1 ΚΕΦ. ΙΗ'. Τί δὲ εἴπωμεν ἐπὶ τῷ μεμαρτυρημένῳ Δαβὶδ, πρὸς ὃν εἶπεν ὁ θεός·1 εὗρον ἄνδρα κατὰ τὴν καρδίαν μου, Δαβὶδ τὸν τοῦ 2Ἰεσσαὶ, ἐν ἐλέει αἰωνίῳ ἔχρισα αὐτόν· ἀλλὰ καὶ αὐτὸς λέγει πρὸς τὸν θεόν, ἐλέησόν με, ὁ θεός, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου καὶ κατὰ τὸ πλῆθος τῶν οἰκτειρμῶν σου ἐξάλειψον 3τὸ ἀνόμημά μου. ἐπὶ πλεῖον πλῦνόν με ἀπὸ τῆς ἀνομίας μου, καὶ ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας μου καθάρισόν με· ὅτι τὴν ἀνομίαν μου ἐγὼ γινώσκω, καὶ ἡ ἁμαρτία μου ἐνώπιόν 4 μου ἐστὶν διαπαντός. σοὶ μόνῳ ἥμαρτον, καὶ τὸ πονηρὸν ἐνώπιον τοῦ ἐποίησα· ὅπως ἂν δικαιωθῇς ἐν τοῖς λόγοις 5 σου καὶ νικήσῃς ἐν τῷ κρίνεσθαί σε. ἰδοὺ γὰρ ἐν ἀνομίαις συνελήφθην καὶ ἐν ἁμαρτίαις ἐκίσσησέν με ἡ 6 μήτηρ μου. ἰδοὺ γὰρ, ἀλήθειαν ἠγάπησας. τὰ ἄδηλα καὶ 7 τὰ κρύφια τῆς σοφίας σου ἐδήλωσάς μοι ῥαντιεῖς με ὑσ σώπῳ, καὶ καθαρισθήσομαι πλυνεῖς με, καὶ ὑπὲρ χιόνα 8 λευκανθήσομαι. ἀκουτιεῖς με ἀγαλλίασιν καὶ εὐφροσύ θνην, ἀγαλλιάσονται ὀστᾶ τεταπεινωμένα. ἀπόστρεψον τὸ πρόσωπόν σου ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν μου, καὶ πάσας τὰς ἀνο10 μίας μου ἐξάλειψον. καρδίαν καθαρὰν κτίσον ἐν ἐμοὶ, ὁ θεός, καὶ πνεῦμα εὐθὲς ἐγκαίνισον ἐν τοῖς ἐγκάτοις μου. 11 μὴ ἀπορίψῃς με ἀπὸ τοῦ προσώπου σου, καὶ τὸ πνεῦμα 12τὸ ἅγιόν σου μὴ ἀντανέλης ἀπ ̓ ἐμοῦ. ἀπόδος μοι τὴν ἀγαλλίασιν τοῦ σωτηρίου σου, καὶ πνεύματι ἡγεμονικῷ 6 CAP. XVIII. 1. ελαιει. 1. ελαιος. 3. επιπλιον. 4. νικησεις. 5. πλυνιεις. Ita perspicue in codice legi testatur Tischendorfius. 9. ἐξαλειψ.. εμο. 10. ενκατοις. 11. απο..ψεις. . 11. ματο. 11. αντανε. .μου. 12. αγαλλ ....... ...... νικω. ουσωτηρίου. 12. CAP. XVIII. 1) εἶπεν ὁ θεὸς] Et quae Act. XIII 22, et quae Ps. LXXXVIII21 leguntur, ad hunc locum spectant. 2) λέγει πρὸς τὸν θεὸν] Ps. LI3-19. 3) ἐνώπιόν μου ἐστὶν διαπαντός] Vulgo legitur ἐνώπιόν μου ἐστιν, sed vid. R. A. Lipsius, grammat. Untersuchungen p. 50 sq. 4) συνελήμφθην] Ita iamdudum in libello temporario lutherano 1. c. p. 422 scribendum esse monuimus, et recepit Hilgenfeldius. 