Sobal. defunctus. Quibus igitur terrenas opes largitus eft Deus, largientur & ipfi ex eis pauperibus, ut & peccata quæ propter res congerendas admiferunt, redimant & infuper mercedem fibi perennem thefaurizent. Proinde ego Haimo patria Brito, filius Gingomari cognomento Blocci, homo & militiæ deditus, & multis peccatis obvolutus, fratribus qui in Majori Monafterio Deo & fancto deferviunt Martino,qui fæculi renuntiaverunt divitiis, voluntatis propriæ nutu gloriam adepti funt paupertatis, do quamdam mei juris Ecclefiam in loco qui dicitur* Solus-Gallus fitam cum omnibus quæ pertinent ad eam, videlicet decima, offerenda, fepultura, & terra ad unam carrucam, fcilicet mediaturam Ulmetii, & pratum quod dicitur Trifolium. Addo etiam Ecclefiam de Monafterio Sandæ, & campum Blocci, & dimidium molendi-. num fuper fluvium qui dicitur Sanda fitum, & fex acras de marifco, & prata ad quatuor carra fœni. Hæc omnia pro anima mea parentumque meorum, & maxime pro anima fratris mei Hervei quem occifum fepelierant monachi S. Martini fupradicto tribuo cænobio, ut noftri memoriam præfentes & futuri & in præfenti & in futuro dignentur habere fæculo. Sunt autem omnia quæ dono, libera ab omni calumnia, ab omnibus extraneorum confuetudinibus quietiffima. Et ut pleniorem obtineat hæc mea donatio firmitatem, Domnus meus Maino Jideo, free ces termes de cujus fedeo omnia quæ fupradicta funt teneo, Commenda Suntroduiro L'an 1060. auctorizavit libenti animo, nec non & Comes Bri- rum munierunt caracteribus multis coram teftibus. Lettre du Cardinal Etienne à J. Evêque Tephanus Petri Apoftol. principis & fan&tæ Stephanus clefiæ dicto Archiepifcopo refipifcere, & ad viam Domnus meus Pontifex fummus & univerfalis ciliis cæterifque laboribus emendarem, vices fuas mihi tradens injunxit. Unde Turonum dominica ante mediam quadragefimam Synodum indixi, ad quam Domnum meum follicitudine, & mediocritatem tuam fumptibus & labore levans, fancti Petri ejufque Vicarii mihique tradita auctoritate te convoco, & ab omni periculo quod tibi ex parte Principis civitatis ejufdem evenire poffit, fecurum facio. Quod fi nec ad Domnum meum in dictis terminis venire volueris, vindictam abfque mifericordia fenties Ecclefiafticæ diftrictionis exemplar etiam mitto Epiftolæ hujus à Domino meo mihi traditæ. Ex Archivis Ecclefia Tur. Don du Tiers de l'Eglife de Montreuil à l'Abbaye de faint Serge. I N nomine fan&tæ & indiv. Trin. Notum fit omnibus quod Wido Prefbyter de Monafteriolo, pro redemptione anime fue & filii fui Goffredi dedit fancto Sergio & monachis tertiam partem Ecclefie de Monafteriolo que duobus millibus à Vitriaco caftro feparatur, cum confenfu & auctoritate Rivallonis filii Frogerii filiorumque ejus Varnerii, Alani, Ginguenoi, Willelmi, & Gosfredi Normanni, de quorum cafamento eft ipfa Ecclefia, & per auctoritatem Teheldi fenioris fui, tali interpofita conventione ut fi monachus idem Wido fieri vellet in monafterio fancti Sergii, reciperetur à monachis. Gosfredus vero jam dicti Widonis Prefb. filius aliam tertiam partem Ecclefiæ de Monafteriolo quam tenebat dedit fancto Sergio cum confenfu patris fui accepitque à monachis unum equum fuper xxx. folidos tali ratione ut tamdiu teneretur à monachis ipfa tercia pars Ecclefiæ quoufque ipfe Gosfredus folidos redderet, nec aliquis heredum ejus vel parentum aut propinquorum xxx, folidos redderet