γεσθαι· κινήσεις γὰρ ἐστόν· τὸ δὲ ἀεὶ κατὰ ταυτὰ ἔχον ἀκινήτως, οὔτε πρεσβύτερον, οὔτε νεώτερον προσήκει για γνεσθαί ποτε, οὐδὲ γεγονέναι νῦν, οὐδ ̓ εἰσαὖθις ἔσεσθαι· τοπαράπαν τε, οὐδὲν ὅσα γένεσις τοῖς ἐν αἰσθήσει φερομένοις προσῆψεν ἀλλὰ χρόνου ταῦτα, αἰῶνά τε μιμου μένου, καὶ κατ ̓ ἀριθμὸν κυκλουμένου, γέγονεν εἴδη. Καὶ πρὸς τούτοις ἔτι τὰ τοιάδε, τό τε γεγονὸς εἶναι γεγονὸς, καὶ τὸ γιγνόμενον εἶναι γιγνόμενον, ἔτι δὲ τὸ γενησό μενον εἶναι γενησόμενον, καὶ τὸ μὴ ὂν, μὴ ὂν εἶναι, ὧν οὐδὲν ἀκριβῶς λέγομεν. Περὶ μὲν οὖν τούτων τάχ ̓ ἂν οὐκ εἴη καιρὸς πρέπων ἐν τῷ παρόντι διακριβολογεῖσθαι.

Χρόνος δ ̓ οὖν μετ' οὐρανοῦ γέγονεν, ἵνα, ἅμα γεννι θέντες, ἅμα καὶ λυθῶσιν, ἄν ποτε λύσις τις αὐτῶν γένηται· καὶ κατὰ τὸ παράδειγμα τῆς αἰωνίου φύσεως, ἵν ὡς ὁμοιότατος αὐτῷ κατὰ δύναμιν ᾖ. Τὸ μὲν γὰρ δὴ παράδειγμα πάντα αἰῶνά ἐστιν ὅν· ὁ δ ̓ αὖ διὰ τέλους τὸν ἅπαντα χρόνον γεγονώς τε καὶ ὢν καὶ ἐσόμενος ἐστι μόνος.

Ἐξ οὖν λόγου καὶ διανοίας Θεοῦ τοιαύτης πρὸς χρόνου γένεσιν, ἵνα γεννηθῇ χρόνος, Ἥλιος, καὶ Σελήνη, καὶ πέντε ἄλλα ἄστρα, ἐπίκλην ἔχοντα πλάνητες, εἰς διο ρισμὸν καὶ φυλακὴν ἀριθμῶν χρόνου γέγονε· σώματα δὲ αὐτῶν ἑκάστων ποιήσας ὁ Θεὸς, ἔθηκεν εἰς τὰς περι φορὰς, ἂς ἡ θατέρου περίοδος ᾔει, ἑπτὰ οὔσας, ὄντα, ἑπτά· Σελήνην μὲν εἰς τὸν περὶ γῆν πρῶτον, Ἥλιον δ' εἰς τὸν δεύτερον ὑπὲρ γῆς, Ἑωσφόρον δὲ καὶ τὸν ἱερὸν Ἑρμοῦ λεγόμενον, εἰς τὸν τάχει μὲν ἰσόδρομον Ἡλίῳ κύκλον ἰόντας, τὴν δ ̓ ἐναντίαν εἰληχότας αὐτῷ δύναμιν· ὅθεν καταλαμβάνουσί τε καὶ καταλαμβάνονται, καὶ κατὰ ταυτὰ ὑπ ̓ ἀλλήλων, Ηλιός τε καὶ ὁ τοῦ Ἑρμοῦ καὶ ὁ

vemens or l'immuable ne peut être de la veille ni du lendemain; on ne peut dire qu'il fut ni qu'il sera; les accidens des créatures sensibles ne sont pas faits pour lui, et des instans qui se calculent ne sont qu'un vain simulacre de ce qui est toujours. Souvent aussi nous appliquons l'être à des choses qui ont été, qui se passent, qui ne sont pas encore, ou même ne peuvent être ; erreurs de langage, qu'il serait ici trop long de combattre.

Le temps naquit avec le ciel pour finir avec lui, s'ils doivent finir; il n'est donc qu'une ressemblance imparfaite de la durée. Car celle-ci est l'éternité même; et l'éternité, qui n'a point commencé, ne finira jamais.