5) ἰδοὺ γὰρ ἀλήθειαν ἠγάπησας· τὰ ἄδηλα καὶ τὰ κρύφια της σοφίας σου ἐδήλωσάς μοι] Ita LXX interpretes et versiones omnes, etiam Hieronymi. Ali CAP. XVIII. Quid autem de Davide, qui egregium testimonium obtinuit, 1 dicemus? Ad quem locutus est Deus: ,inveni hominem secundum cor meum, Davidem, Iesse filium; in misericordia sempiterna unxi eum.' Atqui ille etiam dicit Deo:, miserere 2 mei, Deus, secundum magnam misericordiam tuam et secundum multitudinem miserationum tuarum dele iniquitatem meam. Amplius lava me ab iniquitate mea, et3 a peccato meo munda me; quoniam iniquitatem meam ego cognosco, et peccatum meum coram me est semper. Tibi soli peccavi, et malum coram te feci, ut iustifice- 4 ris in sermonibus tuis, et vincas, cum iudicaris. Ecce 5 enim, in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea. Ecce enim, veritatem dilexisti. Incerta et occulta sapientiae tuae manifestasti mihi. As-6.7 perge me nunc hyssopo, et mundabor; lava me, et super nivem dealbabor. Auditui meo da gaudium et laetitiam, 8 et exultabunt ossa mea humiliata. Averte faciem tuam 9 a peccatis meis, et omnes iniquitates meas dele. Cor 10 mundum crea in me, Deus, et spiritum rectum innova in visceribus meis. Ne proiicias me a facie tua, et spiri-11 tum tuum sanctum ne auferas a me. Redde mihi laetitiam salutaris tui, et spiritu, qui carni imperat, confirma 12 Masorethae, quorum est hodierna pun- 7) καὶ πνεύματι ἡγεμονικῷ] Textus 13 στήρισόν με. διδάξω ἀνόμους τὰς ὁδούς σου, καὶ ἀσε14 βεῖς ἐπιστρέψουσιν ἐπί σε. ῥῦσαί με ἐξ αἱμάτων, ὁ θεός 15 ὁ θεὸς τῆς σωτηρίας μου. ἀγαλλιάσεται ἡ γλῶσσά μου τὴν δικαιοσύνην σου, κύριε, τὸ στόμα μου ἀνοίξεις, καὶ τὰ 16 χείλη μου ἀναγγελεῖ τὴν αἴνεσίν σου. ὅτι εἰ ἠθέλησας θυ17 σίαν, ἔδωκα ἂν ὁλοκαυτώματα οὐκ εὐδοκήσεις. θυσία τῷ θεῷ πνεῦμα συντετριμμένον· καρδίαν συντετριμμένην ὁ θεὸς οὐκ ἐξουθενώσει. ΚΕΦ. ΙΘ ́. 1 Τῶν τοσούτων οὖν καὶ τοιούτων οὕτως μεμαρτυρημένων τὸ ταπεινοφρονοῦν καὶ τὸ ὑποδεὲς διὰ τῆς ὑπακοῆς οὐ μόνον ἡμᾶς, ἀλλὰ καὶ τὰς πρὸ ἡμῶν γενεὰς βελτίους ἐποίησεν, τούς τε κατα2 δεξαμένους τὰ λόγια αὐτοῦ· ἐν φόβῳ καὶ ἀληθείᾳ. πολλῶν οὖν καὶ μεγάλων καὶ ἐνδόξων μετειληφότες5 πράξεων ἐπαναδράμωμεν ἐπὶ τὸν ἐξ ἀρχῆς παραδεδομένον ἡμῖν τῆς εἰρήνης σκοπὸν, καὶ ἀτενίσωμεν εἰς τὸν πατέρα καὶ κτιστὴν τοῦ σύμπαντος κόσμου, καὶ ταῖς μεγαλοπρεπέσι καὶ ὑπερβαλλούσαις αὐτοῦ δωρεαῖς τῆς εἰρήνης 3 εὐεργεσίαις τε κολληθώμεν. ἴδωμεν αὐτὸν κατὰ διάνοιαν, καὶ - 13. διδα.....μους. · 13. καια.....ς. 14. σε.....με. 14. της...ηριας. — 15. .... λιασεται. 15. την ...αιοσυνην. 15. ..νοιξεις.— 15. αναγ. ελει. — 16. η.