nifi ipfe Gosfredus. Quam convenientiam fecit cum auctoritate & voluntate Rivallonis filii Frogerii filiorumque illius Warnerii, Alani, Ginguenoi, Willelmi & Gosfredi Normanni, Teheldi quoque feniori fui. Hic Teheldus cum teneret reliquam partem Ecclefiæ de Monafteriolo timens fibi æternam pœnam imminere fi res Ecclefiæ retentaret, dedit ipfam fuam tertiam partem quam poffidebat pro redemptione anime patris fui & matris fuæque animæ & uxoris fue Claricie filiorumque fuorum Rivallonis, Giraldi & Afcelini Normanni & filiarum fuarum Hildeburgis, Adda & Billechildis, pofuitque donum ipfe & uxor ejus & filii primitus in manu Domini Dacberti Abbatis, deinde fuper altare, tali convenientia ut fi monachus fieri voluerit, abfque ullo fcrupulo recipiatur. Statuit etiam ipfe Teheldus ut quidquid homines illius dederint vel vendiderint monachis, au&torizet fine precio ab ullo hominum requifito. Et hæc omnia fecit per auctoritatem Warnerii filii Rivallonis & fratrum ejus fupra fcriptorum & matris eorum Addeluiæ. Ut autem donatio Teheldi firma permaneret, accepit à monachis S. Sergii xxx. fol. denariorum & unam lanceam, unum fcutum & unam fpatam ut hoc teftimonium fieret omnibus heredibus ejus & parentibus ne aliquod ultra fcandalum molirentur, contra monachos. Ortum denique qui erat in Cymiterio fupradictæ Ecclefiæ quem tenebat Gausfredus filius Widonis Prefbyberi, vendidit monachis fancti Sergii duobus fol. denariorum de quibus illum tenebat, tali convenientia ut domum fuam quæ in orto eft quamdiu vixerit teneat, poft mortem vero fuam fancto Sergio dimittat. Quam convenientiam vidit & audivit Addeluia mater Warnerii & Alanus filius ejus. Theodericus miles. Walterius Rufus. Frogerius Pelleterius.Morinus. Bernardus Armiger Warnerii. Qui Bernardus vendidit monachis fancti Sergii tertiam partem decimæ quam tenebat de Gosfredo filio Widonis Prefbyteri in paroechia de Taflia 1111. fol. folvens tem 11-11. den. de cenfu fuprad. Gosfr. auctori zante Warnerio de cujus fevò eft & Alano fratre ejus. Deditque idem Bernardus de hac convenientia fidejuffores Frogerium Carpentarium & Durandum Rufum. Firmata eft autem hæc carta in caftello Vitreaco ante Domnum Robertum feniorem ejusdem caftri coram multis teftibus quorum nomina fubfcripfimus. Domnus Robertus Dominus Vitreaci caftri. Rivallonus filius Ratfredi. Anfgerius Bajulans Afellum. Tetbaudus filius Bernerii. Warnerius filius Rivallonis. Alanus frater ejus. Ginguenous frater ejus. Willelmus frater ejus. Gosfredus Normannus frater ejus. Addeluia mater eorum. Merillonus filius Hainerii filii Frogerii. Maino Baftardus frater ejus. Ulricus de Marchia. Gosfredus fil. Rainaldi. Hamelinus de Meral. Wihenocus filius Caradoc de Labocac. Adam filius Wihenoci de Maceriis. Normannus nepos Teheldi. Morinus Clericus. Vivianus filius Hugonis de Cociaco. Odo filius Hamelini. Gosfredus frater ejus. Warinus fil. Suhardi de Credone. Rivallonus de Landaurena. Theodericus. Walerius Rufus. Godefredus Prefb. Semper. Rangerius Barbotus. Rodaldus filius ejus. Gurantinus filius Hervei. Conftantius de Credone. Giraldus. Adam. Daniel. Gunherius. Sig† num Rotberti Dominici. Sig † num Gurantonis filii Her vei. Cartul. S. Sergii. Conceffio Gaufridi de Monafteriis. Teftes Bartolomeus & Gaufridus filii ejus. Haduifa uxor ejus. Gaufridus Mala Herba. Bernardus Tuzun. Rainaldus Armiger. Gingomaret famulus Monachorum. Wido filius Roberti de Vitreo. Walterius de Rufiac. Ivo Paganus. Hubertus de Villa Tezon. Marcus de Piro. Alanus Comes. Tehellus de Lence præpofitus ejus. Cartul. S. Sergii. 