La parole et la pensée de Dieu voulant ainsi créer le temps, aussitôt le Soleil, la Lune et les cinq autres astres, nommés planètes, allèrent dans l'espace en mesurer la marche rapide, et parcourir obliquement les sept routes que Dieu leur avait tracées. Le cercle de la Lune fut le plus proche de la terre ; dans la seconde région, le Soleil, Vénus et l'étoile sacrée de Mercure, d'une vitesse égale, prirent une course opposée, et se suivirent ou se précédèrent tour à tour. Mais si je disais l'ordre et les causes de toutes les sphères, emporté loin de mon récit, je

Εωσφόρος. Τὰ δ ̓ ἄλλα οἱ δὴ καὶ δι ̓ ἂς αἰτίας ἱδρύσατα εἴ τις ἐπεξίοι πάσας, ὁ λόγος πάρεργος ὢν πλέον ἂν ἔργον, ὧν ἕνεκα λέγεται, παράσχοι· ταῦτα μὲν οὖν ἴσως τάχ ̓ ἂν κατὰ σχολὴν ὕστερον τῆς ἀξίας τύχοι διηγήσεως,

Ἐπειδὴ δὲ οὖν εἰς τὴν ἑαυτῷ πρέπουσαν ἕκαστον ἀφί κετο φοράν, τῶν ὅσα ἔδει ξυναπεργάζεσθαι χρόνον, δεσμοῖς τε ἐμψύχοις σώματα δεθέντα, ζῶα ἐγενήθη, τό τε προσταχθὲν ἔμαθε· κατὰ δὴ τὴν θατέρου φορὰν πλαγίαν οὖσαν, διὰ τῆς ταυτοῦ φύσεως ἰοῦσάν τε καὶ κρατουμέ

τὸ μὲν μείζονα αὐτῶν, τὸ δὲ ἐλάττω κύκλον ἰόν· θᾶττον μὲν τὰ τὸν ἐλάττω, τὰ δὲ τὸν μείζονα βραδύτερον περιϊόντα· τῇ δὲ ταυτοῦ φορᾷ τὰ τάχιστα περιϊόντα, ὑπὸ τῶν βραδύτερον ἰόντων ἐφαίνετο, καταλαμβάνοντα, καταλαμβάνεσθαι. Πάντας γὰρ τοὺς κύκλους αὐτῶν στρέφουσα ἑλίκη, διὰ τὸ διχῆ κατὰ τὰ ἐναντία ἅμα προϊέναι, τὸ βραδύτατα ἀπιὸν ἀφ ̓ αὑτῆς οὔσης ταχίστης, ἐγγύτατα απέφαινεν. Ἵνα δὲ εἴη μέτρον ἐναργές τι πρὸς ἄλληλα βραδυτήτι καὶ τάχει, καὶ τὰ περὶ τὰς ὀκτὼ φοράς πορεύοιτο, φῶς ὁ Θεὸς ἀνῆψεν ἐν τῇ πρὸς γῆν δεν τέρᾳ τῶν περιόδων, ὃ δὴ νῦν κεκλήκαμεν Ἥλιον, ἵνα ὅτι μάλιστα εἰς ἅπαντα φαίνοι τὸν οὐρανὸν, μετάσχοι τε ἀριθμοῦ τὰ ζῶα ὅσοις ἦν προσῆκον, μαθόντα παρὰ τῆς ταυτοῦ καὶ ὁμοίου περιφορᾶς. Νυξ μὲν οὖν ἡμέρα τε γέγονεν οὕτω, καὶ διὰ ταῦτα ἡ τῆς μιᾶς καὶ φρονιμωτάτης κυκλήσεως περίοδος· μεὶς δὲ, ἐπειδὰν Σελήνη, περιελθοῦσα τὸν ἑαυτῆς κύκλον, Ἥλιον ἐπικαταλάβοι· ἐνιαυτὸς δὲ, ὁπόταν Ἥλιος τὸν ἑαυτοῦ περιέλθοι κύκλον. Τῶν δ' ἄλλων τὰς περιόδους οὐκ ἐννενοηκότες ἄνθρωποι, πλὴν ολίγοι τῶν πολλῶν, οὔτε ὀνομάζουσιν, οὔτε πρὸς ἄλληλα

me perdrais à travers tant de nouveaux prodiges; et il faut plus de loisir et d'étude pour contempler dignement le spectacle des cieux.

