3

fenfu,an orbati.Si donati à te creduntur,propemodum & bestîæ cum habeant conditionem infan tium,authore Ariftotele,imo experientia comoftrante,bruta quoq; habebunt fenfum, quéadmo-dum & pueri:qui cum habeant intellectum confopitum, fenfu reguntur folummodo bruta,igitur citra intellectum,quid oppediet quo minus fenfu regantur?Quòd fi propter dogmatis tui cotuma ciam pueros infenfibiles facis,iniuriam generi humano infers,dum hominem concedis aliquãdo & fine ratione, & citra fenfum effe. Quale igitur eft illud,quo ad hubera matris fe conferunt quale illud quo ad rifum concitatur? rident enim aliquan do,flent fæpifsime quid ergo fine fenfu rifum Jaxant,& lachrymas demittunt Sed age iniurius non fis,contumeliam iftam donent tibi pueri. Si infantúli fenfu carent,cum procedente ætate fenfu fruantur, vndenam illis conuchitur nouus fen •fus quæ vehicula finges aut fecretos naturæ cuniculos,per quos fubrepens infinuetur sensus, aut per quos canaliculos defcendens inftillabitur hominibus fenfus ifte? Obfecro parcus efto in dogmatibus iftis:fenfibilitas cuim differetia effentialis eft, nifi nouam cum philofophia dialecticam mageniris.Quare fi in ætatis profectu fenfus eft accefsio & fenfibilitatis erit coquifitio & differé-tiam effentialem nouá ætatis incremento fibi cóciliabit homo,aduertis quo fe præcipitem det tua hæc philofophia Præter hæc ftatue quid animal fit. Credo vulgatam omnium philofophorum dif 'efinitionem recipies fubftantia fenfiblem,& fyllogifmu, que Græci aphyton vocant cocinuabis, -qanimal substantia eft animata fenfibilis. Brutum animal eft,igitur fubftätia animata fenfibilis,

Credis ad hoc motum brutorum in principiú alteru effe referendum citra fenfum, fuccinu trahit paleam, magnes ad fe cogit ferrum:ita & bruta trahi à fenfibilibus. Sed collatio hæc toto cało errat.Senfibilia enim non funt prædita vi tractiua,experiretur enim humanus fenfus huc tractum ¿quem non experitur,& initium motus extra bruta effet locandum,id quod dudum reiecimus. Et furfum omnis tractus tractum qualitate noua afficit,quod experti funt phyfici,magnetem lapidem alliis oblmientes tractione fufpendille. Quas ergo fluxiones cócedes in fenfibilibus ommib,qui-bus miniftratibus bruta trahantur in ípfa?atq; cùm effluxiones iftas tractorias corpulētas cogaris cocedere, qur bruta anima diuifibilem affirmas,confentaneu erit perpetuas effluxiones fenfibilia extenuare perpetuus nãq; ille proprie fubftantiæ fluxus iftud conficiet. Ettibi in huiufmodi paradoxo contingit plane,vt Democriticam