Obiectiones Michaëlis à Palacios. OBIECTIONES LICENTIATI Ad Lectores Epiftola. T PAVLVLVM fynceri amoris, quem erga vos Phyficos, Medicos,ac Theologos habeo,quätumq; onus,vobis ignaris, omni in tempore fubea,monftré,& vt dogmata noftra(quæ quia inaudita hucufq; fuêre,admiratione legêtibus ingerunt) palàm vera effe,quatúmuis rudibus oftédam,vifum eft quinq; aduerfiones,à Licentiato Michaële à Palacios cathedrario Theologiæ in Salmaticēfi vniuerfi tate,atq; noftra ad illú Apologia typis madare:obiectionibus enim illis,atq; noftris refponfionibus, mutuisq; argumétationibus aduer fus nónulla ab eodem afferta intellectis,illuftris,vt eft, nostra doctri na euadet. Fortafsis enim aliqui ex vobis nonnullis fuafionibus aduerfi amplecti noftra piacita verebamini. Neque pro his ac aliis quantumuis improbis laboribus aliud confequi cupio,quàm vtnoftrum Codicem legatis ac perlegatis,qui per priorem lectionē mentem noftram capere non valuitis. Etiam op detrahentium & mordentium linguam vitetis, atq; qpillorum authoritatem in detractionibus nihilo pendatis,nifi cùm rationibus fufficientibus fuffultas effe noueritis. Confcius enim mihi fum,nullas,quæ vigorem vllum habeant, aduerfus rios adduci poffe, præter eas,quas nos in noftro Codice,atq; in præfenti opere enodamus. Quid enim valet ab aliquibus doctis nobis obiici, quod & ab imperito vulgo etiam quandoq; opponitur, credibile non effe, fi vera effent, quæ nos docemus, ante, & in priori feculo nota non effe: cum omni in têpore ea nobis reuelentur,quæ prioribus incognita fuêre?Quis enim nefcit, ab or be condito occiduos Indos ab habitatoribus huius hemifperij ignotos fuiffe, à nobis iam à fexaginta annis adeò rudibus inuentis, vt literarum vfus ignotus illis fuerit, quo certe deprehendi tur, nullos ex noftris ad eos appuliffe? Etiam morbum, quem vocant Gallicum, ab eodem tempore inter nos graffari vifum, in nullis medicorum prifcorum libris prius fcriptum, & aliorum fexcentorum fuam primam cognitionem literis effe oftenfam. Et quòd in horum futilium argumentorum folutione immorari infrugiferum eft, ideo catastrophen impone re vifum. Vale candide Lector.15. die Martij. Anni. 1555 • VILLE DE LYON DE LA VILLE 157737 DOMINO GOMETIO PEREIRA NTIQVOR V M ftudiorum nouellum tuum partum didici tuis literis,quem,vt ais,iam olim parturiens,nunc recens peperifti:& non ad decimum,vt dixit ille,fed ad tricefimum vfq; annum conceptum foetum excufsifti, Confultum fanè confilium,& tua arte dignum, quod in omnium ora expectandum obiicitur multi æuifinú premere,& quod immortalitati dicatur, multo vtero conditum cofouere,ne,quod abfit,defiderata fobole emortua,præcocem causeris. Quæ enim infirmis nata funt principiis, perpetua fore, quî fiet? Gradu cócito tui libri luftraui quædam,vniuerfa negotiis fcholafticis diftrictus non potui, Abundè illa præferunt ingenium tuum,acrimoniam cuius,difertas q; vires apud me tacita extuli cogitatione.Porrò audacia(quod venia di xerim)tuam,mirari fatis non valeo,nifi parum putas, cum omni Philofophoru gymnafio manus conferere,agminaq; ipforum ad tuam vnius prouocare pugnam, Acutum namq; Licæum fpernis,grauifsimam Stoam defpicis,diuinamq; Academia nihili ducis:quç experta,quç recepta,quæ numerofis feculis longa patru ferie prudentifsimis calculis funt comprobata. Tu vnus quafi nouus Ariftarchus,quafi nouus orbis cenfor,tui libri cenforia virgula vniuerfa fapientum dogmata explodenda cefes:& quod facra antiquitas nefcit, te reperiffe gloriaris. Ariftotelem principem fa miliamq; Peripateticam non effe confulendam credis,nec tibi opponendam mones,fed liberis ar gumentis vagandum,authorû probatorum fide neglecta, quafi verò ifti ratione inconfulta placita fua fcriptis mandaffent,Durifsimam tibi cœpifti prouinciam; gloriofam tamen (fuperbam dicet alius)verum fi labor tuus fortunatè tibi cefferit:fin reflantibus ventis,procellofisq; argumentoru gurgitibus paradoxoru hæc carina inuoluta naufragatur,operam & oleum,quod aiut, perdidifti, Quanqua nonnihil eft, Antonianam Margaritam tui nominis monumentum in pofteros æterno tranfmittere:vt