414 tes faventefque votis ob honorem Dei & fanctorum Apoftolorum illis & Deo autore fuccefforibus illorum noftris & futuris temporibus hæc quæ hic fcripta continentur poffidenda & habenda fine alicujus calumnia jure Canonice illorum concedimus & confirmamus; omnem fcilicet oblationem quæ in omnibus altaribus principalis Ecclefiæ offertur, excepto pallio & auro, & exceptis duabus feftivi tatibus Pentecoftes videlicet & paffionis Apoftolorum Petri & Pauli, unde tertia pars oblationis juri illorum addicitur; oblationem quoque, que in manu Epifcopi in eadem Ecclefia offertur, dum facra miffarum folemnia celebrat ; & quæ in Ecclefia Johannis Baptifte & fuper altare & in manu Epifcopi offertur, excepto fimiliter pallio & auro, medietatem etiam immobilium rerum quæ dabun tur fanéto Petro pro artimabus fidelium in princi- pali cimiterio quiefcentium, id eft, Ecclefiarum, end вечной num aquarumve decurfuum, Salmarum cætero- res terminatur ex una parte ipfa eadem via publica, Charte de Quiriaque Evêque de Nantes en fa- aqua que decurrit juxta prædictam terram, ut veur de fes Chanoines. N nomine fanctæ & individuæ Trinitatis Qui habeant ibi licentiam ædificandi exclufas & conf- 106,Iriacus Dei gratia Namnenfium Epifcopus. Si ju- qui funt in fluvio Erde inter montem fullonis & ftis petitionibus filiorum noftrorum, maxime utili tati Ecclefiæ nobis commiffæ benignum affenfum præbemus, paternam confuetudinem exercemus, ac per hoc partem cum his qui decorem domus Dei & locum habitationis gloriæ ejus dilexerunt, in die jufti judicii quando unufquifque metet quod feminavit, nos adepturos omnino confidimus. Igitur notum effe volumus omnibus fan&tæ Dei Ecclefiæ fidelibus & noftris tam præfentibus quam futuris, quod filii mei omnes, videlicet Canonici principalis Ecclefiæ Nanneticæ Apoftolorum Petri & Pauli benevolentiam noftræ paternitatis petierunt quatenus in jus Canonice illorum & altaris Apoftolorum, cui die nocteque deferviunt, quædam quæ per dona antecefforum noftrorum piæ recordationis Hervifi & Walterii præfulum Ecclefiæ jure poffidere videbantur, & que ego ipfe infuper meis temporibus fragilitatis meæ reminifcens naufragium pro redemptione animæ meæ addideram omni procul repulfo calumniatore & remordacis repreffo dente noftra autoritate transfunderentur & corroborarentur, Quorum petitioni libentissime annuen fancti Similiani, & omnium exclufarum ab ore al- a propria fubter illam firmavimus, & figilli noltri Jans les acte & ass cor nonty des " Amen. Signum D. Quiriaci præfulis. Data per ma- Donations faites à Marmoutiers par les Sei- Vo de Martinniaco donavit fancto Martino Al- almodus alle fet, manfuram Rolandi de Acanaifo & decimam Des1⁄2 Gedon quam habebat apud Martiniacum annuentibus fo- Herueus de Martinniaco filius Alvevi & Deuffet în beneficii noftri focietatem receptus dedit fancto Martino, Alberto Abbate, pro anima fua & conjugis fuæ Meneczuc & filiorum fuorum v1. partem redhibitionis duarum apud eumdem locum confiftentium Ecclefiarum SS. videl. Apoftoli Petri & Martyris Symphoriani, id eft vi. partem decimæ,, fepulturæ, oblationis utrorumque altarium & v1. infuper partem omnium quæ ad eundem pertinent