Images de page
PDF
ePub

δικαστὴν γίγνεσθαι, καθάπερ ἱερέα, φόνου καθαρεύοντα καὶ δεσμοῦ καὶ φυγῆς.

Ταῦθ ̓ ὑμῖν ἐγὼ καὶ ζῶν διενοήθην γίγνεσθαι, καὶ νῦν διανοοῦμαι. Καὶ τότε κρατήσας τῶν ἐχθρῶν, μεθ ̓ ὑμῶν, εἰ μὴ ξενικαὶ ἐριννύες ἐκώλυσαν, κατέστησα ἂν ᾗπερ καὶ διενοούμην· καὶ μετὰ ταῦτα Σικελίαν ἂν τὴν ἄλλην, εἴπερ ἔργα ἐπὶ νῷ ἐγίγνετο, κατώκισα· τοὺς μὲν βαρβάρους, ἣν νῦν ἔχουσιν, ἀφελόμενος, ὅσοι μὴ ὑπὲρ τῆς κοινῆς ἐλευθερίας διεπολέμησαν πρὸς τὴν τυραννίδα· τοὺς δ ̓ ἔμπροσθεν οἰκητὰς τῶν Ἑλλη νικῶν τόπων εἰς τὰς ἀρχαίας καὶ πατρῴας οἰκήσεις κατοικίσας.

Ταυτὰ δὲ ταῦτα καὶ νῦν πᾶσι ξυμβουλεύω κοινῇ διανοηθῆναι, καὶ πράττειν τε, καὶ παρακαλεῖν ἐπὶ ταύτας τὰς πράξεις πάντας· τὸν μὴ ἐθέλοντα δὲ, πολέμιον ἡγεῖσθαι κοινῇ. Ἔστι δὲ ταῦτα οὐκ ἀδύνατα· γὰρ ἐν δυοῖν τε ὄντα ψυχαῖν τυγχάνει, καὶ λογισαμένοις εὑρεῖν βέλτιστα ἑτοίμως ἔχει, ταῦτα δὲ σχεδὸν ὁ κρίνων ἀδύνατα, οὐκ εὖ φρονεῖ· λέγω δὲ τὰς δύο, τήν τε Ἱππαρίνου τοῦ Διονυσίου υἱέως, καὶ τὴν τοῦ ἐμοῦ υἱοῦ· τούτοιν γὰρ ξυνομολογησάντοιν, τοῖς γε ἄλλοις Συρακουσίοις οἶμαι καὶ πᾶσιν, ὅσοι περ τῆς πόλεως κήδονται, ξυνδοκεῖν. Ἀλλὰ θεοῖς τε πᾶσι τι μὰς μετ ̓ εὐχῶν δόντες, τοῖς τε ἄλλοις, ὅσοις μετὰ θεῶν πρέπει, πείθοντες καὶ προκαλούμενοι φίλους καὶ διαφόρους μαλακῶς τε καὶ πάντως μὴ ἀποστῆτε, πρὶν

1

ger de tels crimes; prêtre des dieux, ses regards en seraient profanés.

Toute ma vie, ô Syracusains, j'ai médité pour vous cette constitution, et maintenant j'y songe encore. Oui, mes ennemis une fois vaincus, je voulais, si les Furies leurs protectrices me l'eussent permis, exécuter ce plan avec vous; que dis-je ? la Sicile entière, pour peu que la fortune secondât mes vœux, aurait été peuplée de colonies; j'en aurais chassé les barbares dont elle est la proie, excepté ceux qui ont combattu jusqu'ici contre les tyrans pour la liberté commune; et les anciens habitans des villes grecques seraient rentrés à ma voix dans les demeures de leurs aïeux.

Je vous lègue ces desseins que j'avais formés; réunissez-vous pour les étudier et pour les suivre; que tous soient appelés à cet ouvrage quiconque s'y oppose, devient ennemi de la patrie. Rien ici n'est impossible: ce qui est adopté déjà par deux esprits, ce qui se présente d'abord à tous ceux qui veulent le bien, ne sera jamais regardé comme impossible par la raison; et les deux hommes que je veux dire, Hipparinus et mon fils, étant une fois d'accord, je ne vois pas que les autres Syracusains, amis de leur pays, puissent avoir une opinion contraire. O vous donc, ne cessez pas d'apporter aux autels de tous les dieux des offrandes et des prières, d'honorer les mortels demi-dieux, et de faire de vos concitoyens amis ou ennemis, un seul peuple uni par la clémence et l'oubli des fautes, jusqu'au jour où ces conseils

ἂν τὰ νῦν ὑφ ̓ ἡμῶν λεχθέντα, οἷον ὀνείρατα θεῖα ἐπι στάντα ἐγρηγορόσιν, ἐναργῆ τε ἐξεργάσησθε τελεσθέντα καὶ εὐτυχῆ.

EPIST. VIII.

PRÆSES INSTITUENDÆ JUVENTUTIS.

Ἔετα

ΣΤ ἄρχων ἡμῖν ὁ τῆς παιδείας ἐπιμελητής πάσης θηλειῶν τε καὶ ἀῤῥένων· εἷς μὲν δὴ καὶ ὁ τούτων ἄρξων ἔστω κατὰ νόμους. Ετῶν μὲν γεγονὼς μὴ ἔλαττον, ἢ πεντήκοντα· παίδων δὲ γνησίων πατὴρ, μάλιστα μὲν υἱέων καὶ θυγατέρων, εἰ δὲ μή, πατέρα. Διανοηθήτω δὲ αὐτός τε ὁ προκριθεὶς, καὶ ὁ προκρίνων, ὡς οὖσαν ταύτην τὴν ἀρχὴν τῶν ἐν τῇ πόλει ἀκροτάτων ἀρχῶν πολὺ μεγίστην.