doctrina ab orco (quod aiunt) reuocare videaris.Quippe Democritus effluxiones iftas in orbem intrufit,quibus & fenfiones fenfuu exercebat. Etlupu fugiés,habes obuiû leonem. Quod fi adeò tibi tuu arrifit placitum,oportuiffet has vires tractiuas, ad quas refugis.legitimis probationibus introducere, Quis enim gratis tibi credet in colore & in *Todore vim elle fenfuu cópulforiam, fi tracti à colore videmus,cùin tractio fit localis motus, vifio igitur eitra motum localem non continget? Verum potentia quieta fenfibili immoto vifum experimur:quis ergo aut qualis eft ifte tractus tuus nouus? Et demum,quatum ego coniicio,doctrina hæc tua potius vulgaris eft,qua philofophica. Vulgus enimi bruta fine fenfu credit: & fcomma te ifto infipientes homines ferit,eftis brata fine fenfu,nefciêtes diftinguere inter fenfum,& intellectum,quemadmodum & quidam prifci philofophi nihil diftinxerut:fed confundentes vtrüq;, fenfum crediderunt intellectum:quos acriter Ariftoteles reprehendit in primo de anima.&.4.me taphyfices.textu, 21.&.22. Empedocles, Democritus, Parmenides huius placiti referuntur,horü ci neres iam diu combuftos, & oblitos, in orbem noftrü excitas, vt verum fit peripateticum verbů, opiniones recurrunt in infinitu. Atq; hæc duo funt maximo interuallo difiuncta,fenfum habere, & fentire,fe fenfu gaudere,quæ enim credis fe mutuò confequi. Nos verò nullam confecutionem mutuam hic arbitramur,funt enim duæ mutationes diuerfæ & fentire,& fentire fe fentire. Altera 'quidem directa eft,vt nofti,alteraverò reflexa,quare diffociantur fepifsimè in hominibus,nedum in brutis.Fieri igitur poterit brutum fenfionem habere,& fenfu potiri citra reflexioné. Et ne moleftiorem facia difputationem poftremò addam nonnihil de feminibus: fiquidem capis tuo iudicio non leue exemplu, vt motuú brutorum caufam fine fenfu iuuenias. A duertis enim femina vi diuina effe prædita,innumerabili operatione formare foetum. Vt igitur non adiuuante sensu à feminibus formatio & organizatio materie,partiú diftributio,neruoru confolidatio,carnis mollificatio,cartilaginis diductio neruorü,atq; venaru,& arteriarû extenfio,calori aut frigori tribui non poffunt fed altior caufa eft repetenda:ita in motibus brutoru,fi exeplum bene colligit,colligendu videtur, Ego aute feio Ariftotelem virtutem feminaria contëplantem in admirationem fuille du&tum,illaq; intellectui practico cotuliffe, Scio Auicena fua colchodeă introduxiffe, Galenus his Ho contentus,etiä voluit illam effe vim diuinam,Sed quid hęć ad motu animaliu brutoru? prope

