Images de page
PDF
ePub

expensis supradictis supportatis, non possent commode sustentari, maxima attenta moderni temporis quaritate.

77. Ceterum ad dictum monasterium nostrum pertinent prioratus infrascripti videlicet:

Prioratus Sancti Michaelis, in quo sunt et consueverunt esse duo monachi cum priore.

Item prioratus Sancti Egidii de Euleboto, in quo sunt et consueverunt esse duo monachi, priore computato.

Item prioratus de Monte acuto, in quo sunt et consueverunt esse duo monachi cum priore.

Item prioratus de Gaanyaco, in quo sunt, etc., duo monachi cum priore.

Item prioratus de Segyaco, in quo sunt, etc., duo monachi cum priore.

Item prioratus Sancti Petri in Alneto, in quo sunt duo monachi, priore computato.

Item prioratus de Condeto super Ausonam, Suessionensis diocesis, in quo sunt duo monachi, priore computato.

Item prioratus de Bello monte in Algia, in quo sunt et esse consueverunt undecim monachi cum priore.

Item prioratus de Vallibus in partibus Allemanie, Treverensis dyocesis, in quo consueverunt esse duo monachi, priore computato.

Item prioratus de Meresayo in Anglia, in quo sunt ad presens duo monachi cum priore; attamen consueverunt esse duo monachi, priore computato.

Quorum prioratuum prioribus districte injunximus et dedimus in mandatis, exceptis duobus, scilicet priore de Meresayo et de Vallibus, quibus hoc mandare non potuimus propter guerras in partibus eorumdem existentes, quatinus ipsi priores de facultatibus prioratuum eorumdem, et quot monachi consueverunt esse in eisdem, quot eciam, de dictis facultatibus, supportatis oneribus ipsis incombentibus, poterant et possent commode sustentari per hos, plene et fideliter in eorum conscientiis certificare curarent per patentes eorum litteras suis sigillis munitas, videlicet eorum quilibet quatenus ad ipsum spectabat et poterat pertinere, qui quidem priores, exceptis duobus predictis propter guerras, ut predicitur, occupati[s], et priore de Bellomonte, qui de facultatibus et oneribus, misiis et expensis sui prioratus predicti, per suas patentes litteras suo sigillo sigillatas, ut nobis litteratorie significavit, plenarie et fideliter, ut credimus, vos instruxit ac eciam informavit de premissis, vos certificaverunt secundum quod prout in eorum litteris super hoc confectis, nobis directis ac sigillorum suorum sigillatis, plenius continetur, prout ex ipsarum inspectione et forma vobis potest et poterit apparere. Et credimus firmiter contenta in predictis eorum litteris esse vera.

In cujus rei testimonium, sigillum nostrum, una cum sigillo conventus monasterii nostri supradicti, presentibus litteris est appensum.

Datum decima die mensis aprilis, anno Domini millesimo trecentesimo tricesimo septimo (1).

VII

ÉTAT DU PRIEURÉ de Martigné, diocèse de RENNES.
DÉPENDANCE DE L'ABBAYE DE MARMOUTIER (2) (8 mai 1338).

(Archives du département d'Ille-et-Vilaine, 1, H 3-5. — Copie de l'archiviste M. André Lesort.) Reverendo in Christo patri ac domino, domino Symoni, permissione divina abbati Majoris monasterii Turonensis, commissario una cum aliis collegis suis, aut etiam surrogatis loco collegarum; per sanctissimum in Christo patrem ac dominum nostrum dominum Benedictum papam XII, quoad inquirendum de facultatibus ecclesiarum cathedralium, monasteriorum et aliorum locorum conventualium ordinis seu religionis monachorum nigrorum infra Rothomagensem et Turonensem provincias existentium, ac membrorum suorum, et quot sunt monachi et consueverunt esse in eisdem, quot etiam, de ipsis facultatibus, supportatis oneribus ecclesiis, monasteriis et locis ac membris hujusmodi incombentibus, commode valeant sustentari, sub certa forma specialiter deputatis, ... frater Guillelmus Le Galoys, humilis prior prioratus de Martigneyo, Redonensis diocesis, membrique monasterii supradicti, salutem cum reverentia et honore debitis et devotis.