ante te Parmenides,& Meliffus,& Zeno, & Heraclitus portentofam inuehentes philofophiam, portentorum fuorum famam æternam retulerunt. Cæterùm quantum ad me attinet,morem tibi geram, vt hoc officio & amicitiam tuam inire liceat, & inită deuin&tam ad multa Lecula teneam:quauis nova amicitiæ infaufta fint initia.cogor enim animaduerfionibus & reprehenfionibus illius facere initium, Neq; hoc facto effet opus,tuę nifi literæ iftud vehementer effla gitarent, Pra ftabat etenini beneficiis te delinire quã morosè opufcula elaborata tua cauterio inuFere. Tu tamen illum amicum exigis,cuius vulnera inimici ofculis comodiora credas,cadidioreq; & æquiore animo feras. Sub hæc vnum eft quod me à gerendo tibi more, vel in primis retrahit, imoabfoluendo operi exanimat,illud cft, hæc tua fcripta diu iam eft op medullis tuis glutino haferunt intime:illa luftrati tua fententia oculatifsimè,numerifq; omnibus abfoluifti, quátumq; ve ri,quantumq; falfi contineant, librata lance pendens,vltro,citroq; difpexifti:& priufquã prelo có mitteres,doctorú virorú collatione explorasti,& quafi ad coticulă, vel legitimi ponderis libră țui libri valorem & dignitatem expertus estádemq; digna iudicata funt tuo arbitratu,quæ in omniú manus euulgarétur. Iam verò admiratio & non vulgaris mihi fubiit quid fit,qp iudicium meu cen furamq; meam pofcas,fi quæ falfa fcripta funt, correctionem fubire non poffunt. Quòd fi alij ad fententiam tuam retractandam non compulerunt,& quid ego potero? Porrò fi tua digna funt laude,tenue eft teftimonium meu:nec eft cur illud affectes. Ego tainen, vt vt cefferit,poftulata præfti ti,dictis tuis audiês. Animaduerfiones aliquot in fcripta tua tibi lego,plures legaturus,fi tui infti tuti ratio mihi fuiffet in abfoluto. Has igitur fi receperis,opera mex erit pretium,fin non receperis,quod meum erat præftiti, mea intererit nihil, quando petentibus amicis opellam meam non fubduxi. Aduerfus paradoxum primu aducrfio prima de brutorũ fenfu. Q Vod igitur petis per epiftolam tuam,hoc aggredior,& inter tractanda primò quod maximè omnium portentofum videtur illud eft,bruta carere fenfu. Aut enim fermo eft de fenfu exteriore aut interiore,quanquam philofophorum fententia fenfus germaniorem habet fignificătiam,fi fenfum exteriorem indicet,quem primo fignificauit.Hic enim fenfus fuit primo not qua cæteri fenfus,qui dicuntur interiores:quare qui negat bruta fenfum habere,proprietate vocis obferuata,negat externos fenfus brutis:id quod ipfa experientia abunde demonftrat. Neq; qui hoc af firmaret,curandus effet admodum,fed relinquendus cum fuo cerebro, verùm quia iam philofophi vocabulum fenfus fignificando vim animalium quandam intimam vfurpant,hanc oportebit probare,animalibus brutis natura conceffam.Statuamus igitur in entibus non effe omnia æqualia,fed nobilitatis habent gradus diftributos, Inferior igitur gradus rerú omnium inanimatarú erit, fupe rior,animatarū.Hçc auté animata gradibus item fuis diftinguütur,vt nos ipfi cernimus, latam lon gamq; differentiam in animatis ipfis.funt enim plantæ animatoru gradus infimus.Quippe radici bus terris infixæ neq; progrediútur,neq; vim cognofcitiuam habent: quare cùm bruta diuerfam habeant,& nobiliorem naturam plantis,neceffariò conficitur,animas nobiliores præftantiorefq; operationes potitura.hæc autem nobilitas,quæ eft nifi in vifentiedi,& in vi progrediendi? Plantę enim vi fenfifica orbantur,q terris infixe,in alium locum non fe trarisferunt,vi tamen altrice illis indita cibum natiuum exugunt. Verùm animalia,quæ fe de loco in locum tranfferunt, donanda erant fenfu,quo cibum fibi natura non præftitum procul præfentirent:id quod primum fenfu exteriori perficitur. Poftremò verò fenfu interno ad præfentem cibum atq; potum fenfu exteriori diriguntur,quo fibi quærant,& fibi curent,aut conquirant, quæ fibi funt neceffaria. Verùm cum huiufmodi aliquando abfint,non poterant fe mouere in illa,nifi vi cognitiua interiori ducerentur, vt vultures ad cadauera longè fita odoratu conuolant:& boues ad prata ad pafcua nuper de guftatata,ducente nemine fe