modum nihil.Bruta enim cùm animalia fint,à fe ipfis habent vnde moueantur, & initiët motum, femina verò iranimata cùm fint,non habent vnde initient motú, & nifi aliūde actuentur à calore receptaculi proprii operatione, deftituatur.Quòdq; hoc verû fit, ipfa plantarú germina haud dubio demonftrant:quæ fi peregrina in noftra terrà infundatur, vt Afiatica,aut Aphricana,aut Indiça,à propria natura degenerent,& in noftroru germinum quantitatem,faporem,colorem declinat. Hoc qui hortos colit,in rapis,raphanis,braficis,& id genus facile iudicabit, Id quod indicium eft, a terra noftra illa moueri,atq; actuari. Et reuera motus brutoru angelicę tribuere virtuti,quæ tanq; prefes fit in motib? his adminiftrādis,incómodū maius eft in vera philofophia,qua fenfum inter nu cocedere. Propterea scitè admodú dixit comētator,inter varias philofophorūvias, quç minori periculo laborat,eft via peripatetica:hæc fi difplicuerit,in alias diuertēs,magnis periculis fe dabit. Aduerfus fecundum.

0224

Lterum,quod item magna cenfura eget,illud eft,actum fentiendi non effe accidens diuerfum A re à potentia,fed potentiam effe fua fenfionem, Idem arbitraris de intellectu,& intellections. Et omnium confenfione doctrinam firmatam contendis euertere argumentis tuis. Preftruere tamen volo vt tecum agam paucis,quandoquide multis non licet,nobiliora paucioribus motibus egere,quá ca,que funt viliora. Hoc quidé fundamentu peripateticu eft. Quod fi negligendü iudicas,ratione oftéditur.Primü mobile vnico tantú rotatur motu,& co fimplicifsimo: quod tame eft corporü cœleftium nobilifsimum. Inter clementa ignis paucioribus couoluitur motibus cæteris elementis,eoq; magis liber eft à corruptione,& putrefactione. Elementa reliqua pluribus agitantur motibus,ac variis, propter mutuam miftorum corruptionem & generationem,eaqs cernimus iam frigere,iam çalere,iam denfari,iam rarefcere innumerabilibufq; concretionibus,& dissolutionibus ca affici. Is folus ignorat,qui non aduertit. Iam fimiffa machina mundiali ad ea,quæ manibus cotractamus,oculos referamus,clarifsima funt huius fundamenti teftimonia,Homo ille ingeniofior iudicatur,qui paucioribus eget exemplis,quibus erudiatur.Stomachus ille fanior, qui aut medicamento nullo,aut paucifsimis fuam tenet fanitatem incolumem. Et hinc rurfus ad fuprema nos referentes,diuina, & beatifsima omniu entium vnica intellectione comprehendit infinita, & inter angelicas fubftãtias,quæ paucioribus fpeciebus & intellectionibus intelligédi munus obit, illa quidem nobilior eft, vt facer Dionyfius dixit in libro fuo de coelefti hierarchia. Accedat iftis, qua nobiliora funt,neceffarium eft maiorem tenere vnitatem:q fi vnitatem,& fimplicitate:& vbi maior fimplicitas operationu,eft paucitas in numero, in vnitate multitudo,vt quæ fparfa funt in inferioribus,collecta fint in fuperioribus.Vnum duntaxat eft, quod fortafsis huic obftabit funda mēto,& illud eft,hominem nobiliorem effe brutis, qui tame cópofitior & multiplicior cft ipfis: veru cóparatio neceffariò eft tractada inter proportionabilia. Quãobre fi hoíem cófideremus, qua ho eft,operatione habet fimpliciore,& magis vna,qua operationes omniú brutoru, que eft opera tio intelligēdi homini propria:qua vero animal eft,& cófortiú habens cú brutis,habet fanè operationes plures brutis.Iftud nãq; non habet,quo fimpliciter animal eft,fed quo operatio fenfitiua feruit menti,eo multiplex eft in hole. Adde leone,qua leo eft,operatione habere fimpliciore,qua mulus,vel equus,verù etia fi huiufmodi operatio nobis occulitur,quibus poftremæ differetię reru maxima ex parte occultatur, Iam ergo ex hoc fundamêto aduertere poffumus,quid mouit Ari ftotelem.12.metaphy.lib,actu intelligendi diuina fubftantia credidiffe,& no accides:id quod folu legimus Deo tributu in peripateticis libris.Aduertebat enim ille philofophie princeps, Deu folu inter ola entia liberú effe ab omni cópofitioc,liberu ab omni potétia,eoq; fimplicifsimü & vnifsi mú,quare coactus fuit cöcedere Deu effe fuu intelligere,& fuu velle,& fuu fcire. Ab hac tn fimpli citate ruut creata oia,etia fupernę mētes.Vn acute philofophi veftigiis primarij magistri inheren tes,potêtia & actu in ipfis diftinxerüt:& probe cométator in. 3.de aia in angelis potentia fatetur, & actu diuerfa. Qui fiet igitur brutalem potentia tato honore gaudere, vt per femetipfa fine aliquo actuaduetitio pollet agnofcere, cum hoc folum dandu fit fupernæ & diuinę fimplicitati? Verü in tanta materialitate,& cópofitione vifum effe fuam vifione,auditu auditionem quis credet?Quod fi fpeciem cócedis diuerfam à potétia,quid moraris,& actu concedere? Nifi velis,actu effe fpecie, quod alterius loci & téporis eft difputare. Pręter hecvelim fcifcitari,an in intellectu,habitus cóce das,itē in volūtate, rurfu in parte fenfitiua cocupifcibili,aut irafcibili.Hos.n.fi fatearis,cu isti sint diuerfi à potetiis,funt.n.habit? adquifiti ex actoru frequétia,vt fut qualitates,fiue proptitudines,

:

quibus potetię habiles reddütur ad fuorú operu exercitiu:q fi hmoi habitus diuerfi funt à potentia,actus quid ni erunt?Poftqua enim degluticris diftinctione habitus & potentię, cætera leuia funt,que deglutiatur. Veru habitus diftinctio realis à potentia,nifi proteruia fumma negari non poteft. Siquidem facilitas illa labore noftro parta nobis ita focia, vt fiue animaduertentibus, fiue non aduertétibus nobis inhereat,proterue dicetur eandem effe cũ potentia. Eft igitur intellectus intelligens per intellectionem diuerfam,& volutas per volitionem, & eft falfigraphū argumêtū, voluntas fe ipfa eft voluntas, ergo feipfa vult.plus enim requiritur,vt velit,qua vt fit volutas. Vt enim fit voluntas,ipfa fibi fufficit,& femper eft volūtas: no tamé eft femper volēs,etfi obiectu habeat cognità,fiue prefens,plura ergo neceffaria funt, vt velit, qua vt volutas fit.Quod autem velit modò,nó eft ratione prioris volitionis,ne,pcedamus in volitionibus in infinitü. Aliquãdo vult vau,quia aliud voluit,priufqua hoc voluiffet. Obiecti igitur natura,quæ eft propter fe bona,hæc eft,quæ volütatem prouocat, vt velit,quod no volebat, In fingulis motibus Arifto, docuit vnu effe primú,in que cæteri referütur. Ita in motibus volütatis(fi tamen motus funt dicêdi) vnus eft primarius motus,in que reliqui reducütur:& hic motus eft velle finem.Hæc ergo ratio aduerten da eft in motibus volutariis,& no regula Scoti à te inducta, Vbi eft quod & quo,&c. Quod ergo voluntas voluntas fit,nó habet ab obiecto,fed à creatore:quod aute velit,ab obiecto, At vero quia cius natura eft libera,obiectum præfens prouocare poteft,compellere non poteft. Argumentum quare tuù per fallacia cófequentis peccat,malusq; eft elenchus. Colligamus igitur omnia,quæ ad uerfus opinionem tua inueximus. Intellectus nofter,item & voluntas,habent actus à fe diuerfos, quia no funt puræ nature,vt diuina natura eft,ideoq; vocat fibi cópofitionem accidentiu,quibus abeuntibus,& aduenietibus,pafsione quada immutantur,& variatur.Quare rectè dixit Peripate ticus: Intelligere eft quoddá pati,quia non fit fine actus variatione,& vicifsitudine. Id quod intel lexit de intelligere noftro,excepto diuino,quod cùm immutabile fit,non eft accidens,fed fubftatia diuina. Rurfum quãdoquidem fcientia eft in intellectu,ars,fapientia,& cæteri habitus recêfiti Sexto Ethicorú, Iuftitia fit in voluntate relata,quinto Fortitudo in irafcibili, Teperantia in cocu pifcibili,reliquú eft, vt operationes fateatur diuerfæ à potentiis ipfis:ne cogamur credere volūtate amare,& odiffe,fperate,& defperare,gaudere,& triftari,amplecti,& abominari fine vlla immu tatione fui,& in tanta mutatione ipfa immobilis perfeueret. Item in reliquis.Quod verò te mouit ad actus diuerfitatem reuellendum:quia vel actus fenfitiuus, vt vifio, effet diuifibilis, an indiuifibilis,&c.id quod probare magnopere perfequeris fermonis fumptu, memini me illius argumēti legendo perfpectiuam olim. Docui enim fenfione,aut qualibet vifione indiuifibilem effe fuapte natura quippe quæ qualitas eft,quæ omnis per fe indiuifibilis eft,cùm diuifibilitas quantitati fit germana,ex qua velut fonté cætera diuifibilitatem hauriunt.Quapropter vifio diuifibilitatem ha bet ab organo,per quod transfertur,& à potentia,in qua conditur: verù vt potentia ipfa indiuifibilis eft actu,diuifibilis verò potëtia,ita & vifio indiuifa eft actu,diuifibilis verò potentia. Partes autem ex quibus conflatur ipfa vifio, homogeneæ funt,& fimilares cu toto. Quælibet pars vifio-. nis,vifio eft.Quòd tota igitur præftat ipfa vifio, partes fingulæ præftant,reprefentare totu,& par-' tes obiecti. Quod verò pars vna dextrú folùm reprefentet,alia verò finiftrú folum, false concipit, qui ita opinatur. Neq; hoc à te exigam mea authoritate,fed ratio exigit fua vi. In fractis fpeculis imago tota reprefentatur in particulis diuifis,quæ in toto fpeculo refplendebat Coponentes jam fingula,vifio vna eft,vnu repræfentat,tota totum,indiuifa indiuifum,habet partes, fed non diuifas,habet partes,fed fimilares cu toto, eoq; totu vnum per totam reprefentatur, & per partes fingu las.quare tuo argumento motus,actus diuerfitatem non debuiffes tollere.