Cum vos, reverende pater ac domine, cum auctoritate vestra ordinaria, quoad hec etiam commissa aut etiam delegata, michi dedis[tis (?)] in mandatis, districtius injungendo quod facultates prioratus de Martigneyo supradicti, ac onera eidem prioratui incombentia, fideliter ac plene, prout melius scirem ac possem, in scriptis sub sigillo meo redigerem et redactum vobis traderem vel transmitterem, ut de iis, juxta formam mandati apostolici vobis directi, possetis plenariam et fidelem relacionem facere eidem domino nostro pape, Paternitati vestre tenore presentium innotescat quod ego, tanquam obediencie

(1) Les deux sceaux, qui étaient sur double queue de parchemin, sont tombés. A gauche de l'incision, faite pour passer les lemnisques du premier sceau, sur le repli du parchemin on lit Sub sigillis interlinaria approbamus. » Cet exemplaire est sans doute celui qui fut fourni aux commissaires, car on voit écrit au dos, en caractères du temps: «Rouen. · Monasterium Sancti Audoeni Rothomagensis», et à un autre endroit : «Monasterium Sancti Audoeni Rothomagensis una cum membris

suis D.

(2) L'autre pièce du même genre que Gaignières avait vue à Marmoutier est seulement venue à ma connaissance par quelques lignes copiées, sans indication de date, dans le ms. latin 5441 de la Bibliothèque nationale, t. III, p. 327. Elle est relative au prieuré de Varades, dans lequel résidait, avec un seul compagnon, «frater Robertus de Castello dono, prior de Vareda». Il n'y a qu'un détail consigné dans l'extrait : le prix moyen du setier de blé fixé à 8 sous, le setier d'avoine à 5 sous, et la pipe de vin à 30 sous.

filius, volens, ut teneor, parere mandato hujusmodi reverenter, super facultatibus et oneribus hujusmodi, deliberationem et considerationem per me nec[non cum] nonnullis clericis secularibus ac laicis, qui retroactis temporibus in prioratu predicto et circa ipsum prioratum, etc.

Quocirca vobis notiffico, asserens bona fide et in testimonio veritatis, quod, facultatibus et oneribus predictis per me et alios predictos diligenti consideratione et sollicita meditatione pensatis, hec est quantitas facultatum prioratus predicti et onerum eidem incumbentium, prout super hoc, ut presertim digesta deliberatione habita, ut melius possum et scio perpendere et etiam estimare.

In primis percipit dictus prior, et ad ipsum prioratum pertinent de censibus annualibus sex libras decem solidos.

Item de oblationibus de parrochia de Martigneyo, duodecim libras.

Item pro furno percipit dictus prior duodecim libras.

Item percipit in decimis, annis communibus, quindecim sexteria seu quarteria siliginis, quolibet sexterio appreciato communi estimatione patrie decem sol.; somma septem 1. cum decem sol.

Item percipit de avena triginta sexteria seu quarteria, quolibet sextario appreciato or sol.; somma : sex 1.

Item ad dictum prioratum pertinent duo jugera vinearum, quolibet jugere appreciato, secundum communem estimationem patrie, triginta sol.; somma sexaginta sol.

Item ad dictum prioratum pertinent oblationes Sancti Simphoriani de Martigneyo, valentes communi estimatione sexaginta et decem sol.

Somma universalis recepte, quinquaginta 1., cum decem sol.
Sequuntur expense seu misie et onus dicti prioratus.

Primo enim pro pane frumenti, scilicet duorum bussellorum frumenti, qui possunt expendi ebdomada qualibet, appreciatorum secundum communem estimacionem patrie, duos sol. cum sex den.; pro pane siliginis, quatuor busselli, appreciato quolibet bussello septem den. cum obolo, qualibet ebdomada.

