Images de page
PDF
ePub

ἡμῶν πρὸς τὸν τρίτον ἐπάκουε, εἶ νοῦν καὶ ὁπωσοῦν ἔχεις.

ΙΙΙ. Ὅτι μὲν γὰρ θεοί τε εἰσὶ καὶ ἀνθρώπων ἐπιμέ λονται, ἔγωγε οὐ παντάπασι φαύλως ἂν φαίην ἡμῖν ἀποδεδεῖχθαι. Τὸ δὲ παραιτητοὺς αὖ τοὺς θεοὺς εἶναι τοῖσιν ἀδικοῦσι δεχομένους δῶρα, οὔτε τινὶ ξυγχωρητέον, παντί τ ̓ αὖ κατὰ δύναμιν τρόπῳ ἐλεγκτέον.

Φέρε δὴ πρὸς θεῶν αὐτῶν, τίνα τρόπον παραιτητοὶ γίγνοιντ ̓ ἂν ἡμῖν, εἰ γίγνοιντο αὖ; καὶ τίνες, ἢ ποῖοι τινες ὄντες; Ἄρχοντας μὲν ἀναγκαῖόν που γίγνεσθαι τούς γε διοικήσοντας τὸν ἅπαντα ἐντελεχῶς οὐρανόν. Ἀλλ ̓ ἄρα τίσι προσφερεῖς τῶν ἀρχόντων, ἢ τίνες τού τοις, ὧν δυνατὸν ἡμῖν ἀπεικάζουσι τυγχάνειν μείζοσιν ἐλάττονας; Πότερον ἡνίοχοί τινες ἂν εἶεν τοιοῦτοι ζευγῶν ἁμιλλωμένων, ἢ πλοίων κυβερνῆται; τάχα δὲ κἂν ἀπειδε κασθεῖεν στρατοπέδων αρχουσί τισιν· εἴη δ ̓ ἂν καὶ νόσων πόλεμον εὐλαβουμένοις ἰατροῖς ἐοικέναι περὶ σώματα, ή γεωργοῖς περὶ φυτῶν γένεσιν εἰωθυίας ὥρας χαλεπὰς διὰ φόβου προσδεχομένοις, ἢ καὶ ποιμνίων ἐπιστάταις. Ἐπειδὴ γὰρ ξυγκεχωρήκαμεν ἡμῖν αὐτοῖς εἶναι μὲν τὸν οὐρανὸν πολλῶν μεστὸν ἀγαθῶν, εἶναι δὲ καὶ τῶν ἐναν τίων, πλειόνων δὲ τῶν μή· μάχη δή, φαμὲν, ἀθάνατός ἐστιν ἡ τοιαύτη καὶ φυλακῆς θαυμαστῆς δεομένη.

Ξύμμαχοι δὲ ἡμῖν θεοί τε ἅμα καὶ δαίμονες· ἡμεῖς δ ̓ αὖ κτήματα θεῶν καὶ δαιμόνων. Φθείρει δὲ ἡμᾶς ἀδικία καὶ ὕβρις μετὰ ἀφροσύνης· σώζει δὲ δικαιοσύνη καὶ σω φροσύνη μετὰ φρονήσεως, ἐν ταῖς τῶν θεῶν ἐμψύχοις

tu veuilles te servir de ton intelligence, écoute-moi répondre à une troisième erreur qui outrage les dieux.

LEUR JUSTICE. Ils existent, ils s'occupent des hommes: ô mon fils, voilà les sentimens que j'ai essayé de t'inspirer. Mais les dieux accordent-ils leur protection aux coupables en recevant leurs offrandes? Non, tu ne dois jamais le laisser croire, ni rien négliger pour détromper ceux qui s'abusent.