agunt,& equi,& iumenta, & cætera domos priftinas nullo agitante reuifant. Verùm argumentorum tuorum pondus,quo noftram philofophiam premere contedis, plus reuellit fenfum interiorem,qua exteriorem. Vereris enim fi fenfu fint prædita bruta, ratione item effe prædita,quod argumentum qua flacidum fit, tu ipfe aduerte.Primü enim facilè tibi dicerem,vim fenfitiua interiorem effe:folú apprehenfiua,& non iudicatiua in brutis:& fi tu tanquà axioma philofophicũ diuerfum credis,quod enim neq; axioma eft,nec propinquu axiomati. Šút enim pleriq; nobiles philofophi,qui probabile dicunt, apprehenfione interiorem fatis effe ad cō citandu appetitu,qui concitauit motu exteru:id quod nos ipfi experimur in repentinis motibus fugam captare ex apprehenfione mali terrribilis de repente oblati,qui bobardam nunquã audiuit, aut fi fecurus audierit,quando tonauerit,tremunt mēbra,certè ex apprehenfione fola citra iudiciu: natura enim animalis apprehéfo malo,refugit ipfum,quia apprehendit malu,& quanquã in ordinatis motibus iudiciú fit præuiu:in repentinis malis præuenitur iudiciu,& apprehenfio fola mali fugam rapit,& apprehenfio boni perfecutionem.Sed nihil horu neceffariu mihi eft. Donemus tibi ex abundanti iudiciú necessariù effe ad motus prædictos peragendos:iudicat igitur brutum hic cibus eft mihi conueniés,ille noxius,fateor, diftinguit quapropter inter cibum & cibu.Item donamus.colligis habent rationem,quia ratio eft vis diftingues,collectio eft infirma. Bruta diftin guunt verú inter fenfibilia,& adhuc non perfectè inter hæc, Bruta enim nó percipiunt omnes dif ferentias fonorú æquè,vt homo,eoq; melodiis no delectantur vocu,neq; chordarū, neq; fidium, fruftraq; canitur illis lyra.quaquá equi concitentur ad bella comittenda tubaru clangore, propter foni vehementia in aures ipforü preftrepentis. At verò minutulas fonorum differentias tonoru & femitonorü proportiones animaliu omniú folus homo fentit. Et quod de fonis,idem de odoribus,quorü differentias non admodü fentiunt. Neq; foctoribus offendütur,neq; fragrãtiis delectā tur rosaru,aut violaru,aut gariofilorü,vnde in prouerbiù abiit,amaracus nõ fpirat fui, Miffum faciamus tactu,cuius differentia in homine facilè fentit,qui leui ictu concuffus perit,id quod in bru tis minimè experimur:& per ta&ú multa iudicamus,quæ fubtilia, quæ grofsiora,quæ mollia,quç afpera,que brutis non cóceduntur ita exactè:cuius iudiciú cft cute humană tenuifsima effe. Quod fi guftus perfectione in hoie quærimus inuenire,ipfa culinaria ars,quá coqui exercet,docebit quá tis differentiis faporu humanus guftus afficitur. Hec que diximus,apud Arifto.5.de generatione animaliu.cap.2.breuiculo fermone funt fcripta. Perfectü igitur iudicium fenfibiliú in homine eft. Quáquá bruta fuas fenfiones ad maiore producant diftantia,quia fpús grofsiores habent: verü in propinqua diftãtia fubtil or eft difcretio fenfus humani,quàm brutalis.Iam ergo quale erit argumentu tuu,diftinguut fenfibilia,ergo prædita funt ratione. Diftingue antecedes,& nihil tibi dubii reftabit in argumento.Bruta diftinguut fanè,fed imperfectè,co q no habent ratione, quæ perfectè eft diferétiua,& diftinctiua, Sed age fac bruta difcernere perfecte fenfibilia,none propterea rationa hia funt proclamanda?non arbitror,ratio nanq; eft vniuerfaliú & fingulariü:vniuerfalia autem bru tis non funt conceffa,quanqua tibi videatur virile effe argumentu tuu:bruta habent fenfum,igitur cognofcunt vniuerfalia. Ad cognitione vniuerfalem non fatis eft cognitio huius vel illius particu laris, vt tu reris:fed neceffaria eft difcurfio perfecta,qua ex fingularibus vniuerfalem notitia cóparemus.id qd brutis negatur. Quanquã no defuerunt authores,qui imperfectu ratiociniu brutis dederunt. Verùm vniuerfalis cognitio cùm contemplatiua fit potius quá practica,bruta,quibus cōtemplatio non congruit,nec vniuerfalitás ipfa competere potuit:actiones autem cũ fint de fingula ribus,bruta,quæ actiua funt,fuapte natura practica notitia de fingularibus habent,qua inftructa fe moueant ad fequela, vel fe parent ad fugam:inanimata verò cùm fe non moueant,fed ab alio