Somma totius bladi quod expenditur : est somma siliginis tredecim sexteria siliginis, et frumenti sex sexteria cum dimidio. Somma totius bladi expendendi, siliginis et frumenti, est tresdecim 1.

Item de vino excrescenti in vineis dicti prioratus non venditur aliquid, quod appreciatur in recepta LX sol. expenditur in dicto prioratu et aliquotiens emitur.

Item expenditur in dicto prioratu, ebdomada qualibet, tam pro carnibus et piscibus quam aliis....

Item pro vestibus prioris et sui consocii et calciamentis eorumdem, centum sol. Item avena que appreciata est superius sexaginta sol. in dicto prioratu expenditur.

Item pro salario servientis, sexaginta [sol.].

Item (1) pro advocatis et deffensoribus dicti prioratus, triginta sol.

Item pro reparatione domorum, viginti sol.

Item debet dictus prioratus de rcdibentiis : primo abbacie centum et sex sol.

Item de de[cima regi] concessa, anno quolibet, dum regi conceditur, quadraginta sol. Item tribus servientibus de Arresia (?), anno quolibet, novem sol.

Somma Llibre, vii sol., de misiis.

Preterea sunt in dicto prioratu et esse consueverunt morari unus prior cum uno socio suo residentes. Et est taxatus numerus ab antiquo, et videtur michi, consideratis considerandis circa hoc, prout melius scire potui, quod non posset, ex facultatibus ipsius prioratus, deductis oneribus eidem incombentibus, majorem monachorum numerum commode sustentari. Et hoc, [sicut] melius credo et scio, et super hoc potui plenius informari, vobis bona fide et in testimonio veritatis [significo] per presentes sigillo meo in premissorum testimonio sigillatas.

Datum die veneris post Jubilate anno Domini [millesimo trecentesimo tricesimo

octavo.

(Cet article a été biffé.

LE

MANUSCRIT HÉBREU
HÉBREU No 1408

ᎠᎬ

LA BIBLIOTHÈQUE NATIONALE

PAR

M. MOÏSE SCHWAB,

CONSERVATEUR ADJOINT HONORAIRE de la bibliothèque nationale.

.

L'acquisition récente du manuscrit qui a reçu le n° 1408 dans le fonds hébreu de la Bibliothèque nationale est une des plus heureuses qu'ait faites depuis longtemps le Département des manuscrits. À plusieurs titres, ce manuscrit, bien qu'il soit incomplet du commencement et de la fin, mérite de retenir l'attention, au moins autant que les no 1380 et 1388, qui ont été analysés ici (1); il est de grande valeur pour l'histoire littéraire de la France, pour la linguistique grecque et romane, pour la paléographie.

C'est un volume sur parchemin, qui contient 194 feuillets de format petit in-4o et un morceau fragmentaire, les uns à deux colonnes (fol. 1-38 et 4788, puis 175 à 194), les autres à longues lignes (fol. 39-46 et 89-174), d'écriture rabbinique primitive, en partie du xe siècle, en partie du xive. Hl constitue une sorte d'encyclopédie religieuse, un (littéralement : « il y a de tout »), composée d'extraits tirés des contemporains du compilateur de ce texte. Quel est l'auteur? Son nom figurait peut-être sur les premières ou sur les dernières pages du volume, qui ont disparu. On voit aisément, en feuilletant l'œuvre, que l'écrivain, né sur les bords du Rhin, était un disciple des écoles du Nord de la France, et il se peut bien que ce soit Eliézer ben Yoél Halévy, de Bonn, pour peu que l'on tienne compte des noms de savants dont l'auteur invoque l'autorité. Cet Eliézer (2) est né vers 1160, ou au plus tard en

(1) Not. et extr. des Man., t. XXXVI (1899), p. 267-314, et t. XXXVIII (1903), p. 1-25. (2) Voir H. Gross, Monatschrift für Geschichte

u. Wissenschaft des Judenthums, t. XXXIV (1885), p. 303 et suiv., 367, 505, 555, XXXV (1886), p. 24 et 74.

« PrécédentContinuer »