῶν νῦν παρόντων ἡ Δίωνος ξυμβουλή; τόνδε·

Δέξασθε, ὦ Συρακούσιοι, πάντων πρῶτον νόμους, οἵ τινες ἂν ὑμῖν φαίνωνται μὴ πρὸς χρηματισμὸν καὶ πλοῦ τον τρέψοντες τὰς γνώμας ὑμῶν, μήτ' ἐπιθυμίας. Ἀλλ ̓, ὄντων τριῶν, ψυχῆς, καὶ σώματος, ἔτι δὲ χρημάτων, πρώτην μὲν τὴν τῆς ψυχῆς ἐπιμέλειαν ἔχειν δεῖ· δεν τεραν δὲ, τὴν τοῦ σώματος, ὑπὸ τῆ τῆς ψυχῆς κειμένην· τρίτην δὲ καὶ ὑστάτην, τὴν τῶν χρημάτων τιμὴν, δου λεύουσαν τῷ σώματί τε καὶ τῇ ψυχῇ· καὶ ὁ μὲν ταῦτα ἀπεργαζόμενος θεσμὸς, νόμος ἂν ὀρθῶς ὑμῖν εἴη κεί μενος, ὄντως εὐδαίμονας ἀποτελῶν τοὺς χρωμένους. Ὁ δὲ τοὺς πλουσίους εὐδαίμονας ὀνομάζων λόγος, αὐτός τε ἄθλιος, γυναικῶν καὶ παίδων ὢν λόγος ἄνους, τοὺς πειθομένους τε ἀπεργάζεται τοιούτους. Ὅτι δ ̓ ἀληθῆ ταῦτ ̓ ἐγὼ παρακελεύομαι, ἐὰν γεύσησθε τῶν νῦν λε γομένων περὶ νόμων, ἔργῳ γνώσεσθε· ἡ δὴ βάσανος ἀληθεστάτη δοκεῖ γίγνεσθαι τῶν πάντων πέρι.

Δεξάμενοι δὲ τοὺς τοιούτους νόμους, ἐπειδὴ κατέχει

eux les tyrannies: car la soumission ou la liberté excessives font le malheur des hommes; leur bonheur est dans la mesure de l'une et de l'autre. Vous ne la trouverez qu'en obéissant à un dieu : obéir aux hommes, c'est être esclave, Or, si la passion est un dieu pour les insensés, la loi est un dieu pour les sages.

J'ose donc m'adresser aux Syracusains, et charger les amis de Dion de leur communiquer des conseils qui viennent de lui plus que de moi: vivant, il me confia ses vœux pour sa patrie, et c'est un héritage que je dois vous rendre. Eh bien, quels sont, allez-vous dire, les conseils de Dion sur l'état de la Sicile? Ecoutez, c'est lui qui vous parle :

O mes concitoyens, adoptez comme les meilleures lois celles qui ne tourneront vos esprits ni vers l'intérêt et la richesse, ni vers les plaisirs. L'âme mérite vos premiers soins; donnez ensuite au corps ceux qu'il demande, et qui sont toujours subordonnés à la culture de l'âme; l'argent ne doit avoir que le troisième et dernier rang; et la loi qui vous persuadera ces vérités sera la plus sage de toutes, le plus sûr garant de la félicité publique. Dire que les riches sont les heureux, c'est un langage d'enfans et de femmes, erreur misérable, tourment de ceux qu'elle abuse. Pour moi, vous me reconnaîtrez vrai dans mes paroles, si vous essayez les lois que je vous conseille l'expérience est un témoin qui ne trompe pas.

Après avoir accueilli ces lois, comme la Sicile

κίνδυνος Σικελίαν, καὶ οὔτε κρατεῖτε ἱκανῶς, οὔτ ̓ αὖ διαφερόντως κρατεῖσθε, δίκαιον ἂν ἴσως καὶ ξυμφέρον γίγνοιτο ὑμῖν πᾶσι μέσον τεμεῖν, τοῖς τε φεύγουσι τῆς ἀρχῆς τὴν χαλεπότητα ὑμῖν, καὶ τοῖς τῆς ἀρχῆς πάλιν ἐρῶσι τυχεῖν· ὧν οἱ πρόγονοι, τό γε μέγιστον, ἔσωσαν ἀπὸ βαρβάρων τοὺς Ἕλληνας, ὥςτ ̓ ἐξεῖναι περὶ πολιτείας νῦν ποιεῖσθαι λόγους· ἔῤῥουσι δὲ τότε, οὔτε λόγος, οὔτ ̓ ἐλπὶς ἐλείπετ' ἂν οὐδαμῆ οὐδαμῶς. Νῦν οὖν, τοῖς μὲν ἐλευθερία γιγνέσθω μετὰ βασιλικῆς ἀρχῆς· τοῖς δὲ ἀρχὴ ὑπεύθυνος βασιλική, δεσποζόντων νόμων τῶν τε ἄλλων πολιτῶν, καὶ τῶν βασιλέων αὐτῶν, ἄν τι παρά νομον πράττωσιν.

Ἐπὶ δὲ τούτοις ξύμπασιν, ἀδόλῳ γνώμη καὶ ὑγιεῖ μετὰ θεῶν βασιλέα στήσασθε, πρῶτον μὲν, τὸν ἐμὸν υἱὸν χαρίτων ἕνεκα διττῶν, τῆς τε παρ ̓ ἐμοῦ, καὶ τῆς παρὰ τοῦ ἐμοῦ πατρός. Ὁ μὲν γὰρ ἀπὸ βαρβάρων ήλευ θέρωσεν ἐν τῷ τότε χρόνῳ πόλιν· ἐγὼ δὲ ἀπὸ τυράννων νῦν δίς· ὧν αὐτοὶ μάρτυρες ὑμεῖς γεγόνατε. Δεύτερον δὲ δὴ ποιεῖσθε βασιλέα, τὸν τῷ μὲν ἐμῷ πατρὶ ταυτόν νεκτημένον ὄνομα, υἱὸν δὲ Διονυσίου, χάριν τῆς τε κῦν βοηθείας καὶ ὁσίου τρόπου· ὃς, γενόμενος τυράν νου πατρός, ἑκὼν τὴν πόλιν ἐλευθεροῖ, τιμὴν αὑτῷ καὶ γένει ἀείζωον ἀντὶ τυραννίδος ἐφημέρου καὶ ἀδίκου κτώμενος. Τρίτον δὲ προκαλεῖσθαι χρή βασιλέα γίγ νεσθαι Συρακουσών, ἑκόντα ἑκούσης τῆς πόλεως, τὸν νῦν τοῦ τῶν πολεμίων ἄρχοντα στρατοπέδου, Διονύ στον τὸν Διονυσίου· ἐὰν ἐθέλῃ ἑκὼν εἰς βασιλέως σχῆμα ἀπαλλάττεσθαι, δεδιὼς μὲν τὰς τύχας, ἐλεῶν