VE

Aduerfus tertium..

Exat te preterea generationé actus ab obiecto & potétia,& ppter tuŭ placitu cōmentis nefcio quibus Auguftinu interpretaris:nos verò potentiam & obiectu, duas caufas cófitemur fenfio nis particulares:non qp altera mediu & altera mediu operis cópleat,fed q vna fine altera poterit ni hil Nifi velis patre & matre coëuntes n generāda prole,media prolis parte alteri tribuere, media alteri. Cu enim tota ples ab vtroq; indiuifum eft:& fenfio,que tanq; ples eft,indiuifim ab vtroq; eft.Ordo aut inter potētia,actu,& obiectü ifte eft.Potêtia eft inferior actu,quippe potêtia eft gra tia actus, vt gladi eft gratia incifiois:& qd eft alteris gratia,eft illo inferis. Rurfum ac eft gratia

obiecti:co enim actum parit potentia, vt illo adiuta,obiecti naturam confequatur. quare cùm finis fit obiectum,præftabit actui.Neq; detrahitur perfectioni obiecti, q actus fit vitalis, obiectum non fit vitale,quando vitalitas hac tota actus,fpectat obiecti comprehenfionem. Porrò vitale exce dit non vitale, quando alterum non eft gratia alterius.

Quod fi contra acciderit,ceffabit illud, vel axioma Philofophicum peribit,quæ ad alterum ordinantur, illo funt viliora. Potentia ergo mouetur ab actu,actus ab obiecto,obiectum immobile, & fe ipfo mouens:ideo in huiufmodi ordine mouendi primũ cùm fit fubiectum,hoc eft maximè perfectum. Verutamen aduertere oportebit,obiectum habere confiderationes duas,& fecundum effentiam fua,que eft effentia coloris,fi de vifibili agatur,aut quatenus vifibile eft,effentia obiecti relata ad vifum inferior eft:at verò vt vifibilis cft,nobilior eft potétia & actu: quia vtriufq; finis eft.Quòd fi te vrget argumentum tuū,actus vitalis eft,& obiectum no vitale,vrgeberis item hoc argumento,pulex vitalis eft,& coelum non vitale,vt pleriq; probabiles doctores dicunt,Et vitá cocli Hieronymus aduerfus Origenem dānat. Ceffant igitur arguméta tua de potêtiis,& actibus, & obiectis.Neq; vt femel finiam mireris iam fi aliquid perfectius fe gignat,quádo obiectum,vt ia collegi ratione mihi infolubili,nobilius fit actu.Quare vanida eft admiratio,qui fiet obiectu caufa re actum vitalem fe nobiliorem,cùm contra hic fit vilior, Erant hic multa repetéda altius,fi ex pro fello hic cœpiffem:verum cùm hæc non vt instruă te dicto,sed vt exequar quod precipis,non am plius deducendus eft fermo de re hac,

Q

Aduerfus quartum.