ex feria quæ ibidem annuatim agitur ad ejufdem fancti Symphoriani feftivitatem. Dedit etiam manfuram Corbini, affentientibus filiis & filiabus fuis his nominibus Gaufrido. Hamelino. Guihenuc. Alvevo. Brientione. Galterio. Bertramno. Mellinde. Deuflet. Thonnai. nec non & Gaufcelino Redon. De vennes Lae - Vicecomite ex cujus beneficio hæc tenebat, favo венно диствени шеше que rabilem præbentibus affenfum. Quorum donum Ibidem. Galterius & Bertramnus filii Hervei, calumpniati Poftea calumpniatus eft Guihocus filius Hervei Donations confirmées par les Seigneurs, moyen- Ainaldus filius Eudonis quando venit ad mo- erat prædicta terra. Teft. Alanus Sinifcallus, &c, Tit. de S. Florent. Hæc carta indicat atque confervat omnibus eam legentibus qualiter quidam miles nomine Præfel Guennedat habitum fancti Benedicti quæfivit & à Domno abbate Almodo accepit deditque pro redemptione animæ fuæ & pro redemptione animarum parentum fuorum duas villas quarum una vocatur villa Johannis & altera Fundra annuentibus Dominis de quibus ipfe tenebat & nichil fibi retinentibus exceptis duobus folidis femel in anno. Quæ donatio facta eft in Rupe coram Bernardo Domino ejufdam Rupis. Regnante Hoëlo Comite Nampnetenfium & Quiriaco gubernante Epifcopatum Nampnetenfem. De hoc dono teftes funt Guennedat, Guorreden baftart. Eneor. Goheden. Abbas Almodus. Gleuhel. Johannes. Geftin, &c. Cartul, Roton. quæ Notum fit quod Rotgerius miles dedit fancto Florentio Salmurenfi favente uxore fua & filiis vel filiabus octavam partem Ecclefiæ fan&i Chriftophori quam ipfe militari beneficio eatenus tenuerat. Poft non multum fane temporis quidquid refiduum erat ejufdem Ecclefiæ fancti Chriftofori fita eft in pago Redon. non longe à Livriaco dederunt duo confobrini milites Hamo videl. Clericus & Gauffridus Laïcus in elemofyna pro animabus fuis fuorumque omnium fancto Florentio & Abbati Sigoni ut reciperentur in cœnobio fancti Florentii. Nam paulo poft ambo facti funt ibi Monachi. Huic quoque addiderunt Gaufridus, medietatem unius molendini quod eft in paroechia quæ vocatur Caftellon fubtus Ecclefiam fancti Georgii in flumine quod vocatur Cantofchia, Hamo vero quartam partem Ecclefiæ quæ vocatur Vendels & totam decimam villæ quæ vocatur Mefalboin. Pro his omnibus fancto Florentio datis dedit Gauterius Mon. Roberto Principi de caftro quod dicitur Vitrei de cujus cafamento hæc omnia erant LX. fol. pro auctoramento fuo. Cartul, Nigr. fancti Florentii. Notum fieri volumus quod Radulfus filius Alberede dedit Deo & fancto Sergio & fancto Petro terciam partem molendini fui illius videl. quod eft fitum in flumine Cantu'chie quod molendinum erat fuum proprium quod conceffit uxor & mater fua & Gorantinus Dominus ipfius Radulfi. Dedic etiam Radulfus idem terram Bernardi. Hujus rei teftes funt Beatrix uxor Gorantoni que prefens erat, Robertus de Monafteriolo. Gauffridus Billon. Poft mortem vero Radulfi fupradicti remanfit honor ipfius Radulfi in mancipatione Willelmi filii Riwaloni qui cupiditate ductus dixit fe non concedere dona fupradicta Monachis nifi ipfi darent ei inde pecuniam pro conceffione. Qui Mo, inter fe confilium capientes dederunt Willelmo xv. fol. Et fic conceffit Willelmus Monachis. Teftes funt Rivallonus filius Teheldi. Rotbertus de Monafteriolo. Landricus de Monte Duplo, &c. Cartul, faniti Sergii. la Reglement fait par Quiriaque Evêque