PARS TERTIA.

DE LEGIBUS.

QUANDO DÆMONES

HIC REGNAVERINT.

ΦΗΜΗΝ παραδεδεγμεθα τής των πάλαι μακαρίας ζωής, ως άφθονά τε και αυτόματα πάντα είχεν. Η δε τούτων αιτία λέγεται τοιάδε τις. Γιγνώσκων ο Κρόνος άρα, ως ανθρωπεία φύσις ουδεμία ικανή , τα ανθρώπινα διοικούσα αυτοκράτωρ πάντα , μή ούχ ύβρεώς τε και αδικίας μεστούσθαι • ταύτ' ούν διανοούμενος, εφίστη βασιλέας γε και άρχοντας ταϊς πόλεσιν ημών, ουκ ανθρώπους, αλλά γένους θειοτέρου τε και αμείνονος δαίμονας. Οίον νυν ημείς δρώμεν τοίς ποιμνίοις, και όσων ήμεροι εισιν αγέλαι· ου βούς βοών, ουδε αίγας αιγών άρχοντας ποιούμεν αυτοίς τινάς , αλλ' ήμεϊς αυτών δεσπόζο

άμεινον εκείνων γένος ταυτόν άρα και ο θεός δή και φιλάνθρωπος ών, το γένος άμεινον ημών εφίστη το των δαιμόνων και διά πολλής μεν αυτοίς ραστώνης, πολλής δ' ημίν, επιμελούμενον ημών , ειρήνην τε και αιδώ και ελευθερίας και αφθονίαν δίκης παρεχόμενον, αστασίαστα και ευδαίμονα τα των ανθρώπων απειργάζετο γένη.

μεν ,

.

TROISIÈME PARTIE.

. POLITIQUE.

LE RÈGNE DES GÉNIE S.

Les siècles ont transmis jusqu'à nous la mémoire d'un âge d'or, ou tous les biens venaient d'eux-mêmes trouver les hommes. Voici quelle fut, dit-on , la cause de ce bonheur. Saturne , persuadé qu'il n'est point dans la nature humaine d'exercer un pouvoir universel et absolu sans en abuser pour la licence et le crime, établit rois et magistrats des peuples , non de simples mortels, mais des êtres plus divins et plus purs, des Génies. Nous-mêmes, pour conduire les petits et les grands troupeaux que nous avons apprivoisés, pour veiller sur les boufs et les chèvres, , nous ne choisissons pas des animaux de leur espéce, mais nous les faisons gouverner par des hommes , chefs plus nobles qu'eux. Ainsi, par l'ordre d'un

, dieu bienfaisant, régna sur la terre une race de Génies supérieurs à notre nature ; tranquilles maîtres d'un peuple docile, qu'ils rendaient pacifique, yertueux, libre et juste , ils entretinrent l'union et le bonheur parmi les enfans des hommes.

9

Λέγει δή και νύν ούτος ο λόγος αληθεία χρώμενος, ως όσων αν πόλεων μή θεός, αλλά τις άρχη θνητός, ουκ έστι κακών αυτοίς ουδε πόνων ανάψυξις· αλλά μιμείσθαι δείν ημάς οίεται πάση μηχανή τον επί του Κρόνου λεγόμενον βίον, και όσον εν ημίν αθανασίας ένεστι , τούτω πειθομένους δημοσία και ιδία, τάς τ' οίκήσεις και τας πόλεις διοικείν, τήν του νού διανομήν επονομάζοντας νόμον. Ει δ' άνθρωπος είς, ή ολιγαρχία τις, ή και δημοκρατία, ψυχήν έχουσα ηδονών και επιθυμιών ορεγομένην, και πληρούσθαι τούτων δεομένην, στέγουσαν δε ουδέν, αλλ' ανηνύτω και απλήστω κακά νοσήματι ξυνεχομένην, άρξει δή πόλεως ή τινος ιδιώτου , καταπατήσας ο τοιούτος τους νόμους και νύν δη ελέγομεν, ουκ έστι σωτηρίας

, μηχανή. Σκοπείν δή δει τούτον τον λόγον ημάς , πότερον αυτώ πεισόμεθα, ή πώς δράσομεν.