Vartum,quod non folidis radicibus tanto culmine extruedo neceffariis,fundafti,est sensum comune non effe potentiam organicam,neq; potentiam particularem, fed ipfam animam effe fenfum comune. Primú quátú abhorreat à veftigiis peripateticis,peripateticus ipfe me tacen te,clamat in libro de fomno & vigilia.cap.2.cuius verba funt, Eft autem quædam & comunis potentia fequens oës,quç & quod videt & audit,fentit,nō enim vifu videt qd videt,& iudicat vtiq;. & poteft difcernere, alia quidem dulcia funt ab albis,neq; guftu, neq; vifu,neq; ambobus, fed quadam communi particula omniü fenforiorum. Nam eft quidem fenfus vnus,& principale fenforium vnú.Iam ergo fi fenfus cómunis habet fenforiú vnú principale,cùm fenforiu fit id ipfum, quod organum,erit potentia organica. Aduertendum tamen fenforium principale dixiffe Aristo telem efle vnu, fubintelligens fenfum hunc cómunem. Alia item sensoria habere non æquè principalia,quç funt fenforia aliorum fenfuum.Neq; incófideratè dixit Ariftoteles particula effe vnå, credens particularem effe potentiam fenfum communem à cæteris fenfibus diuerfam. Verùm fi anima ipfa eft comunis fenfus,abfurdiffimè dixiffet Ariftoteles,fenfum effe particulam animæ. Clarius vertamus fermone,& videbis quanta fit abfurditas. Anina eft particula fui ipfius:totum eft pars fui ipfius.Adde quæ fcripfit Ariftoteles.2,de anima,textu.146. qfi Ariftoteles non eft audiendus,fed ratio fola eft perfequeda, tibi neganti fenfum,non erit facilè fenfum comunem pro bare particula diuerfam à cæteris fenfibus. Verum argumento antiquo molienda eft probatio aduerfus tuam fententiam, Brutum videns lucem fentit fe videre luce,& no per vifum, ergo per aliā potentiam, Prima parte antecedentis probo,quam tu inficiaberis. Credis enim bruta non fentire fuas fenfiones,quod hoc eft officiuni mêtis,id quod contradicit & Græcis ac Latinis authoribus cotra fentiétibus, Themeftium dico in paraphrafi.ad.2.de anima.textu.148.Alexandrum item in paraphrafi de anima, Philoponu in comentario,item & Simpliciu, & diuum Thomam in prima parte.quæftione.78.articulo.4.Sed vt video doctores negligis,nifi tibi fuffragentur,Hoc igitur iu beo valere, argumentum tuum exuifceremus,& vires illius excutiamus. Primam igitur partem antecedentis probo,Fac brutum effe in tenebris,tuc fentiet, fe nihil videre:q fi inficiaris, oftenda tibi. Tenebræ funt fenfibile per accidens,vt filentium,quemadmodum Auguftinus in quodá fer mone dixit cú Ariftotele.fi funt fenfibiles per accidens,fentiri poteft à bruto tenebra dum fentit fe non immutari à luce. Iam verò cùm priuatio & habitus in candem fpectent potentia,fi brutum fentit se non immutari à luce,ergo fentiet fe immutari à luce. Alteram partem antecedentis probe mus.Vifus enim non poteft videre fe videre,cùm vifio non fit vifibilis,cùm color no fit, nec lux, reftat ergo per aliam potentia.Scio te iam fubridere argumentum. Eueftigio refpondebis non per alteram potentiam,fed per animam cómunem. Porrò autem cùm anima fit diffufa in totu corpus, & officium fenfus communis maximè exerceatur in certa parte corporis, & non in toto corpore,

oportebit proferre rationem,cur in certa parte corporis,fiue cor ea fit, fiue cerebru curamus nihil, fit comunis fenfus,& non in reliquis partibus corporis,maximè fi perfiftis in fide tua,animă fen fitiuam effe diuifibilem. Si ergo certa pars corporis illi tribuitur ad officina fua,restat sensum cómunem potentiam effe organicam. A ut dicendum eft quare vifus potentia organica eft:certè non ob aliud,præterquà, certa partem corporis,id eft oculos,his muneribus obeundis concreată ha bet. Ex quibus omnibus planu erit colligere veram effe philofophia,qua tu magna contentione diffiteris,& fenfum habere iudiciu, quod Ariftoteles exprefsè docuit libro de fomno & vigilia, cap.2.Etenim fenfus comunis iudicat de fenfionibus aliorü fenfuum,itē sentit easdem fenfiones. Aduerfus quintum.