de Nantes pour les Eglifes que les Religieux de Redon voudroient acquerir dans fon Diocèse. Nnomine fanétæ & indiv. Trin. Quiricus D.G. Nannetenfis Epifc. Ecclefiæ, &c. Notum effe volumus quod vir venerabilis Rotonenfis Abbas Almodius poftulavit benivolentiam noftræ parvitatis quatinus fibi fuifque fuccefforibus quafdam Ecclefas in noftra diocefi fundatas condonaremus ; cujus petitioni annuentes fic determinamus, videl. quod ipfi monachi aliquam Ecclefiam dictam parrochialem in tota noftra diocefi emerint, fedi noftræ ac Canonicis c. folidos ad plus pro conceffione tribuant. Si vero aliquam parvam Ecclefiam non parrochialem comparaverint, ficuti inter fe mon. atque Canonici concordaverint ; ita ut Epifc. & Canonici minus quam fupradictum eft accipiant, fic faciat. Concedimus etiam facrilegium quod ad nos pertinet quarumdam Ecclefiarum videl. Ecclefiæ S. Salvąt. de Moia & Ecclefiam S. Martini de Marciaco & Ecclefiam S. Bened. de Macerac tali modo nt quod fui inter fe homines perpetraverint fit Abbati & Ecclefiæ fuæ ; quod vero iidem homines cum aliis fecerint, medietatis hujus facrilegii eidem erit Abbati, cætera fint in dominio noftro. Synodalis autem exactio & confuetudinaria redditio Epifcopis reddatur fingulis annis & infuper III. Kal. Julii in folempnitate Principis Apoftol. in cenfu denarius perfolvatur primi ac puriffimi auri. S. Domini Quiriaci præfulis. S. Ohelli Confulis. S. Guill. Archid. S. Alvei Archid. S. Durantis Sacerdotis. S. Mauri Sacerd, S. David Diac. S. Johannis Sub Eudone de Blazone, Rainerio de Turre, Roberto Andecavenfi Prepofito, Haimerico prepofito de Balgiaco. His inquam caufæ cognitoribus electis atque judicibus, grandi circumftante audientium turba, fuper ea caufa placitatum eft ita. Querelatus eft Almodius Abbas de Domno Abbáte noftro Alberto & nobis, quod Ecclefiam illam quam anteceffori fuo Abbati Cavallono ac Rotonenfibus Monachis à nobili quadam femina Innoguendi vocabu ló, filioque nomine Brienno, tunc fuperftite, nunc jam defuncto, afferebat primo fuiffe donatam quamvis nec litteras de hoc ipfe fuive Monachi nec teftem ullum haberent; nos iifdem donatoribus poftea fufcepiffemus. Refponfum eft illi hanc ei nunquam fuiffe donatam. Nos, & quando fufcepimus ignoraffe, & nunc fi probari illud poffet; fufceptam fine mora dimittere. Monita itaque eft predicta illa Innoguendis ibidem ob hæc & ipfa tunc presens ut aut nobis Ecclefiam illam ab illis reclamatoribus acquietaret, aut dimittendam recognofceret eis quibus, ut afferebat Almodius Abbas; primitus ipfa donaffet. Refpondit illa : nulli fe unquam fuumve filium donum inde feciffe preterquam fancto Martino fuoque Majori mon. fed cum illic Abbaciolam conftruere vellent, ab Abbate jam di&o Cavallonio, tamquam fcilicet viciniore, & cui ipforum neceffarium effet auxilium in tutandis rebus Abbacie fue quibufdam,aliquem fuorum tiviffe Monachorum, qui conftruendo prepofitus operi neceffariifque fumptibus fibimet creditis fidelius ac ftudiofius minifterium exequeretur injun&tum. Impetraffe vero quemdam nomine Glaimenocum. Qui cum aliquandiu in officiofe fufcepto x officio miniftraffet, ad monafterium proprium ve In 1062 almodies pe lut inutilis remiffus eft miniftrator. Poft hunc au diac. S. Adroni Subd. S. Wegoni Subd. S. AlmodiX tem eidem officio diferviffe fere biennio Johan: abbéé de kheden. Abb. S. Bili