Παντὸς γὰρ δὴ φυτοῦ ἡ πρώτη βλάστη, καλῶς όρμηθεῖσα πρὸς ἀρετὴν τῆς αὐτοῦ φύσεως, κυριωτάτη τέλος ἐπιθεῖναι τὸ πρόσφορον, τῶν τε ἄλλων φυτῶν, καὶ τῶν ζώων ἡμέρων καὶ ἀγρίων, καὶ ἀνθρώπων. Ἄνθρωπος δέ, ὡς φαμέν, ἥμερον· ὅμως μὴν παιδείας μὲν ὀρθῆς τυχὸν καὶ φύσεως εὐτυχοῦς, θειότατον ἡμερώτατόν τε ζῶον γίγνεσθαι φιλεῖ· μὴ ἱκανῶς δὲ ἢ μὴ καλῶς τραφέν, ἀγριώτατον ὁπόσα φύει γῆ. Ὧν ἕνεκα οὐ δεύτερον οὐδὲ πάρεργον δεῖ τὴν παίδων τροφὴν τὸν νομοθέτην ἐᾷν γίγνεσθαι· πρῶτον δὲ ἄρξασθαι χρεὼν τὸν μέλλοντα αὐτῶν ἐπιμελεῖσθαι καλῶς, αἱρεθῆναι τῶν ἐν τῇ πόλει

que mon cœur m'inspire, tels que des songes divins qui vous instruisent sans mystère, enfanteront pour vous la réalité de la gloire et du bonheur.

LETTRE VIII.

LE CHEF DE L'ÉDUCATION.

La République a besoin d'un magistrat qui préside

à l'éducation des garçons et des filles; un seul chef leur sera donné par les lois. Il n'aura pas moins de cinquante ans, et sera père d'enfans légitimes des deux sexes, s'il est possible, mais au moins de l'un des deux. L'homme choisi pour cette place, et ceux qui le choisiront, doivent savoir que parmi les grandes fonctions de l'Etat, il n'y en a pas de plus noble et de plus sacrée.

Le succès de la première croissance annonce déjà la perfection, dans les végétaux, dans les animaux doux ou sauvages, enfin, dans l'homme même. L'homme est d'une nature douce; mais, jointe à un heureux génie, une éducation sage le rend le plus doux et le plus divin des êtres animés; sans éducation ou sans sagesse, il en devient le plus sauvage. Le législateur ne donnera donc pas à l'éducation le dernier, ni même le second rang dans ses pensées; qu'il commence, s'il veut s'en occuper dignement, par chercher le citoyen qui remplisse le mieux tous ses devoirs : c'est à celui-là

ὃς ἂν ἄριστος εἰς πάντα ᾖ, τοῦτον κατὰ δύναμιν ὅτι μάλιστα αὐτοῖς καθιστάντα προστάτην καὶ ἐπιμελητήν.

Αἱ. πᾶσαι τοίνυν ἀρχαί, πλὴν βουλῆς καὶ πρυτανέων, εἰς τὸ τοῦ ̓Απόλλωνος ἱερὸν ἐλθοῦσαι, φε ρόντων ψῆφον κρύβδην, τῶν νομοφυλάκων, ὅντιν ἂν ἕκαστος ἡγῆται κάλλιστ ̓ ἂν τῶν περὶ παιδείαν ἄρξαι γενομένων. Ὦ δ' ἂν πλεῖσται ψῆφοι ξυμβῶσι, δοκιμασθεὶς ὑπὸ τῶν ἄλλων ἀρχόντων τῶν ἑλομέ νων, πλὴν νομοφυλάκων, ἀρχέτω ἔτη πέντε· ἕκτῳ δὲ, κατὰ ταυτά, ἄλλον ἐπὶ ταύτην τὴν ἀρχὴν αί ρεῖσθαι......

Πάλιν δὴ τὸν τὰ πλεῖστα ἕξοντα πράγματα καλώ μεν τὸν τῶν παίδων ἐπιμελητὴν, ὃς, τῶν τε περί μουσικὴν, τῶν τε περὶ γυμναστικὴν ἐπιμελούμενος, οὐ πολλὴν ἕξει σχολήν. Πῶς οὖν δυνατὸς ἔσται, πρεσβύτερος ὢν, τοσούτων ἐπιμελεῖσθαι; Ῥαδίως· ὁ νόμος γὰρ αὐτῷ δέδωκε καὶ δώσει προσλαμβάνειν εἰς ταύτὴν τὴν ἐπιμέλειαν τῶν πολιτῶν ἀνδρῶν καὶ γυναι κῶν οὓς ἂν ἐθέλῃ· γνώσεται δὲ οὓς δεῖ, καὶ βουλή σεται μὴ πλημμελεῖν εἰς ταῦτα, αἰδούμενος ἐμφρόνως και γιγνώσκων τῆς ἀρχῆς τὸ μέγεθος, λογισμῷ τε ξυνών, ὡς, εὖ μὲν τραφέντων καὶ τρεφομένων τῶν νέων, πάντα ἡμῖν κατ ̓ ὀρθὸν πλεῖ, μὴ δέ... οὔτ ̓ εἰπεῖν ἄξιον, οὔθ ̓ ἡμεῖς λέγομεν, ἐπὶ καινῇ πόλει τοὺς σφόδρα φιλομαντευτὰς σεβόμενοι.

DE LEGIBUS, VI, VII.

« PrécédentContinuer »