ελησας. CAP. XIX. 1. ταπεινοφρονον. quod confirmat Tischendorf. 1. αλλας („sic" Tischendorf). 1. τουστε. 2. πραξαιων. mens: καὶ πνεύματι ἡγεμονικῷ στήρισόν με. Vulgata: Et spiritu principali confirma me. WOTTON. 8) στήρισόν με] In codice est στήρισον, apud LXX στήριξον. Quod non recepimus, quia etiam N. T. non caret aoristo in σα exeunte. Cf. Luc. XXII 32 στήρισον; ΙΧ 51 ἐστήρισεν in Tischen dorfii editione VIII maiore. 9) ῥῦσαι] Hoc primus reposuit Iunius. CAP. ΧΙΧ. 1) τὸ ταπεινοφρονοῦν] Hic et a libris editis et a librario secedendum duximus. In libris editis est ταπεινόφρον, sed haec forma adeo mihi suspecta est ut eam expulerim. Tametsi enim forma ταπεινόφρων (contracta, opinor, ex ταπεινοφρονών) exsistat, tamen ταπεινόφρον quin exsistat magno opere dubitamus. Participio autem ταπεινοφρονοῦν delectatur Clemens: vid. XIII 3. XVI 1.2. XVI 2. XXX3. XXXVIII 2. Denique in codice cum ταπεινοφρονον exstet, memores eundem librarium supra XVII2 ταπεινοφρωνων scripsisse, facilius duximus eum heic quoque litteras confudisse quam verbum ταπεινοφρον illicite prolongasse. 2) τὸ ὑποδεὲς] Adiectivum ὑποδεὲς me. Docebo iniquos vias tuas, et impii ad te conver-13 tentur. Libera me a sanguinibus, Deus, Deus salutis 14 meae. Decantabit lingua mea iustitiam tuam. Domine, 15 os meum aperies, et labia mea adnuntiabunt laudem tuam. Quoniam si voluisses sacrificium, dedissem uti-16 que; sed holocaustis non delectaris. Sacrificium Deo 17 spiritus contribulatus; cor contritum et humiliatum Deus non despiciet.' CAP. XIX. Talium igitur et tantorum, qui tam clarum elogium consecuti 1 sunt, humilitas et per obedientiam egestas non tantum nos, sed et eos qui fuerunt ante nos meliores reddidit eosque qui in timore et veritate susceperunt eloquia eius. Quare multorum magnorum- 2 que et inlustrium factorum participes facti recurramus ad pacis scopum nobis ab initio traditum, et totius mundi parentem et creatorem diligenter intueamur, atque illius magnificis et exsuperantibus donis pacis et beneficiis firmiter adhaereamus. Cogitatione 3 Colomesius male substantivo subiectio vertit. Collaudatur enim h. 1. voluntaria sanctorum hominum egestas. Vid. Luc. X 4. 