μεῖ· ἡ δὲ διάνοια, ταῦτα πάντα ἡγησαμένη σμικρά, καὶ οὐδὲν ἀτιμάσασα, πανταχῆ φέρεται, κατὰ Πίνδα ρον, τά τε γᾶς ὑπένερθε καὶ τὰ ἐπίπερθεν γεωμετροῦσα οὐρανοῦ τε ὕπερ ἀστρονομοῦσα, καὶ πᾶσαν πάντη φύσ σιν ἐρευνωμένη τῶν ὄντων ἑκάστου ὅλου, εἴς τε τῶν ἐγγὺς οὐδὲν αὐτὴν ξυγκαθιεῖσα.

Ὥσπερ καὶ Θαλῆν ἀστρονομοῦντα καὶ ἄνω βλέποντα, πεσόντα εἰς φρέαρ, Θρᾷττά τις ἐμμελὴς καὶ χαρίεσσα θεραπαινὶς ἀποσκώψαι λέγεται, ὡς τὰ μὲν ἐν οὐρανῷ προθυμοῖτο εἰδέναι, τὰ δ ̓ ἔμπροσθεν αὐτοῦ καὶ παρὰ πόδας λανθάνοι αὐτόν· ταυτὸν δὲ ἀρκεῖ σκῶμμα ἐπὶ πάν τας ὅσοι ἐν φιλοσοφίᾳ διάγουσι. Τῷ γὰρ ὄντι τὸν τοιοῦ τον ὁ μὲν πλησίον καὶ ὁ γείτων λέληθεν, οὐ μόνον ὅ τι πράττει, ἀλλ ̓ ὀλίγου καὶ εἰ ἄνθρωπος ἐστιν, ἤ τι ἄλλο θρέμμα· τί δέ ποτ' ἐστὶν ἄνθρωπος, καὶ τί τῇ τοιαύτῃ φύσει προσήκει διάφορον τῶν ἄλλων ποιεῖν ἢ πάσχειν, ζητεῖ τε καὶ πράγματ ̓ ἔχει διερευνώμενος.

Τοιγάρτοι ἰδίᾳ τε ξυγγιγνόμενος ὁ τοιοῦτος ἑκάστῳ καὶ δημοσίᾳ, ὅπερ ἀρχόμενος ἔλεγον, ὅταν ἐν δικαστη ρίῳ ἤ που ἄλλοθι ἀναγκασθῇ περὶ τῶν παρὰ πόδας καὶ τῶν ἐν ὀφθαλμοῖς διαλέγεσθαι, γέλωτα παρέχει οὐ μόνον Θράτταις, ἀλλὰ καὶ τῷ ἄλλῳ ὄχλῳ, εἰς φρέατά τε καὶ πᾶσαν ἀπορίαν ἐμπίπτων ὑπὸ ἀπειρίας. Καὶ ἡ ἀσχημοσύνη δεινή, δόξαν αβελτερίας παρεχομένη. Ἔν τε γὰρ ταῖς λοιδορίαις ἴδιον ἔχει οὐδὲν οὐδένα λοιδορεῖν, ἄτ ̓ οὐκ εἰδὼς κακὸν οὐδὲν οὐδενὸς, ἐκ τοῦ μὴ ἐμμεμελετη κέναι· ἀπορῶν οὖν, γελοῖος φαίνεται. Ἔν τε τοῖς ἐπαί νοις καὶ ταῖς τῶν ἄλλων μεγαλαυχίαις, οὐ προσποιήτως,

toutes ces choses ne sont rien, errant, comme dit Pindare,

Et sous la terre, et par-delà les cieux,

traverse l'immensité, plane au-dessus des astres, et impatiente d'étudier la nature de chaque monde, ne se repose jamais au voisinage de sa prison.

Thalès, occupé des astres et ne regardant que le ciel, tomba dans un puits; et l'on raconte qu'une petite esclave de Thrace lui dit avec malice: Tu veux voir dans le ciel, et tu ne vois pas à tes pieds! Voilà l'histoire du philosophe : il ignore ce que fait son voisin, il ignore presque si c'est un homme; mais il cherche ce que c'est que l'homme, ce que l'homme doit faire ou penser et il s'immole lui-même au désir de le savoir.

