5

χει και και μήν όγε μαινόμενος και υποκεκινήκώς ου μόνον ανθρώπων, αλλά και θεών επιχειρεί τε και ελπίζει δυνατός είναι άρχειν' τυραννικός δε ανήρ ακριβώς γίγνεται , όταν η φύσει, και επιτηδεύμασιν, ή αμφοτέρους, μεθυστικός τε, και ερωτικός, και μελαγχολικός γένηται.

Γίγνεται μεν, ώς έoικεν, ούτω ο τοιούτος ανήρ, ζή δε δή πώς; Λέγω δή • οίμαι γάρ, το μετά τούτο εορταί γίγνονται παρ' αυτούς, και κώμοι , και θαλίαι, και εταίραι, και τα τοιαύτα πάντα, ών αν έρως τύραννος ένδον οίκών διακυβερνώη τα της ψυχής άπαντά. Αρ' ούν ου πολλαι και δειναι παραβλαστάνουσιν επιθυμίαι ημέρας τε και νυκτός εκάστης και πολλών δεόμεναι ; Ταχύ άρα αναλίσκονται, εάν τινες ώσι πρόσοδοι. Και μετά τούτο δή δανεισμοί και της ουσίας παραιρέσεις. Όταν δε δή πάντ' επιλίπη, άρα ουκ ανάγκη μεν τας επιθυμίας βοάν πυκνάς τε και σφοδράς έννενεοττευμένας, τους δ' ώσπερ υπό κέντρων ελαυνομένους, των τε άλλων επιθυμιών, και διαφερόντως υπ' αυτού του έρωτος πάσαις ταις άλλαις, ώσπερ δορυφόροις, ήγουμένου, οιστράν και σκοπεϊν τίς τι έχει , ον δυνατόν αφελέσθαι απατήσαντα ή βιασάμενον και Αναγκαίον δή πανταχόθεν φέρειν, ή μεγάλαις ωδίσί τε και οδύναις ξυνέχεσθαι.

'Αρ' ούν, ώσπερ αι εν αυτώ ήδοναι επιγιγνόμεναι των αρχαίων πλείον είχαν και τα εκείνων αφηρούντο, ούτω και αυτός αξιώσει , νεώτερος ών, πατρός τε και μητρός πλέον έχεις και αφαιρείσθαι , εαν το αυτου μέρος αναλώση, απονειμάμενος των πατρώων; Εάν δε δή αυτό μη επιτρέπωσιν, άρα ου το μεν πρώτον

5

frénésie ose commander aux mortels et aux dieux, qu'elle croit soumettre à son empire : ainsi, quand le ciel condamne un malheureux à la tyrannie , il faut, pour que rien ne manque à sa destinée, que la nature ou l'éducation, ou l'une et l'autre ensemble, l'aient rempli tout entier de passion, d'ivresse et de fureur.

D'abord il perd sa jeunesse dans les fêtes, les banquets, les jeux et les plaisirs, n'écoutant que les appétits fougueux qu'il nourrit au fond de son ceur, et qui en maîtrisent toutes les facultés. Jour et nuit, de nouveaux désirs naissent en lui-même, toujours impérieux, toujours insatiables. Et bientôt, s'il est riche, ses trésors sont épuisés; il fait des emprunts, il consomme sa ruine. Privé de tout , il n'en est que plus tourmenté par les cris de tant de passions qui ne cessent d'éclore; leur aiguillon le presse et l'irrite; l'amour surtout, à la tête de ces monstres indomptables qui forment son cortège, l'amour veut être assouvi; et le jeune insensé, cherchant çà et là quelque proie dont la ruse ou la force le rende maître, est réduit à l'alternative de vivre en brigand, ou de souffrir les déchiremens, secrets des monstres qui le dévorent.

Comme les passions nouvellement écloses dans son cœur ont pris l'avantage sur les anciennes et se sont enrichies de leurs dépouilles , il va lui-même, tyran précoce de sa famille, dépouiller son père et sa mère, et après avoir dissipé ce qui lui revenait du patrimoine, s’approprier tout le reste. Si l'on refuse, rougira-t-il d'employer contre ses parens le larcin et

2

επιχειρού αν κλέπτειν και απατάν τους γονέας; Οπότε δε μή δύναιτο , αρπάζοι αν και βιάζοιτο μετά τούτο; 'Αντεχομένων δε και μαχομένων γέροντός τε και γραός, , αρ' ευλαβηθείη αν , και φείσαιτο, μή τι δράσαι τυραννικόν ; Αλλά, προς Διός, ένεκα νεωστί φίλης και ουκ αναγκαίας εταίρας γεγονυίας, την πάλαι φίλην και αναγκαίαν μητέρα, ή ένεκα ωραίου νεωστι φίλου γεγονότος ουκ αναγκαίου, τον άωρόν τε και αναγκαίον πρεσβύτην πατέρα, και των φίλων αρχαιότατον, δοκεί αν σοι ο τοιούτος πληγαίς τε δούναι, και καταδoυλώσασθαι αν αυτούς υπ' εκείνοις, ει εις την αυτήν οικίαν αγάγοιτο; Σφόδρα γε μακάριον έoικεν είναι το τυραννικόν υιόν τεκειν.