3) τούς τε καταδεξαμένους] Hilgenfeldius speciosius, nisi fallor, quam rectius h. 1. tous ye scripsit. Etenim — ut taceam particulam yɛ apud Clementem nusquam legi (vid. ind. verb.) Hilgenfeldii scriptio si vera esset, non καταδεξαμένους, sed καταδεξαμév as scripsisset Clemens, cum praecedant yɛvɛaí. Et errat Cotelerius, copulam te nempe significare opinatus: est enim vera copula, qua, postquam qui sunt (Яμăs) et qui fuerunt (vàs лçò ημшν уενεάs) memorati sunt, denique universe ad omnes qui credunt transitur. Quod quanquam ita est, tamen non legendum est καταδεξομέ vous, quod proposuit Davisius, sed di cuntur hoc verbo ii qui praeter ἡμᾶς, i. e. Romanos et Corinthios, Christi sunt fidem amplexi. Cf. XLVI 5. 4) τὰ λόγια αὐτοῦ] sc. θεοῦ, ut supra c. II 9. XIII 3. Et fallitur qui praecedens ἐποίησεν cum subiecto θεός coniungit, cum verbum ἐποίησεν ad τὸ ταπεινοφρονοῦν καὶ τὸ ὑποδεὲς trahendum sit. 5) πολλῶν οὖν καὶ μ. κ. ἐ. μετειληφότες πράξεων] Participes πράξεων sumus, quia earum memoriam nobis prodit S. Scriptura. Davisius. Ad verbum лάšεшv quod attinet, recordamur πράξεις τῶν ἀποστόλων, quod ad sensum, epistulam ad Hebr. c. XI bene citat Wottonus. 6) κολληθῶμεν] Teneamus pacem aeque firmam ac ea est quae in rerum natura tenetur. HEFELE, ἐμβλέψωμεν τοῖς ὄμμασιν τῆς ψυχῆς εἰς τὸ μακρόθυμον αὐτοῦ βούλημα· νοήσωμεν πῶς ἀόργητος· ὑπάρχει πρὸς πᾶσαν τὴν κτίσιν αὐτοῦ. ΚΕΦ. Κ'. Οἱ οὐρανοὶ τῇ διοικήσει αὐτοῦ σαλευόμενοι ἐν εἰρήνῃ ὑπο2 τάσσονται αὐτῷ. ἡμέρα τε καὶ νὺξ τὸν τεταγμένον ὑπ ̓ αὐτοῦ δρό3 μον διανύουσιν, μηδὲν ἀλλήλοις ἐμποδίζοντα. ἥλιός τε καὶ σελήνη, ἀστέρων τε χοροὶ κατὰ τὴν διαταγὴν αὐτοῦ ἐν ὁμονοίᾳ δίχα πάσης 4 παρεκβάσεως ἐξελίσσουσιν τοὺς ἐπιτεταγμένους αὐτοῖς ὁρισμούς. γῆ κυοφοροῦσα κατὰ τὸ θέλημα αὐτοῦ τοῖς ἰδίοις καιροῖς τὴν πανπληθῆς ἀνθρώποις τε καὶ θηρσὶν καὶ πᾶσιν τοῖς οὖσιν ἐπ ̓ αὐτὴν ζώοις ἀνατέλλει τροφὴν μὴ διχοστατοῦσα μηδὲ ἀλλοιοῦσά τι τῶν 5 δεδογματισμένων ὑπ ̓ αὐτοῦ. ἀβύσσων τε ἀνεξιχνίαστα καὶ νερτέρων ἀνεκδιήγητα κλίματα· τοῖς αὐτοῖς5 συνέχεται προστάγμασιν. 6 τὸ κύτος τῆς ἀπείρου θαλάσσης κατὰ τὴν δημιουργίαν αὐτοῦ συστα θὲν εἰς τὰς συναγωγὰς οὐ παρεκβαίνει τὰ περιτεθειμένα αὐτῇ κλεῖ7 θρα, ἀλλὰ καθὼς διέταξεν αὐτῇ, οὕτως ποιεῖ. εἶπεν γάρ ἕως ὧδε δἥξεις, καὶ τὰ κύματά σου ἔν σοι συντριβήσεται. ὠκεανὸς ἀνθρώποις ἀπέραντος, καὶ οἱ μετ ̓ αὐτὸν κόσμοι ταῖς αὐταῖς τα .7 CAP. ΧΧ. 1. εμποδι.οντα. 3. αστε.ων. 3. .υτου. 3. .παρεκβάσεως. 3. ..υς. 5. κρίματα. 6. κρυματα. quod confirmat Tischendorfus. |