En effet, qu'il paraisse dans la société ; qu'il soit obligé surtout, devant un tribunal ou ailleurs, de parler des objets qui sont à ses pieds et sous ses yeux; il fait rire, non-seulement les femmes de Thrace, mais tout le peuple, et il trouve comme Thalès des abîmes à chaque pas. Il s'expose donc à ce qui déshonore le plus, à passer pour un sot. Faut-il blâmer? il ne peut rien dire, parce qu'il ne sait de mal de personne, et qu'il n'y a jamais songé : il se tait, on le trouve ridicule. Faut-il louer? il rit de bonne foi des éloges que les autres se donnent : on le croit fou. Vantez-lui le bonheur d'un tyran,

ἀλλὰ τῷ ὄντι γελῶν ἔνδηλος γιγνόμενος, ληρώδης δοκεῖ εἶναι. Τύραννόν τε γὰρ ἢ βασιλέα ἐγκωμιαζόμενον, ἕνα τῶν νομέων, οἷον συβώτην, ἢ ποιμένα, ἤ τινα βουκόλον ἡγεῖται ἀκούειν εὐδαιμονιζόμενον, πολὺ βδάλλοντα· δυσ κολώτερον δὲ ἐκείνων ζῶον καὶ ἐπιβουλότερον ποιμαί νειν τε καὶ βδάλλειν νομίζει αὐτούς· ἄγροικον δὲ καὶ ἀπαίδευτον ὑπὸ ἀσχολίας οὐδὲν ἧττον τῶν νομέων τὸν τοιοῦτον ἀναγκαῖον γίγνεσθαι, σηκὸν ἐν ὄρει τὸ τεῖχος περιβεβλημένον. Γῆς δὲ ὅταν μυρία πλέθρα ἢ ἔτι πλείω ἀκούσῃ ὥς τις ἄρα κεκτημένος θαυμαστὰ πλήθει κέκτη ται, πάνυ σμικρὰ δοκεῖ ἀκούειν, εἰς ἅπασαν εἰωθὼς τὴν γῆν βλέπειν.

Τὰ δὲ δὴ γένη ὑμνούντων, ὡς γενναῖός τις, ἑπτὰ πάππους πλουσίους ἔχων ἀποφῆναι, παντάπασιν ἀμβλὺν καὶ ἐπὶ σμικρὸν ὁρώντων ἡγεῖται τὸν ἔπαινον, ὑπὸ ἀπαι δευσίας οὐ δυναμένων εἰς τὸ πᾶν ἀεὶ βλέπειν, οὐδὲ λογίζεσθαι ὅτι πάππων καὶ προγόνων μυριάδες ἑκάστῳ γεγόνασιν ἀναρίθμητοι, ἐν αἷς πλούσιοι καὶ πτωχοί, καὶ βασιλεῖς καὶ δοῦλοι, βάρβαροί τε καὶ Ἕλληνες πολλάκις μυρίοι γεγόνασιν ὁτῳοῦν. Ἀλλ ̓ ἐπὶ πέντε καὶ εἴκοσι και ταλόγῳ προγόνων σεμνυνομένων, καὶ ἀναφερόντων εἰς Ἡρακλέα τὸν Ἀμφιτρύωνος, ἄτοπα αὐτῷ καταφαίνεται τῆς σμικρολογίας· ὅτι δὲ ὁ ἀπ ̓ Ἀμφιτρύωνος εἰς τὸ ἄνω πεντεκαιεικοστός τοιοῦτος ἦν, οἵα ξυνέβαινεν αὐτῷ τύχη, καὶ ὁ πεντηκοστός ἀπ ̓ αὐτοῦ, γελᾷ· οὐ δυναμένων λογίζεσθαί τε, καὶ χαυνότητα ανοήτου ψυχῆς ἀπαλ

Ἐν ἅπασι δὴ τούτοις ὁ τοιοῦτος ὑπὸ τῶν πολλῶν και

d'un roi: N'est-ce pas, dira-t-il, comme un pâtre, comme un chevrier, qu'on trouverait heureux de tirer beaucoup de lait de ses troupeaux ? Seulement les troupeaux que les monarques ont à conduire et à traire sont plus rebelles et plus dangereux. Mais en quoi les princes ressemblent-ils encore aux pasteurs des champs? ils n'ont pas plus qu'eux le temps de s'instruire; et leurs palais s'élèvent dans les citadelles, comme les bergeries sur les montagnes. Essayez de lui parler des immenses richesses d'un homme qui possède dix mille arpens ou beaucoup plus: combien c'est peu de chose pour celui qui d'un seul coup-d'œil embrasse toute la terre ?