QV

Vintum eft illud,quod tritam,& regia philofophoru viam obftruit, & quod philofophoru in doctrinis erat proloquiu,materia effe primam,tu antiquãdū doces,vniuerfamq; philo fophiam inuertendam & innouandam.Mitto qp tecum pugnant theologi omnes, credentes hanc materiam effe,vt in omni fchola receptam, Platonica inqua & Peripatetica, quæ reliquorum fcholarů funt antefignanæ. Mitto præterea oraculu facrum in libros fapientiæ,Deum omnia feciffe ex inuifibili materia.tecũ enim nó eft agendu teftimoniis,fcd argumentis:no enim de fide est modò difputatio,fed quantu argumēta phyfica pofcunt, Etenim fi theologica cefura effet adhibenda,tua hæc propofitio de hærefi effet taxanda,aut faltim temeritatis notam no euaderet. Veru phyfica fit militia, Materiam primam negas,continuò concedis elementa fimplicia effe,citra illam copofitio nem materiæ & formæ. Itaq; cu elementum corrüpitur,in nihil refoluitur, nulla fuperftes manet. pars,nec integralis,nec effentialis. Jam ergo cùm ex elemétis mifta conflentur,vt ipfa miftoru refolutio oftendit,ipfa elemēta quæ mifta conflant,qua ratione caufæ coëant in mifto,eft à te peten dum:nu tanquã formæ miftorú, an tanquã materiæ,an efficiétes,an finales caufa?Si materię funt. miftorü,materia erut prima.prima enim materia eft ex qua aliquid primò fit.metaphyficorü.c.5. de elemento,& faltim in nominü diffinitione,no eft difcrepandů ab vfu maioru.ædificabit enim quilibet pro fuo arbitrio diffinitiones.Imò verifsimè non erüt clementa,quia ex elementis nihil. primò fit,eodem Ariftotele afferente in eodem loco,confulteq; ob ea caufam quatuor no vocauit. elemeta,fed vocata eleméta,quia illa non erant prima in miftorü cópofitione. Cæterù fi tibi funt prima ex quibus mifta cóponùtur,iam non erunt elementa,fed materiæ primæ,indeq; cóficietur quatuor effe materias primas fpecie diuerfas,id quod quàm absurdu sit,facilem habet oftenfione. Sin caufę funt efficiêtes,opponitur tibi item effe materiales,ex ipfis enim aliquid fit,& efficientë. caufam,& materia prima credis idē;cũ ex diametro pugnet.illius enim eft pati,huius vero agere. Si formas cócedis,confequés tibi eft,& materia prima,& form in idem coire.Accedit code,fi ele menta funt fubftãtiæ fimplices,& incópofitæ ex materiæ glutino & formæ,vix intelligibile eft, vtextefæ, vt quatæ funt,vt item corruptibiles,vt gñabiles. Credebat comētator in libro de fubfta tia orbis cœlu fimplex effe,&quátu,id quod tu elemétis tuis tribuis, inductus enim fuit in ea fen tentia comentator propter cœli incorruptibilitate. Duru enim credebat cópofitũ aliquod esse incorruptibile,ideo voluit fimplex vt incorruptibile cœlü crederet,Quod fi eleméta fimplicia funt & incópofita,incorruptibilia erunt.Refugies argumentu affectiones qualitatú cótrariaru parere corruptionem.Verùm argumentu perfiftet in robore,fi eleméta effent fimplicifsima, vt credis,af fectionibus iftis orbaretur, Adiungamus deu effe purifsimú actú folü vt iam fupra meminimus, quare,quæ viciniora funt fubftantiç diuinæ,puritatis actus magis funt participia:que verò maximè diftat,tenuiter admodü fapiunt actu,multa verò potentia funt imbuta. Etenim fubftãtia ratio nalis,quæ inter fpirituales procul abeft à natura diuina,exile eft quod habet de actu intelligēdi, vt fcitè Arabes philofophi dixerunt eam effe in vmbra intelligentia.Rurfum in ordine corporu, corpora coeleftia,quæ totius mundanæ machinæ iugo funt pofita,actum nimium participat, funt enim incorruptibilia,quippe ad alia forma potentia carent:elementa autem,cùm infima fedem te neant in corporibus,actus participat paru,cùm facilè corrupantur.abundabunt ergo altero oppo fito,puta materia,& potentia; potentialitas autem propria eft materiæ, præfertim potentialitas ad corruptione & generatione que eft in elementis. habent ergo materia elementa,& illa erit prima. Præter hec breuicula fit collectio, Corrupuntur elementa,igitur materia habent.Fac ignem corru pi,corruptio illa cùm fit mutatio in quo eft?in toto igne dices, Atq; ignis corrüpitur per primum non effe,quádo corrüpitur,igitur non eft:quare mutatio illa erit in non ente:quod cùm fit impof