AQUEST ES LO DONATZ PROENSALS FAITZ PER LA RAIZO DE Las oit partz que om troba en gramatica, troba om en vulgar proensal so es: NOM, PRONOM, VERBE, ADVERBE, PARTICIP, CONJUNCTIOS, PREPOSITIOS, INTERJECTIOS. Noм es apelatz per zo que significa substantia ab propria qualitat o ab comuna; e largamen 2) totas las causas a lasquals Adams pauset noms poden esser noms apelladas. El noms a cinq causas: SPECIES, GENUS, NOMBRE, FIGURA, cas. Primitius es SPECIES 3) O es primitiva o es derivativa. apelatz lo noms que es per se, e non es vengutz d'alqun nom ni d'alqun verb, si cum es bontats. Derivatius nom es aquel que ven d'altre loc, si cum bos que ven de bontat, que bos non pot hom esser ses bontat. GENUS es de cinq maneras: masculis, feminis, neutris, comus, omnis. Masculis es aquel que perten a las masclas causas solamen, si cum bons, mals, fals. Feminis es aquel que perten a las causas feminils solamen, si cum bona, bela, mala e falsa. Neutris es aquel que no perten a l'un ni a l'autre, si cum gaugz e bes. Mas aici no sec lo vulgars la gramatica els neutris substantius, ans se dizen aici cum se fossen masculi, si cum aici: ,,grans es lo bes que aquest m'a fait." e „grans es lo mals que m'es vengutz de lui." Comun son aquelh que pertenen al mascle e al feme ensems, si cum son li participi que fenissen in ANS O in ENS; 4) q'eu posc dire: ,,aquestz cavalers es presans aquesta 1) Ce titre ne se trouve que dans le ms. Riccardi; les autres donnent celui que je place en tête du texte latin. 2) R. generalment. 3) R. Species zon en doas maneiras: o es . 4) R. o in ENS, si cum presans, avinens, q'eu posc INCIPIT DONATUS PROVINCIALIS. Octo partes orationis que inveniuntur in grammatica, inveniuntur in vulgari provincialis lingue pro majori parte, videlicet: NOMEN, PRONOMEN, VERBUM, ADVERBIUM, PARTICIPIUM, CONJUNCTIO, PREPOSITIO et INTERJECTIO. NOMEN ideo dicitur, quia significat substantiam et qualitatem propriam vel communem; et, largo modo, omnia quibus Adam imposuit nomina possunt nomina appellari. Nomini accidunt quinque: SPECIES, GENUS, NUMERUS, FIGURA et CASUS. SPECIES vel est primitiva, vel derivativa. Primitivum nomen est illud quod per se est, et non derivatur ab aliquo nomine vel ab aliquo verbo, sicut est bonitas. Derivativum nomen est illud quod venit ab aliquo loco, sicut bonus, qui derivatur a bonitate, quia bonus non potest esse sine bonitate. GENERA sunt quinque: masculinum, femininum, neutrum, commune et omne. Masculinum nomen est illud quod pertinet masculinis rebus tantum sicut: bonus, malus et falsus. Femininum est illud quod pertinet rebus femininis tantum, sicut: bona, formosa, mala et falsa. Neutrum est illud quod non pertinet masculino neque feminino, sicut gaudium et bonum. Sed hic non sequitur vulgare grammaticam in neutris substantivis, sed sic dicitur quod, secundum grammaticam, non debet poni s in fine, sicut hic: „Magnum est bonum quod iste mihi fecit et magnum est malum quod mihi evenit per illum." Communia sunt illa que pertinent masculino et feminino simul, sicut sunt participia desinentia in ANS vel in ENS, a) quia possum dicere: a) L. 187 ajoute ici cette remarque: et hoc secundum vulgare, quod secundum grammaticam est omnis generis. domna es presans domna es avinens." - aquestz cavalers es avinens aquesta Mas el nominatiu plural se camja d'aitan „,aquelh cavaler son avinen aquelas donas Omnis es aquel que perte al mascle e al feme e al neutri ensems; q'eu posc dire: „,aquestz cavaliers es plasens aquesta dona es plazens" e „aquestz bes m'es plazens.“ que conven a dire: son avinens." NOMBRES es singulars o plurals: singulars, quan parla d'una causa solamen; plurals, quan parla de doas o de plusors. FIGURA o es simpla o composta: simpla, si cum coms; composta, si cum vescoms, qu'es partz composta, so es apostiza de ves e de coms. Li CAS son seis: 1) nominatius, genitius, datius, accusatius, vocatius, ablatius. Lo nominatius se conois per Lo, si cum: „lo reis es vengutz.“ Genitius per DE, si cum: „aquestz destriers es del rei." Datius per a, si cum: „mena lo destrier al rei.“ Accusatius per LO, si cum: ,,eu vei lo rei armat." E no se pot conoisser ni triar l'accusatius del nominatiu sinon per so2) quel nominatius singulars, quan es masculis, vol s en la fi, e li autre cas nol volen; el nominatius plural nol vol, e tuit li altre cas lo volen el plural. Pero lo vocatius deu semblar lo nominatius en totas las dictions que fenissen en ORs, et en las autras dictions queus dirai aici: Deus, reis, francs, pros, bos, cavaliers, cansos. Et els altres locs on lo vocatius non a s en la fi, si es el semblans al nominatiu, al menz en sillabas et en letras, que deu aver aitals e tantas cum lo nominatius, trait sol s en la fi. Pero de la regla on fon dit desus qel nominatius cas no vol s en la fi quan es plurals, voilh traire fors totz los feminis, 1) R. Li cas del nom son seis: lo nominatius el genitius el datius e l'accusatius el vocatius e l'ablatius. 2) R. E no se pot conoisser ni triar l'acusatius del nominatiu sinon per zo qe l'accusatius vol lo verbe denan se, el nominatius vol lo verbe dereire se, si con: „Joans ama Martin," per qe Martin es cas accusatius. Et ancara se pot conoisser l'accusatius del nominatiu per zo qel nominatius fai e l'accusatius soste, si cun: „Peire fer Martin." Peire per zo q'el fer ΖΟ es q'el fai, es nominatius cas; et Martin, per zo q'el soffre qe Peire lo bata, es accusatius cas. Et sum, es, est, vol nominatiu cas denan se e dereire se, |