que

Si par hasard les admirateurs de la noblesse viennent à célébrer un homme dont les sept derniers aïeux ont été riches: Quelle aveugle louange, s'écrie-t-il, et qu'il faut avoir les yeux faibles, qu'il faut être ignorant, pour ne pas considérer ensemble tous les siècles, pour ne pas voir chacun de nous a des milliers innombrables d'aïeux, et qu'une perpétuelle succession de riches et de pauvres, de rois et d'esclaves, de Grecs et de barbares, a formé votre famille! Ces nobles, fiers de vingt-cinq-ancêtres, et qui veulent descendre d'Hercule, fils d'Amphitryon, font encore un bien petit calcul; et je ris en moi-même, dit le sage, de ce qu'était peut-être, au gré de la fortune, le vingt-cinquième ancêtre d'Amphitryon et le cinquantième du noble d'aujourd'hui; je ris de ceux qui ne savent pas employer leur raison, et rejeter loin d'eux une si folle vanité.

Le philosophe, que l'on ne comprend pas, de

ταγελᾶται, τὰ μὲν ὑπερηφάνως ἔχων, ὡς δοκεῖ· τὰ δ ̓ ἐν ποσὶν ἀγνοῶν τε, καὶ ἐν ἑκάστοις ἀπορῶν.

Ὅταν δέ γέ τινα αὐτὸς ἑλκύσῃ ἄνω, καὶ ἐθελήσῃ τις αὐτῶν ἐκβῆναι ἐκ τοῦ, Τί ἐγὼ σὲ ἀδικῶ, ἡ σὺ ἐμέ, εἰς σκέψιν αὖ τῆς δικαιοσύνης τε καὶ ἀδικίας, τί τε ἑκάτερον αὐτοῖν καὶ τί τῶν πάντων ἢ ἀλλήλων διαφέρετον, ἢ ἐκ τοῦ, Εἰ βασιλεὺς εὐδαίμων, κεκτημένος τ ̓ αὖ πολύ χρυσίον, εἰς βασιλείας πέρι καὶ ἀνθρωπίνης ὅλως εὐ δαιμονίας καὶ ἀθλιότητος ἐπίσκεψιν, ποίω τέ τινε ἐστὸν, καὶ τίνα τρόπον ἀνθρώπου φύσει προσήκει τὸ μὲν κτή σασθαι αὐτοῖν, τὸ δὲ ἀποφυγεῖν· περὶ τούτων ἁπάντων ὅταν αὖ δέη λόγον διδόναι τὸν σμικρὸν ἐκεῖνον τὴν ψυ χὴν καὶ δριμὺν καὶ δικανικὸν, πάλιν αὖ τὰ ἀντίστροφα ἀποδίδωσιν· ἰλιγγιῶν τε γὰρ, ἀπὸ ὑψηλοῦ κρεμασθείς, καὶ βλέπων μετέωρος ἄνωθεν ὑπὸ ἀηθείας, ἀδημονῶν τε καὶ ἀπορῶν καὶ βαρβαρίζων, γέλωτα Θράτταις μὲν οὐ παρέχει, οὐδ ̓ ἄλλῳ ἀπαιδεύτῳ οὐδενί· οὐ γὰρ αἰσθάνονται· τοῖς δ ̓ ἐναντίως, ἢ ὡς ἀνδραπόδοις, τραφεῖσι

πᾶσιν.

Οὗτος δὴ ἑκατέρου τρόπος· ὁ μὲν, τῷ ὄντι ἐν ἐλευθε. ρίᾳ τε καὶ σχολῇ τεθραμμένου, ὃν δὴ φιλόσοφον καλεῖς, ᾧ ἀνεμέσητον εὐήθει δοκεῖν καὶ οὐδενὶ εἶναι, ὅταν εἰς δουλικὰ ἐμπέσῃ διακονήματα, οἷον, στρωματόδεσμον μὴ ἐπισταμένου ξυσκευάσασθαι, μηδὲ ὄψον ἡδῦναι, ἢ τῶ πας λόγους· ὁ δ ̓ αὖ, τὰ μὲν τοιαῦτα πάντα δυναμένου τορῶς τε καὶ ὀξέως διακονεῖν, ἀναβάλλεσθαι δὲ οὐκ ἐπι