mon. S. Juftini mon. S. Rodaldi mon. S. Hedroci mon. Actum civit. Nampnetis anno ab Incarn. Dom. MLXII. Indict. xv. Regnante Philippo Rege Francorum. Anno Iv. Regni fui. Confule Hoello. Datum per manus Rad. Nampnetenfis Ecclefiæ Cancellarii VIII. Kalend. Novembris: Cartul. Roton. Procès entre les Abbayes de Marmoutiers & de +4 Redon pour le Prieuré de Berë. L'an 1062. Offe debitis fi quis eritis pofteri noftri Majoris fcilicet hujus habitatores Monafterii sancti Martini, Rotonenfem Abbatem Almodium nomine calumniam fuper Ecclefia fancti Salvatoris de Bairiaco contra nos emoviffe, clamoremque inde feciffe ac depofuiffe querelam apud Quiriacum Nan* Le Cber $ netenfem Epifcopum cujus prefulatui Ecclefiæ fubSeure. jacent omnes inter Cheram & Semenonem fluvios confiftentes, inter quas & Bairienfis illa confiftit. Itaque Dominum Abbatem noftrum ad tempus Albertum hac de re predictus Epifcopus evocavit ad placitum, cujus etiam imbecillæ condefcendens fenectuti ne grave illi effet ad placitandum Nannetica accedere urbi, Andecavenfi ipfe ob iftud acceffit, ibique v. Idus Febr. anno ab Incarn. Dom. MLXII. Indict. prima intra principalem ejufdem urbis Ecclefiam prefidente eodem Epifcopo cum aliquibus clericis fuis, confidente Otbrando Abbate fancti Albini cum fuis nichilominus judicandi peritioribus Monachis, honorabilioribus quoque Andecavenfis Ecclefiæ Clericis Rainaldo fcilicet Archidiacono, Giraldo precentore, Johanne Piperello, fed & Laïcis nobilibus legumque peritis hoc eft PREUVES. Tome I. дая 399 nem quemdam qui Ab. S. Melanii fuerat. Verum & Suveppur der hoc abeunte fibi, fufceptumque deferente nego u quel guetherosing perenesies, du vivant tium, se tandem faniori decreviffe confilio locum mor voir cassage illum Cellam fore fepedicti Majoris Mon, ac ficutes pappés a tants illum donatione legitima tradidiffe fupranominato Domnio Abbati Alberto & reliquis Monachis fancti alter die reques Martini. Hæc ita predicta femina afferente fepefa- uvey defame tus Epifcopus & reliqui placiti Judices affertionem. suam facramento eam dixerunt firmare debere, ad quor qu'il yeah une quorque'l id agendum fcil. termino hoc eft 111. Kal. Julii Coll de nautes prefixo & ea quoque interpofita conditione ut fi Rotonenfes Monachi ad illum ufque diem donatio his, ut dicebant, fibi facte teftem aliquem repe- XX memenotee pour almodus. rirent, non jam fimplici facramento, fed cum legali candentis ferri judicio femina eadem affertioni fue faceret fidem. Iftud vero judicium, fi quifquam toto illo temporis fpatio reperiretur qui fe putaret monftrare poffe non rectum, ad locum quo id habitum fuerat veniret prefentefque, ut opportebat, Judices qui protulerant, judicii injufti, aut ratione probabili, aut valenti auctoritate convinceret. Ita ab Andecava urbe difceffum & ad Nanneticam die preftituto, ubi jure Præsulatus res agi debebat, acceffum eft. Presto fuit fupradicta femina, five folo jurejurando, five etiam candentis ferri judicio affertionem probare parata. Abbati illi ac Monachis donationis, ut credi volebant, fibi facte defuit teftis. Defuit etiam qui prolatum ullo modo poffet infirmare judicium. In curia Nannet. Comitis ceterorumque Laïcorum Britonum de caufa Ecclefie petivere judicandum. Sed nec legalis hoc auctoritas recepit, & Ecclefiafticorum judicum juftitia refutavit. Recedentibus illis nimis jam improbe calumniofis, redierunt & noftri qui affuerant judicio fibi publico jufticiaque favente. Te Dd ftibus iftis. Quiriaco Nannet. Epifcopo. Rainaldo S. Malo Ep, de Mafloo de Bidainono *.... Abbate S. Gildade Baignon. ii. Willelmo Archidiacono. Alveo Archidiacono. Aldroeno Canonico. Rodulfo Cancellario. Johan- In & diligenti cura, ficut in litteris fuis teftatur; caufam examinaffet, videretque legatum Epifc. Namnet. & litteras ejus atteftantes affertionibus noftris, ita tandem caufam diu ventilatam ipfe Papa definivit, fcilicet ut Namnet. Ep. per fuum idoneum legatum facramento firmaret nunquam fe vel antecefforem fuum Airardum, fe fciente, ipfam Ecclefiam Rotonenfibus Monachis conceffiffe antequam Monachis Majoris Mon. Quam definitionem utraque pars approbavit & litteras ipfam definitionem & ipfum facramentum continentes, quas in patriam fuam deferret, ab Apoftolico, ipfius figillo fignatas, accepit. Quas litteras penes nos habemus, in quibus poteft facile quilibet videre quam diligenter Papa caufam examinavit & jufte definierit. In termino ergo quo Apoftolicus preceperat,convenerunt apud Turonum in Capitulo fancti Mauricii multi tam Epifcopi quam Abbates & multitudo non parva tam Clericorum quam Laïcorum, inter quos Epifcopus Sagienfis & Epifc. Venet, & fancti Martini Thefaurarius Rainardus & Decanus Rodulfus, Santi Mauricii Thefaurarius Hugo, & Decanus Gaufredus, & utrique Abbates quorum caufa erat, fcil. Abbas Majoris Mon. Bartholomeus & Abbas Rothonenfis Almodius, Abbas Salmurenfis Sigo, Abbas Blefenfis Tembardus, Abbas Pontilevenfis Guido, Abbas de Bona-valle Fulcodius; Abbas fancti Maximini Albertus, Abbas Marnenfis Simon. *S.Join quorum prefencia, cum recitate effent Apofto- Sur lice littere, obtulit Ep. Nannet. facramentum ficut Apoftolicus dictaverat. Sed Abbas Rothon. nolens illud recipere caufamque relinquens indefinitam reverfus eft in Britanniam. Et veniens ad Tyrannum in cujus poteftate eft cella illa, accepit terminum quando & precium quod ei pro cella pepigerat folvere deberet. Priufquam autem illud folviflet Domnus Johannes Mon. nofter qui de Apoftolico venerat interdixit Abbati ex auctoritate S. Petri & Romani Papæ ne emptionem illam faceret, nec tali modo in locum illum intraret. Et ibidem provocavit eum rurfum pro eadem caufa ad Apoftolicam fedem audiente ipfo Tehadio & Guidone fratre ejus, Herveo de Martiniaco, Mainone Raflio, Rivallonio de Solzen, Popardo & Godeverto filio Anfberti, Alono de Madum, & multis aliis audientibus; erat enim non modica ibi turba hominum ubi hæc interdictio facta eft. Abbas autem ifta contem pnens perrexit ad Tehaidum & dedit ei precium quod pepigerat pro cella. Nos aliud facere non valentes hoc ipfum Apoftolico per litteras mandavimus. Ille litteras fuas de hac re Epifc. Namnet. & fimul Venetenfi, Abbati quoque alias mifit. Convenerunt ergo apud Caftellum Brientii uterque Epifcopus fupradictus & Abbas Rothonenfis & Tehaidus, ibique coram magna hominum multitudine palam recitate funt Apoftolice littere. In illis quidem litteris quas illis duobus Epifcopis mittebat Apoftolicus, precipiebat eis ut monerent Tehaidum ex parte ejus reddere nobis cellam, quod fi non faceret, fcirent illum à fe excommunicatum, ipfi quoque excommunicare & omnes ei in hac re faventes, Apoftolica fulti auctoritate, minime negligerent. In illis vero quas Abbati mittebat precipiebat ei