aliqui pauci, qui vix à mine astem falutarunt, contrariam partem fectantes figmentis Tyronumanimos à veritate auertunt, ac ita blaterant, vt nos etiam puduerit multoties cum aliquibus de hac materia alloqui; cum nullam rationem liam adducant, quàm non effe ferenatam à Ptolem. 3. Quadripart, in exemplis Directionum,Breuiter nos hanc difficultatem paruam enucleabimus, ad hoc, ut inter profeffores in pofterum nullus relinquendus fit controuertendi locus.

Certiflimum eft, ac optica ratione confpicuum etiam cæcutientibus inæquali ter oriri ftellas cum latitudine,& fine,vt in Sphæra materiali poterit obferuarimam in Sphera recta, & degentibus fub Æquinoctiali vbi Poli interfecant Horizonta nec alter Polus plus altero eleuatur Stellæ à principio ad finem fecundùm feriem fignorum habentes latitudinem Borealem citius oriuntur, quàm gradus eclipticæ fine latitudine, in quibus fuerint conftituta & obtinentes latitudinem Autalem tardiùs oriuntur, quam dicti gradus ecliptica A principio autem, vfque ad extremum, prius oritur ecliptice gradus, quàm Stella cum latitudine Meridiana in regionibus verò obliquum Horizontem habentibus, & quibus Po Jus Boreus eleuatur, vt in noltris regionibus Stella retinens Borealem latitudinem priùs oritur, & tardius occidit, quàm locus ecliptica: è contra verò retinens AuAralem orietur tardiùs, & citius occidet quàm ecliptica locus.

His veris ftantibus Promiffor nullo modo poterit dici ductus ad fignificatorem nifi onatur cum illo gradu fignificatoris at oritur diuerfimodè cum latitudine, & fine,obferuandum ergò eft, quo tempore cum latitudine cum dicto fignificatore oriatur quomodo enim atlerere poffumus Martem, vel Saturnum, verbi gratia, peruenite ad Orientem,& effe in linea Orientali,fi ob latitudinem Borealem effet fupra, vel cum Meridiana fub Horizonte momento,quo locus eclipticæ fine lati tudine eft in centro, & linea Orientali ?

Dicunt (pauperes confilio) virtutem effe in illo gradu ecliptica in quo eft exe pli gratia promiffor Mars, vel alius, qui gradus eft maximè confideran dus; nof que concedimus fed tempus oftendendi talem virtutem adueniet, quandò idem Mars, & promiffor orietur in loco fignificatoris Solis virtus eft excalefacere, ac illuminare has autem operationes Sol non exequetur, nifi fupra Horizontem attollatur fimili ratiocinio vfi fumus in collocandis fixis in figura Cælefti, quæ (non fecus, ac planete) funt conftituendæ abfque latitudine in gradibus eclipti cæ in quibus reperientur : diuerfimodè autem obferuandum in Directionibus,Ortibus, & Occafibus earum, tunc enim omnimodò earum latitudo eft obferuan da Tandem cum apud Sciolos plus poffint fimilitudines, & exépla quànt rationes, quæque ex fuperioribus caufis producuntur eumdem habeant ordineni in noftris corporibus, ac elementis; adducamus exempla, que etiam Hæreticos in Aftronomia, ad fidem reuocarent. Arcturus procellas, grandines, pluuiofamquè con ftitutionem producit, præfertim fi Marti, Lunæ, aut Saturno configuretur; virtus eft in gradu ecliptica 19., effectus nihilominus non exequetur Arcturi fidus in ortu grad. 19.; fed cum orietur grad, 8., cumque oritur Rome ob latitudinem, quàm retinet Borealem.

Canis maior Syrius Stella in Calo maxima anno 1644.eft in grad. 9.m.11.69, củ latitud. Auftral. grad. 39. 3c4. & Celum mediat cum grad.6. scl. 69 in eius exortu feruent Maria æftus contingunt maximi, ftagna mouentur, pifces fyderantur,canes in rabiem agútur,fluctuant in dolijs vina, omniaque ex Plinio, & experientia alteranturs hos effectus producit cum ad Orientem peruenerit,& orietur Cofmicè cum Sole: orietur autem Rome cum grad. 7. 231. N, & nó cum 9.11.69; quod neceffariam effe latitudinem arguit; quod fufficiat cum ftultitiæ munus fit contra ne

fcien

fcientes principia prima iuuelli dirca apparentem veritatein. Ceterùm eorum fubterfugia delentur facilius, ftultum enim eft afferere prifcis fæculis Aftronomos latitudines non cognouiffes ftultius arguere Regiomontanum, vt tantæ nouitatis authorem, cum antiquiffimus fuerit earum vfus idemque Regiomontanus vir doctiffimus referat aliorum fententias, & præfertim Blanchini, quam inferius examinabimus, Quod autem Ptolemæus in directionum exemplis 3. Quadripart. latitudine vfus non fuerit, quid mirum? cum eius exempla fint de gradibus in linea ecliptica, promifforefque, & fignificatores ftatuat in ecliptica? Si verò Planetas direxiffet abfque dubio latitudine vfus effet,præfupponens iam cognitum latitudinem effe neceffariam, cuius meminit cap. de applicationibuss de his, qui non nutriuntur in figura æquieturia, alijfque in locis ; & folùm fuit in ambiguo an in fextili, & trino radio effet obferuanda, vt dicemus; & fi tandem hanc explofiffet, (quod non credendum in Artifice tanto) poterat (ficut in aliis) Ptolemæus vt homo errare; ficque filentium huic negotio imponimus.