Dis-moi, au nom de ces dieux, comment les méchans se les rendraient-ils propices? Et de quels dieux te fais-tu l'idée ? Sans doute ils commandent, puisque leur nature est de gouverner éternellement l'univers. Mais à qui les comparer de ceux qui commandent parmi les hommes? ou plutôt, qui leur comparer, et pouvons-nous juger ainsi du petit au grand? Verrons-nous en eux des conducteurs de chars qui disputent le prix de la course, ou des pilotes de vaisseaux, ou des généraux d'armée, ou des médecins toujours en guerre avec les maladies, ou des laboureurs qui attendent en tremblant les jours nuisibles aux fruits de la terre, ou des pasteurs de troupeaux? Car, si nous sommes convenus que l'univers est rempli d'une somme égale de biens et de maux, la guerre doit être sans terme, et l'univers a besoin d'être gouverné avec une admirable vigilance.

Nous avons pour nous les dieux et les Génies; les dieux et les Génies sont nos maîtres. Contre nous s'arment l'injustice, l'intempérance, l'erreur; mais la justice, la vertu, la raison nous défendent. Si leur PENSÉES DE PLATON.

8

οἰκοῦσαι δυνάμεσι· βραχὺ δέ τι καὶ τῇδε ἄν τις τῶν τοι ούτων ἐνοικοῦν ἡμῖν σαφὲς ἴδοι.

Ψυχαὶ δή τινες ἐπὶ γῆς οἰκοῦσαι, καὶ ἄδικον λῆμμα κεκτημέναι, δῆλον ὅτι θηριώδεις πρὸς τὰς τῶν φυλάκων ψυχὰς ἄρα κυνῶν, ἢ τὰς τῶν νομέων, ἢ πρὸς τὰς τῶν παντάπασιν ἀκροτάτων δεσποτῶν προσπίπτουσι, πείθου σαι θωπείαις λόγων, καὶ ἐν εὐκταίαις τισὶν ἐπῳδαῖς, ὡς αἱ φῆμαι φασὶν αἱ τῶν κακῶν, ἐξεῖναι πλεονεκτοῦσι σφί σιν ἐν ἀνθρώποις πάσχειν μηδὲν χαλεπόν. Φαμὲν δ ̓ εἶναί που τὸ νῦν ὀνομαζόμενον ἁμάρτημα τὴν πλεονεξίαν ἐν μὲν σαρκίνοις σώμασι νόσημα καλούμενον· ἐν δὲ ὥραις ἐτῶν καὶ ἐνιαυτῶν, λοιμόν· ἐν δὲ πόλεσι καὶ πολιτείαις, τοῦτο αὖ τὸ ῥῆμα μετεσχηματισμένον, ἀδικίαν.

Τοῦτον δὴ τὸν λόγον ἀναγκαῖον λέγειν τὸν λέγοντα, ὡς εἰσὶ ξυγνώμονες ἀεὶ θεοὶ τοῖς τῶν ἀνθρώπων ἀδίκοις καὶ ἀδικοῦσιν, ἂν αὐτοῖς τῶν ἀδικημάτων τὶς ἀπονέμῃ· καθάπερ κυσὶ λύκοι τῶν ἁρπασμάτων σμικρὰ ἀπονέμοιεν, οἱ δὲ, ἡμερούμενοι τοῖς δώροις, ξυγχωροῖεν τὰ ποίμνια διαρπάζειν· ἆρ ̓ οὐχ οὗτος ὁ λόγος ὁ τῶν φασκόντων παραιτητοὺς εἶναι θεούς;

Τίσιν οὖν δὴ τῶν προῤῥηθέντων ἀπεικάζων ὁμοίους φύλακας εἶναι θεοὺς, οὐκ ἂν καταγέλαστος γίγνοιτο ἀνθρώπων ὁςτιςοῦν; πότερον κυβερνήταις, λοιβῆ γε οἴ νου κνίσση τε παρατρεπομένοις αὐτοῖς, ἀνατρέπουσι δὲ ναῦς τε καὶ ναύτας; ἀλλ ̓ οὔτι μὴν ἡνιόχοισί γε ἐν ἁμίλλη ξυντεταγμένοις, πεισθεῖσιν ὑπὸ δωρεᾶς ἑτέροισι τὴν νίκην ζεύγεσι προδοῦναι; οὐ μὴν οὐδὲ στρατηγοῖς γε, οὐδ ̓ ἰατροῖς, οὐδὲ γεωργοῖς, οὐδὲ νομεῦσι τὴν, οὐδέ τισι κυσὶ κεκηλημένοις ὑπὸ λύκων; Εὐφήμει πῶς γὰρ

demeure est dans l'âme des dieux, on en voit au moins l'image habiter avec nous.