Apoftolicus ut ipfe Abbas ad fynodum pergeret que xv. die poft proximum Pafcha Rome erat futura, rationem redditurus de inobedientia quam Apoftolicum habuerat, & ad emendandam injuriam quam nobis, & per hoc ipfi Apoftolico, intulerat ; alioquin in ipfa Synodo excommunicaretur. Cum ergo monuiffet Namnet. Epifc. Tehaidum ex parte Apoftolici ut redderet nobis cellam, pro Notum fit fratribus tam prefentibus quam futuris Majoris fcil. Monafterii Monachis contentionem quæ exorta eft inter nos & Rotonenfes Monachos de Bairiaco qualiter profecuti fumus & quoufque eam perduxerimus. In aliis quidem litteris explanatum eft & principium ipfius contentionis & que judicia inde facta fuerint in tempore Domini Abbatis Alberti. Tempore autem D. Bartholomei Abbatis miffus eft in has partes ab Apoftolica fede quidam Cardinalis nomine Stephanus. Quem recipientes Monachi Rotonenfes hofpitio fecerunt clamorem ad eum de nobis. Qui cum teneret inde placitum ibidem, affuerunt quidam de Monachis noftris qui refponderunt jam definita inde effe judicia, & ea fcripta oftendentes afferebant non debere nos inquietari de ea caufa que jam effet probabilium perfonarum publico judicio determinata. Cardinalis autem legens ea fcripta in quibus ipfum judicium continetur, non illud approbavit, fed judicavit Rothonenfes debere probare per tres legitimos teftes jurejurando, quod prius ipfi donum habuiffent de Bairiaco quam nos, & juffit utrofque & nos & ipfos Burdegalenfi Synodo intereffe, ut in ea Synodo hujus rei definitio fieret. Ubi cum & nos & illi adeffemus, recitavimus in Synodo caufam noftram, quo jure locum fupradictum teneremus, & que judicia de eo cum fupradictis Monachis habuerimus & ea fcripta in Synodo protulimus.Quod cum factum fuiffet, judicaverunt Epifcopi qui aderant fcil. Pictavenfis, Engolifmenfis, Sanctonenfis & Abbas Cluniacenfis Domnus Hugo quod fecundum leges Francorum jufte effet caufa ifta definita, Sed cum Cardinalis judicium fuum ftatuere contenderet & aliis reclamantibus, ipfe in fententia fua perfeveraret, dixit Ep. Nannetenfis locum fupradictum effe alodum fuæ Ecclefie & Monachos Majoris Mon. tenere illum ex dono & auctoritate ipfius; Rothonenfes autem neque donum neque conceffionem de loco illo à fe habuiffe. Quod audiens Cardinalis hoc fe antea non audiviffe refpondit. Sed quia judicium fuum mutare inhoneftum effe ducebat, quamvis hoc ei Epifcopi perfuadere niterentur, invitavit utrofque ad Apoftolicam fedem, ponens terminum quando utrique ibi effe deberent videl. Idus Maii, in quo termino legatus nofter prefens ibi fuit, fed neque Cardinalem neque Monachos iftos invenit. Interea autem Abbas Rothon. veniens ad Tyrannum in cujus poteftate eft cella illa, mercatus eft eam ab illo, & dum Tyrannus iret, ut eum in illam introduceret, nunciatum eft ei Abbatem noftrum ibi effe. Quod audientes, infecto negotio propter quod venerant, domum reverfi funt. Manfit autem tamdiu ibi Abbas nofter donec legatus nofter reverfus eft. Illo reverfo Abbas nofter & Rothonenfis, ex communi confenfu, condixerunt terminum quando iterum Romam definitione hujus caufæ mittere deberent; fcilicet ut quidquid Apoftolica auctoritas de hac re judicaret, hoc utraque pars fine ulla contradictione fequeretur. Venerunt ergo, ficut condictum erat, fimul utrique Monachiante Apoftolicum, quicum utriufque partis clamorem audisset pro in |