A peine les astres furent-ils lancés dans la route où ils s'en vont mesurer le temps, à peine tous ces corps célestes furent-ils animés et dociles à leur devoir, chacun d'eux suivit le mouvement oblique qui lui est propre, maîtrisé par celui de l'âme universelle, les uns plus rapidement dans une orbite moindre, les autres plus lentement dans un plus vaste espace; et ceux dont la nature précipite la course furent enveloppés, suivant leurs rapports de vitesse, par ceux d'une marche plus tardive. En effet, comme ils ont chacun deux mouvemens contraires, moins ils quittent le centre de conversion, plus ils sont près de nous. Mais pour fixer entre eux ces rapports de vitesse et de lenteur, pour diriger leurs révolutions, Dieu, dans le second cercle des planètes, alluma ce feu nommé le Soleil, qui de là inonde au loin de sa lumière l'immensité des cieux, et dont le mouvement, réglé par l'âme centrale, apprit l'art des nombres à tous les ètres doués de raison. Alors, du jour et de la nuit, se forma la première et la plus simple division du temps; puis, on compta les mois par la révolution de la Lune, et son retour au Soleil; ensuite, les années, par le cours du Soleil même. Les autres globes, leurs noms, leurs élémens, sont connus de quelques mortels; mais la plupart ne soupçonnent pas que le temps se mesure aussi sur la carrière de

ξυμμετροῦνται, σκοποῦντες ἀριθμοῖς· ὥστε, ὡς ἔπος εἰπεῖν, οὐκ ἴσασι χρόνον ὄντα τὰς τούτων πλάνας, πλήθει μὲν ἀμηχάνῳ χρωμένας, πεποικιλμένας δὲ θαυμαστῶς. Ἔστι δ ̓ ὅμως οὐδὲν ἧττον κατανοῆσαι δυνατὸν, ὡς ὅγε τέλεος ἀριθμὸς χρόνου τὸν τέλεον ἐνιαυτὸν πληροῖ τότε, ὅταν ἁπασῶν τῶν ὀκτὼ περιόδων τὰ πρὸς ἄλληλα ξυμ περανθέντα τάχη σχῇ κεφαλὴν, τῷ τοῦ ταυτοῦ καὶ ὁμοίως ἰόντος ἀναμετρηθέντα κύκλῳ.

Κατὰ ταὐτὰ δὴ τούτων ἕνεκα ἐγεννήθη τῶν ἄστρων ὅσα δι ̓ οὐρανοῦ πορευόμενα ἔσχε τροπὰς, ἵνα τόδ ̓ ὡς ὁμοιότατον ᾖ τῷ τελεωτάτῳ καὶ νοητῷ ζώῳ πρὸς τὴν τῆς διαιωνίας μίμησιν φύσεως· καὶ τὰ μὲν ἄλλα εἴδη μέχρι χρόνου γενέσεως ἀπείργαστο εἰς ὁμοιότητα ᾧπερ απεικά ζετο. Τῷ δὲ μήπω τὰ πάντα ζῶα ἐντὸς αὐτοῦ γεγενημένα δέ περιειληφέναι, ταύτῃ ἔτι εἶχεν ἀνομοίως.

Τοῦτο δὴ τὸ κατάλοιπον ἀπειργάζετο αὐτοῦ, πρὸς τὴν τοῦ παραδείγματος ἀποτυπούμενος φύσιν· ἵπερ οὖν νοῦς ἐνούσας ἰδέας τῷ ᾧ ἐστὶ ζῶον, οἷαί τε ἔνεισι καὶ ὅσαι, καθορᾷ, τοιαύτας καὶ τοσαύτας διενοήθη δεῖν καὶ τόδε σχεῖν· εἰσὶ δὲ τέτταρες· μία μὲν, οὐράνιον θεῶν γένος· ἄλλη δὲ, πτηνὸν καὶ ἀεροπόρον· τρίτη δὲ, ἔνυδρον εἶδος· πεζὸν δὲ καὶ χερσαῖον, τέταρτον. Τοῦ μὲν οὖν θείου τὴν πλείστην ἰδέαν ἐκ πυρὸς ἀπειργάζετο, ὅπως ὅτι λαμπρό τατον, ἰδεῖν τε κάλλιστον εἴη· τῷ δὲ παντὶ προσεικάζων, εὔκυκλον ἐποίει· τίθησί τε εἰς τὴν τοῦ κρατίστου φρόνησιν, ἐκείνῳ ξυνεπόμενον, νείμας περὶ πάντα κύκλῳ τὸν οὐρανὸν, κόσμον ἀληθινὸν αὐτῷ πεποικιλμένον εἶναι καθ ̓ ὅλον. Κινήσεις δὲ δύο προσῆψεν ἑκάστῳ· τὴν μὲν, ἐν ταυτῷ κατὰ ταυτά, περὶ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τὰ αὐτὰ ἑαυτῷ