Il est surtout aisé de voir ici-bas quelques âmes, vouées à l'injustice, dépouiller leur férocité de bêtes sauvages pour flatter bassement ceux qui les gardent, les chiens, les bergers, les maîtres du monde, et en obtenir par leurs flatteries, et ce qu'elles nomment l'enchantement de leurs prières, le droit d'avoir plus que les autres sans souffrir comme eux. Ce désordre qui trouble l'harmonie générale, et qu'on appelle maladie dans le corps humain, peste dans les saisons de l'année, change de nom dans les sociétés politiques, et s'appelle injustice.

Or, quel est maintenant le langage de ceux qui prétendent que les dieux pardonnent toujours aux hommes méchans et injustes, pour peu qu'ils partagent avec eux le prix du crime? Les loups donnent aux chiens une petite part dans leur proie, et les gardiens apprivoisés laissent déchirer le troupeau : voilà comme ces insensés parlent des dieux.

Pourrais-tu donc, sans t'exposer au sourire du mépris, comparer encore ces protecteurs du monde, ou à des pilotes qui, séduits par des libations et des victimes, submergeraient le navire et les nautonniers; ou à des conducteurs de chars qui, au lieu d'espérer la victoire, corrompus par des présens, laisseraient leurs rivaux triompher; ou à des généraux, à des médecins, à des laboureurs, à des bergers, à des chiens gagnés par des loups? Quel

ἄν; Ἄλλ ̓ οὐ πάντων φυλάκων εἰσὶ μέγιστοι καὶ περὶ τὰ μέγιστα ἡμῖν οἱ πάντες θεοί; Τοὺς δὴ κάλλιστά τε πράγματα φυλάττοντας, διαφέροντάς τε αὐτοὺς φυλακῇ πρὸς ἀρετὴν, κυνῶν χείρους καὶ ἀνθρώπων μέσων εἶναι φήσομεν, οἳ τὸ δίκαιον οὐκ ἄν ποτε προδοῖεν ἕνεκα δώρων παρὰ ἀδίκων ἀνδρῶν ἀνοσίως δεδομένων; Οὐδαμῶς, οὔτε ἀνεκτὸς ὁ λόγος· τῶν τε περὶ πᾶσαν ἀσέβειαν ὄντων, κινδυνεύει πως ὁ ταύτης τῆς δόξης ἀντεχόμενος πάντων ἂν τῶν ἀσεβῶν κεκρίσθαι δικαιότατα κάκιστός τε εἶναι καὶ ἀσεβέστατος.

Τὰ μὲν δὴ προτεθέντα τρία, θεοί τε ὡς εἰσὶ, καὶ ὡς ἐπιμελεῖς, καὶ παρὰ τὸ δίκαιον ὡς παντάπασιν ἀπαραίτητοι, φῶμεν ἱκανῶς ἀποδεδεῖχθαί που.

DE LEGIBUS, Χ.

HER ARMENIUS, EX INFERIS ET COELO REDUX.

̓ΑπόλοΓον ἐρῶ ἀλκίμου ἀνδρὸς, Πρὸς τοῦ Ἀρμενίου, τὸ γένος Παμφύλου, ὅς ποτε ἐν πολέμῳ τελευτήσας, ἀναιρεθέντων δεκαταίων τῶν νεκρῶν ἤδη διεφθαρμένων, ὑγιὴς μὲν ἀνηρέθη· κομισθεὶς δὲ οἴκαδε, μέλλων θάπτεσθαι, δωδεκαταῖος ἐπὶ τῇ πυρᾷ κείμενος ἀνεβίω. Ανα βιοὺς δ ̓ ἔλεγεν, ἃ ἐκεῖ ἴδοι.

Ἔφη δέ, ἐπειδὴ οὗ ἐκβῆναι τὴν ψυχὴν, πορεύεσθαι μετὰ πολλῶν, καὶ ἀφικνεῖσθαι σφᾶς εἰς τόπον τινὰ δαι

« PrécédentContinuer »