dirigā tur:vt lapis fuu motum non initiat,& quieto loco refidet,donec initiantem habeat: quapropter in animata no funt donata cognitione,fatis nanq; illis prouifum eft à dirigentibus effe moueda, qua notitia motus perficiëdi abundè habet.Neq; aliud eft in caufa:q queda femoucãt,alia verò quieta iaceant:nifi qp illa per internā notitia motum fuum initient,nullo extrinfecus vocato initiate, hçc verò forinfeco egent motore.Quòd fi fenfum à brutis fubftrahis,conuinceris negare,quod oculata experientia confitetur,bruta fe mouere.Scio hoc argumentu ad calúnias poffe verti,fi cofundas fe agere,& fe mouere,quæ lata diftantia difcrepat. Bruta enim fcholæ philofophoru & theologorum concedit non fe agere:agunt fe enim illa,quæ fuum motú habet in propria poteftate,qualia funt ra tionalia omnia:verü fe mouere hoc non præfert,fed initiù duntaxat motus habere in femetipfo.Et vt apertius proferam,quod habeo,fe mouere,eft excitare propriu motu:bruta auté fe excitant:quá do enim expergifcuntur à femno,illa nullo impellente,aut prorritante erigût fe, & transferunt fe cibi digeftione completa.Quapropter hçc tria diftin&ta credo,facere motum,& fe mouere,& fe agere.inanimata enim suumotu faciunt,terra fuum,& reliqua eleméta proprios. Arridet enim mihi quorundam philofophoru placitu formas elementorum factiuas effe propriorum motuum localium.Mouere autem fe,eft facere propriu motum,verùm initiando,& excitando illum.Poftre mò agere fe non folùm eft excitare,& initiare motum,fed ipfum habere in propria poteftate. Qua re cum cognitio expectet motü,fecundù menfura motus philofophi rimati funt cognitionis principium,& menfuram:quæ ergo imperfectos gerebant motus, vt in anima, cognitiuo principio or bauerunt:quæ verò perfectos,illa altiori principio motus funt donata, quæ funt bruta animalia:& hoc principium altius vocauerunt fenfum, Quæ verò perfectifsimè motus adminiftrant,altifsimo funt decorata principio motus exercendi, quæ funt rationalia rationali mente potita. Neq; tu,aut philofophorû quiuis alter,hanc ordinatifsima philofophia iure infringere poteris:fecúdum qualitatem operationú principia operatoria effe difiudicanda. Quòd fi obiicis plantas etia fe mouere citra fenfum,& animalcula queda no fe mouere cu fenfu,qualia funt concha & pifces alii rupibus marinis infixi:iam tibi parata offero refponfionem,plātas fiquidem mouere dú cibum fugunt,& à radice in truncu,à trunco in ramos,à ramis in culmen diftribuut, natura intrinfeca, quæ eft anima platalis,hoc operate. Atq; cùm hæc no fe trasferant de loco in locú,fed fixa conquiefcat,fenfu præ dita no fuerunt,que otiofum habuiffent. In genere igitur animatoru illæ infimú tenent gradum in mouendo fe,conche antem animaliu cũ teneant poftremas partes,ad plātarum naturā degenerant; quæ cu preffa conftringatur, & libera nōnihil dilatentur dilatatione, & conftrictione in numero funt animaliu,ipfa tamen defixione,& immobilitate,fenfuumq; raritate plätarū vicinitate gaudēt. Ipfa difputatio fenfim labens digreffa eft à prima inftitutione,ad qua regrediamur,fi libet, de vniuerfalibus notitiis difputatio agebatur. Illud cōten deba,argumentú esse infirmû,bruta sensu sunt prædita,vniuerfalia igitur confequuntur. Perfiftis tamen hoc pacto, brutu nouit hunc ignem calefacere, & illú,& illu,ergo omnem. Primù concefsimus nos,alteru neceffario arguméto putas co cedendum.Ego tamen negandu credo, Nam fæpe rufticani homines nefciunt has inductiones col ligere,quid q bruta nefciant?Senfus nãq; brutorú non eft collatiuus inter fingularia infinita: quapropter vniuerfalem notitiam colligere non poteft,quæ infinita confusance reprefentat:potentia autem brutoru cu materialis fit,ideft,non habens illû gradu spiritualitatis,quem habet intellectus, nō potest ad illa infinita cognofcenda se extendere. Iudicat igitur hunc ignem calefacere,& illum calefacere,nec tamen confert hunc ignem cum illo igne,neq; poteft conferre:illud enim fpeciabat ad vim contemplatricem,qua bruta non egent, Accedat omnibus iftis,fi à te fcifcitemur,an pueri inter crepundia recentemq; partu fint donati |