'Εννοείς ούν ότι νόμων είδη φασί τινες είναι τοσαύτα, όσαπερ πολιτειών και Πολιτειών δε άρτι διεληλύθαμεν όσα λέγουσιν οι πολλοί μή δή φαύλου πέρι νομίσης είναι την νύν αμφισβήτησιν, περί δε του μεγίστου: το γαρ δίκαιον και το άδικον οι χρή βλέπειν, πάλιν ημίν αμφισβητούμενον ελήλυθεν. Ούτε γάρ προς τον πόλεμον , ούτε προς αρετήν όλην βλέπειν δείν φασί τους νόμους· αλλ' ήτις αν καθεστηκυία η πολιτεία, ταύτην δείν το ξυμφέρον, όπως άρξει τε αεί και μη καταλυθήσεται και τον φύσει όρον του δικαίου λέγεσθαι κάλλισθ' ούτω. Πώς και ότι το του κρείττονος ξυμφέρον εστί. Τίθεται δε που, φασί και τους νόμους εν τη πόλει εκάστοτε το κρατούν. Αρ' ούν οίει , φασί, ποτέ δήμον νικήσαντα, ή τινα πολιτείαν άλλον, ή και

Cet âge n'est plus ; emblême ingénieux de la vérité , il semble nous dire encore que partout où règneront des mortels et non des dieux, l'homme ne respirera jamais de ses fautes et de ses peines ; mais qu'il doit au moins se rapprocher, autant qu'il est en lui, de cette vie primitive, obéir à ce qu'il a d'immortel dans son être , donner à l'âme toute l'autorité sur lui-même et sur les peuples, et ne reconnaître pour loi que l'inspiration de son intelligence divine. Oui , toutes les fois qu'un homme, une oligarchie , une république , loin de faire régner l'âme , l'avilira par des passions et des veux indignes d'elle , sans qu'elle puisse être rassasiée , sans qu'elle trouve un terme à sa maladie dévorante, à ses inutiles fureurs, je le répète, tout est perdu. N'oublions doncjamais l'allégorie des premiers siècles, et laissons Dieu gouverner.

On n'en a pas moins prétendu qu'il y avait autant de sortes de législations que de gouvernemens. Nous ayons examiné ailleurs les diverses formes politiques ; mais cette nouvelle question n'est pas moins importante , puisqu'il s'agit encore de définir le juste et l'injuste. Les lois, a-t-on dit, ne doivent regarder en genéral ni la guerre, ni les vertus civiles; elles n'ont

que l'intérêt , la puissance et le maintien de ceux qui gouvernent, quel que soit leur gouvernement; et lelle est la définition de la loi. C'est-àdire , selon vous, l'intérêt du plus fort. N'est-ce pas le plus fort, poursuit-on, qui fait la loi? République, oligarchie , pouvoir royal, toutes les constitutions ne

pour but

1

τυραννίδα, θήσεσθαι εκόντα προς άλλο τι πρώτον νόμους, ή το ξυμφέρον εαυτό της αρχής του μένειν; Ούκούν και ός αν ταύτα τα τεθέντα παραβαίνη, κολάσει και θέμενος ως αδικούντα, δίκαια είναι ταύτ' επονομάζων. Ταύτ' άρ' αεί και ούτω και ταύτη το δίκαιον αν έχοι ; "Έστι γαρ τούτο εν εκείνων των αδικημάτων αρχώς πέρι.

Ποίων δή ; Τών α τότε επεσκοπούμεν, τίνας τίνων άρχειν δει και εφάνη δή γονέας μέν εκγόνων και νεοτέρων δε πρεσβυτέρους, γενναίους δε αγεννών και συχνά άττα ην άλλ', ει μεμνήμεθα, και εμπόδια έτερα ετερούς και δη και εν ήν αυτών τούτο, και έφαμέν που κατά φύσιν τον Πίνδαρον άγειν δικαιούντα το βιαιότατον, ως φάναι. Σκόπει δή, ποτέροις τισιν ή πόλις ημίν εστί παραδοτέα; Γέγονε γαρ δή μυριάκις ήδη το τοιούτον έν τισι πόλεσιν αρχών περιμαχήτων γενομένων, οι νικήσαντες τα τε πράγματα κατά την πόλιν ούτως έσφετέρισαν σφόδρα, ώςτε αρχής μηδoτιούν μεταδιδόναι τοϊς ηττηθείσι , μήτε αυτοίς, μήτε εγγόνοις, παραφυλάττοντες δ' αλλήλους ζώσιν, όπως μήποτέ τις είς αρχήν αφικόμενος επαναστη, μεμνημένος των έμπροσθεν γεγονότων κακών. Ταύτας δήπου φαμέν εμείς νύν ούτ' είναι πολιτείας, ούτ' ορθούς νόμους, όσοι μή ξυμπάσης της πόλεως ένεκα του κοινού ετέθησαν οι δ' ένεκα τινών, στασιωτείας, αλλ' ου πολιτείας τούτους φαμεν, και τα τούτων δίκαια & φασιν είναι , μάτην ειρήσθαι.

Λέγεται δε τούδ' ένεκα ταύθ' ημίν, ώς ήμείς τη ση πόλει αρχάς , ούθ' ότι πλούσιος εστί τις, δώσομεν, ούθ' ότι των τοιούτων άλλο ουδέν κεκτημένος, ισχύν, ή μέγεθος, ή τι γένος: ος δ' αν τους τεθείσι νόμοις ευπειθέστατός τ'

7