ERUDITO LECTORI

MICHAEL MAROTT A.

Ecundus hic tomus operum eruditiffimi ANTONII DADINI ALTESERRÆ, qui typis meis nunc in publicum emittitur, continet ASCETICON five originum rei monafticæ libros decem, & ex Parifienfi editione anni M DC LXXIV defcriptus eft. Opinio jam pervulgata de optimis librorum editionibus, quæ in Tranfalpinis regionibus elaborari creduntur, quamvis, animadverfis tot tantifque erroribus, quibus tractatus de ecclefiaftica jurifdictionis vindiciis fcatet, apud me multum vacillare cœperit; non tamen omnino interciderat: nimirum opus illud poftumum prodiit, & ita a multis defcriptum fortaffe fuerat, antequam ad typographi manum perveniret: & typographus vel lucri cupiditate, vel alia de caufa, emendandæ editioni feligere voluit viros tantæ rei impares, & qui vix Latine & Græce legere scirent. Verum ubi animadverti, etiam opus de rei monaftice originibus innumeris mendis effe confpurcatum; tandem verum effe vidi, ubique gentium eadem regnare vitia. Etenim opus hoc auctore vivente Parifiis editum eft: atque ideo exemplar ab ipfo prelo committi debuit. Lubens admitto, menda multa

Tom. II.

in citationibus, & quæ in fragmentis auctorum paffim in toto opere relatis occurrunt ipfius auctoris fuiffe, utpote qui fæpe ex memoria, qua multum valebat, citationes & aliorum loca defcribere potuit. Sed dubitationi nullus locus effe debet, errores in recta fcribendi ratione, & in fyntaxi frequentes, typographo adfcribendos effe cujus rei certum eft argumentum auctoris eruditio & utriufque linguæ peritia.

:

Quæ quum ita fint, plane conftat, fæculi vitia omnibus gentibus effe communia, optimafque librorum editiones non ex locis, ubi elaborantur, fed potius ex induftria curis & eruditione eorum, qui illas qui illas procurant, effe extimandas. Et profecto optimas & emendatas librorum editiones Tranfalpinæ regiones dederunt, ubi typographi fuerunt JANNUSOVII, MILLANGII, STEPHANI, BADII, DOLETI, CASTONI, aliique; emendandifque plagulis BERGLERI, ERASMI, FRISNERI, WeDELII, fimilefque præfuerunt. Emendatæ fimiliter in Italia prodierunt, illæ fcilicet, quas dederunt typographi SCHWEINHEIMI, PANNARZII, SPIRENSI, MANUTII, JUNTÆ, fimiles; corrigendis vero plagulis CAMPANI, MOMBRITII LASCARI, ALCYONI, JUSTINI, MUSURI, JUNTINI, ceteri de litteris benemeriti operam dederunt. Sed poftquam ars typographica tantum præfentis lucri gratia ab iis exerceri cœpit, qui vix Latine legere fciunt, & ejufdem conditionis homines curandis editionibus emendandifque plagulis præpofiti funt, mirum videri non debet, fi æque in Tranfalpinis regionibus ac in Italia librorum editiones parum emendatæ & aliis nominibus imperfectæ frequenter prodierunt, & in diem prodeunt. Tantum libri egregia forma in publicum emitti folent, fi a viris fapientibus & litterarum amantibus, magis propter gloriam, quam propter lucrum fufcipiuntur & curantur.

Sed redeo ad Parifienfem editionem hujus operis. Errores in ea comprehenfi multiplicis funt generis: alii nimirum fpectant orthographiam, & ignorantiæ vel negligentiæ typogra phi adfcribendi funt : alii fenfum dubium & obfcurum reddunt: & alii legum & canonum aliorumque auctorum citationes & loca corrumpunt: quorum aliquot infra exhibeam. Qui vero maxime turbant ii funt, qui in citationes irrepferunt . Sane quamvis eruditum fit aliquod opus; parvi tamen, aut nullius ufus effe poteft, fi talibus mendis refertum fit. Quifque

facile intelliget, nonnifi magno exantlato labore mihi licuifse ejufmodi menda abftergere; ea nimirum tolli haud poterant, nifi inspectis autographis. Sed non audeo præftare, me fimilia menda omnino deleviffe, & finceras citationes ubique reftituiffe. Id tantum poffum adfirmare, me citationes omnes legum & canonum contuliffe: idem præftitiffe in citationibus & fragmentis omnium auctorum Græcorum, quorum libros habere potui; & in locis Latinorum, quæ idoneum fenfum referre non videbantur; quæ tria præftare copi, poftquam intellexi, ALTESERRE opera mendis effe referta , prout in antiloquio primi tomi expofui. Interim vero loca auctorum, præfertim Græcorum, funt, quæ omni adhibita diligentia, propter corruptas citationes, conferre non licuit, ne in auxilium quidem indicibus adhibitis.

Sunt porro res quedam levis momenti, quæ inter errata non recenfui, quod ad margines hoc figno adnotatæ reperiuntur. Illud vero dicendum fupereft, (ne forte quis credat per negligentiam aliquid omiffum) in cap. XV. lib. IV. ubi auctor de apoftafiæ crimine agit, vel quartam poenam deeffe, vel in illis numerandis erratum fuiffe. Ibi enim dicit: Apoftafiæ pœnæ hujufmodi funt. Primo &c. Tamen poft fecundam tranfit ad quartam & ad feptimam ufque progreditur, tertia prorfus omiffa. Quod vero fieri poteft, ut tertia hæc poena, cujus ego notitiam nullam habeo, reapfe per canones aut leges irrogata fuerit, nihil mutandum cenfui; integrumque propterea eft viris rerum ecclesiasticarum peritis mutila & hiantia fupplere.

Specimen errorum qui, inter alios, in Parifienfi
editione funt admiffi.

Errores in recta fcribendi ratione, aliique,qui tipographis tribui folent :

Pag. 33. lin. penult. illufcefcente, pro illucefcente , pro illucefcente. pag. 47. lin. penult. plebeiis, pro plebejis. pag. 48. lin. 23. & 24. Nicen. pro Nicæn. pag. 49. lin. 19. fractibus, pro fructibus. pag. 59. lin. 4. ab infra, fuftendanda, pro fuftentanda. pag. 68. lin. 4. ab infra, ævi, pro avi. pag. 71. lin. 9. & 10. monaftea, pro monafteria. pag. 77. lin. 24. extinguntur, pro extinguuntur. pag. 93. in fin. ad 94. Cathedralici, pro cathedratici. pag. 95. lin. 1. & 10. Parchifia. ca, & Parchifienfis, pro Parifiaca & Parifienfis. pag. 134. lin. 14. fæcutæ,