Τί δ'; όταν δή τα πατρός και μητρός επιλείπη τον τοιούτον, πολύ δε ήδη ξυνειλεγμένον εν αυτώ ή το των ηδονών σμήνος, ου πρώτον μεν οικίας τινός εφάψεται τοίχου, ή τινος οψε νύκτωρ ιόντος του ιματίου, μετά δε ταύτα ιερόν τι νεωκορήσει και και εν τούτοις δή πάσιν, ας πάλαι είχε δόξας εκ παιδός, περί καλών τε και αισχρών τας δίκας ποιουμένας, αι νεωστι εκ δουλείας λελυμέναι, δορυφορούσαι τον έρωτα, κρατήσουσι μετ' εκείνου και αι πρότερον μεν όναρ έλύοντο εν

; ύπνω, ότε ήν αυτός έτι υπό νόμοις τε και πατρί δημοκρατούμενος εν εαυτώ τυραννευθείς δε υπό έρωτος, οίος ολιγάκις εγίγνετο όναρ, ύπαρ τοιούτος αεί γενόμενος, ούτε τινός φόνου δεινού αφέξεται , ούτε βρώματος, ούτ' έργου. Αλλά τυραννικός εν αυτώ ο έρως εν

ο πάση αναρχία και ανομία ζών, άτε αυτός ών μόναρχος,

la fraude? S'il échoue, n'aura-t-il pas recours à la rapine, à la violence? Si la force est repoussée par la force, le fils dénaturé, sans respect pour la vieillesse de son père et de sa mère, ne fera-t-il pas déjà le ty

. ran? Oui, à une nouvelle et inutile maîtresse , il sacrifiera sa mère qui l'aime depuis si long-temps, sa mère qui devrait être nécessaire à son cœur; à un jeune et inutile favori, il sacrifiera son vieux père, le plus nécessaire et le plus ancien de ses amis ; il n'épargnera ni les coups ni les affronts; et, s'il loge ses nouveaux amis sous le même toît, son père et sa mère deviendront leurs esclaves. Quel bonheur d'avoir un fils qui veut être tyran!

.

Mais le bien domestique est dissipé, l'essaim des passions croît et se multiplie : alors il force les maisons, vole de nuit les voyageurs, enfin pille les temples; et les anciennes opinions de son enfance, les jugemens qu'il savait faire du crime et de la vertu, cèdent

peu

à

peu aux opinions désastreuses, qui, affranchies du joug pour favoriser son délire, triomphent de toutes les autres et de lui-même. Ces funestes pensées qui osaient à peine assiéger son sommeil, quand son cøur respectait encore un père et des lois, profitent de l'ascendant d'une passion dominante, et lui font commettre tous les jours des actions dont un vain songe lui présentait rarement l'image ; elles lui apprennent le meurtre, la soif du sang, tous les crimes. L'amour tyrannique, maître absolu de ce cour pervers, y règne sans frein et sans loi, et le force, comme une ville conquise, de le

PENSÉES DE PLATON.

20

τον έχοντά τε αυτόν, ώσπερ πόλιν, άξει επί πάσαν τόλμαν,

όθεν αυτόν τε και τον περί αυτόν θόρυβον θρέψει, τον μέν έξωθεν εισεληλυθότα από κακής ομιλίας, τον δ' ένδοθεν υπό των αυτών τρόπων και εαυτού ανεβέντα και ελευθερωθέντα ή ουχ ούτος ο βίος του τοιούτου;

Και αν μέν γε ολίγοι οι τοιούτοι εν πόλει ώσι, και το άλλο πλήθος σωφρονή, εξελθόντες, άλλον τινά δορυφορούσι τύραννον, ή μισθού επικουρούσιν, εάν που πόλεμος ή· εάν δ' εν ειρήνη τε και ήσυχία γένωνται, αυτού δή εν τη πόλει κακά δρώσι σμικρά πολλά τα ποία δή και οία κλέπτουσι , τοιχωρυχούσι , βαλαντιοτομούσι, λωποδυτούσιν, ιεροσυλoύσιν, ανδραποδίζονται έστι δ' ότε συκοφαντούσιν, εαν δυνατοί ώσι λέγειν, και ψευδομαρτυρούσι, και δωροδοκούσι. Τα δε σμικρά προς τα μεγάλα σμικρά εστι και ταύτα δή πάντα, προς τύραννον πονηρία τε και αθλιότητα πόλεως παράβαλλόμενα, το λεγόμενον, ουδ' ίκταρ βάλλει.

“Όταν γαρ δή πολλοί εν πόλει γένωνται οι τοιούτοι και άλλοι οι ξυνεπόμενοι αυτούς, και αίσθωνται εαυτών το πλήθος, τότε ούτοι εισιν οι τον τύραννον γεννώντες μετά δήμου ανοίας εκείνον, ός αν αυτών μάλιστα αυτός εν αυτώ μέγιστος και πλείστον έν τη ψυχή τύραννον έχη. Είκότως γε τυραννικώτατος γαρ αν είη. Ουκούν εάν μεν εκόντες υπείκωσιν· εάν δε μη επιτρέπη η πόλις, ώσπερ τότε μητέρα και πατέρα έκόλαζεν, ούτω πάλιν την πατρίδα, εάν οίός τ' ή, κολάσεται, έπεισαγόμενος νέους. εταιρους, και υπό τούτοις δε δουλεύουσαν την πάλαι φίλων μητρίδα τε, Κρήτές φασι , και πατρίδα, έξει τε και θρέ

,

2