Inter Aftronomos rationales (iam conceffo latitudinem effe feruandam in directionibus) orta eft controuerfia an feruanda in afpectu fextili, & trino, & quomodò.Ptolemeus in fine 1. Quadripart, fuperfluum duxit in his afpectibus obferuare latitudinein, feétatorefque rationem adducunt,confiderandos effe hos radios non quatenùs ex vna Cæli parte perueniant ad alteram: fed quatenus fimul iuncti concurrant in Centro terræ vbi angulum conftituunts qui vndecumquè emiffi,cum latitudine, feu fine femper concurrunt. Ioannes Blanchinus rem altius enucleando paruam temporis intercapedinem in fumendis his afpectibùs fpretam à Ptolomao magnifaciens,in circulo maximo tranfeunte per centrum Stellæ latitudinem quălibet habentis, & inclinato fupra eclipticam fumit oninium afpectuum æquationé, oftenditque quadratum femper fieri in ecliptica, ac fine latitudine computandu oppofitionem retinere eamdem latitudinem, quam obtinet Stellæ corpus, licet contraria denominationis; trinum verò, & fextilem medietatem latitudinis, fextilem eiufdem, trinum diuerfæ donominationis, probatquè radios non poffe conftituere angulum in terra, nifi prius in Cælo fuerint verè coniuncti, quorum coniunctio ratione latitudinis fufcipit variationé; Huic opinioni addicti fubfcripfimus cum Aftronomis plurimis, vt cum obferuationibus congruenti, quemadmodú plufquá in mille Genituris fuimus experti,æquationes omnes Regiomontani,& alioru reijcientes,vt abfq; demóftrationé mathematica, & rarione excogitatis. In fequenti Schemate cófpicitur Venus obtinere latitud.Borealis gr.4.eius oppofitum gr.4. latitud. Meridionalis, cum cadat in partem oppofitam; Trinū grad.2. la titud:Meridionalis, cum incidat etiam in partem aduerfam; Sextilem grad. 2. latitud. Borealis, cum cadat in eadem

parte corporis Veneris ; Quadra

tos verò ambos fieri in ecli

ptica, ac latitudine

deftitutos.

SCHE

I

Austral.

QV Æ SINT NECESSARI A ad Directiones,& de ordine Tabularum.Cap.IV.

N directionibus componendis difficillima, & penè impoffibilia quæ alij exclamant adhæc reducuntursinuenire Circulum pofitionis ftellæ,aut loci quem dirigere intendis fi hic locus fuerit extra angulos; & Afcenfionem obliquam, cum Latitudine, fi quam habuerit ftella; quæ in Tabulis Regiomontani non abfque labore reperiuntur ob multiplicem tabularum ingreffum; fecus autem in no

tris

ftris cum labor abfolutis reperiatur Gineiertore vt inferius dicemus.

Tabula declinationum hoc ordine eft conftitutas in altera facie defcribitur la titudo Septemtrionalis, in altera Meridia na à nullo gradu latitudinis vfque a! octosin parte defcendente Tabula incipit à 69 vfque ad in parte afcendente a vfque ad exclufiuè.

Tabula Afcenfionum Rectarum,& Obliquarum à primo gradu eleuationis Poli Borealis ad 6c.eumdem habent ordinem: in prima columna funt deferipti gradus figni fupra pofiti ab vno vfque ad triginta, & è directo afcenfiones competentes cuilibet gradui fine latitudine in columna o; cum latitudine in alijs collateralibus hæc cum clara fint maiore non indigent expofitione.

In Tabulis Pofitionum (quas conftruximus denuò ad fingutas Poli eleuationes à gr. 36. vfque ad 60.) à latere ponuntur gradus declinationis Septentrionalis, vel Meridianæ fuprà terram, vel sub terra ab vno gradu vfque ad 32, & è directo in alijs columnis funt gradus diftantiæ loci dirigendi à meridie,feu medio cæli:in pri ma columna fupra fignati funt gradus circuli pofitionis, quod ex proprio capite

addifces.

V. ... ·

DE DECLINATIONE. Cap. V.

ECLINATIO eft arcus magni circuli ducti per polos mudi,& centrum ftelle interceptus inter verum locum ipfius ftel læ, & circulum Equinoctialem. Ab Æquatoris diftantia Declinationes fumuntur: nam ftella,quæ deuiat ab Aquinotiali verfus Boream dicitur habere declinationem Septentrionale, quæ verfus Auftrum meridianam : vnde cum ab Equinoctiali maximè diftent Poli mundi gr. 90, ficut ab ecliptica Poli Zodraci: ob id neque latitudinem,nequè declinationem quæuis ftella obtinere poteft maiorem circuli quadrante. Declinatio vocatur aliquandò afcendens, aliquando defcendens, & hoc ratione fitus ftellæ ; nam à parte Auftrali incedentes ftellæ verfus Boream dicuntur afcendentes; defcendentes verò à Boreali verfus Auftrum. SeptentrionaJis, & meridiana dicitur declinatio ex figno in quo ftella cuius quæris declinationem reperitur; Septentrionalia figna funt V,8, I, 69, N, mp, Meridionalia ~,,I,x,=, X. Si ergo quæratur declinatio Planetæ, feu alterius loci abfque latitudine, tunc è directo gradus figni cuius quæris declinationem fub columnao inuenies declinationem quæfitam, vt autem lucidè appareant,omnia exemplis iliuftrabimus in præfenti themate Excellentiffimi Marci Antonij Columnæ Siciliæ Proregis, Regni Neapolis Magni Comestabilis.,

EX